Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan: Chuyển tư duy từ 'khai thác tài nguyên' sang 'nuôi dưỡng và phát triển giá trị sinh thái'

Hội thảo do Đoàn giám sát của Quốc hội phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường, UBND TP. Hải Phòng tổ chức.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan chủ trì Hội thảo

Nghiên cứu cơ chế, chính sách đồng bộ để hình thành nền kinh tế biển xanh và kinh tế tuần hoàn biển

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đánh giá cao chất lượng các báo cáo và tham luận tại Hội thảo; đề nghị, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường tổng hợp, chọn lọc các kiến nghị để cập nhật vào Báo cáo kết quả giám sát, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, làm cơ sở cho việc sửa đổi, bổ sung các Luật liên quan nhằm hoàn thiện khung pháp lý về phát triển kinh tế biển, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, phát triển năng lượng tái tạo và du lịch sinh thái, giảm phát thải khí nhà kính, bảo vệ hệ sinh thái biển và nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành kinh tế biển Việt Nam.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan phát biểu tại hội thảo

Trên cơ sở các ý kiến đóng góp trí tuệ, xác đáng tại Hội thảo, Phó Chủ tịch Quốc hội gọi mở một số định hướng lớn, đó là: Tiếp tục hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật về biển, trong đó tập trung sửa đổi, bổ sung Luật Tài nguyên, Môi trường biển và hải đảo; Luật Thủy sản; Luật Bảo vệ môi trường, bảo đảm tính đồng bộ, tính dự báo, bám sát các xu thế công nghệ mới và cam kết quốc tế.

Nghiên cứu cơ chế, chính sách đồng bộ để hình thành nền kinh tế biển xanh và kinh tế tuần hoàn biển. Công việc cụ thể cần thực hiện ngay trong thời gian tới bao gồm: thu hồi, tái chế rác thải nhựa từ hoạt động ngư nghiệp; tận dụng phụ phẩm, phế thải từ nuôi biển và chế biến thủy sản; xây dựng các mô hình cảng biển xanh, khu kinh tế biển trung hòa carbon; xây dựng hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật liên quan.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan phát biểu tại hội thảo

Nâng cao năng lực điều tra cơ bản, giám sát, số hóa dữ liệu biển, coi đây là nền tảng để quy hoạch không gian biển quốc gia và quản lý tổng hợp vùng bờ. Chú ý tư duy chia sẻ dữ liệu trong hệ thống quản lý nhà nước Trung ương và địa phương, doanh nghiệp, hợp tác xã và ngư dân.

Chú trọng xây dựng cơ chế phối hợp vùng giữa các địa phương ven biển, nhằm đồng bộ hạ tầng, bảo vệ hành lang ven biển, ứng phó biến đổi khí hậu, kiểm soát nguồn thải và phát triển kinh tế biển bền vững.

Phát huy vai trò doanh nghiệp và cộng đồng đồng quản lý, nhất là các doanh nghiệp lớn trong các lĩnh vực dầu khí, hàng hải, nuôi biển công nghiệp, chế biến thủy sản, du lịch biển… để hình thành các chuỗi liên kết xanh và các mô hình kinh tế tuần hoàn biển quy mô lớn.

Phát triển kinh tế biển bền vững cần lấy ngư dân là trung tâm, sinh kế là điểm tựa

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan cũng lưu ý, bảo vệ môi trường biển không chỉ là nhiệm vụ của ngành tài nguyên và môi trường mà là trách nhiệm chung, tạo dựng nền tảng cho phát triển kinh tế biển bền vững, gắn kết hài hòa môi trường, sinh kế và thịnh vượng cộng đồng.

Cần có tư duy hệ thống, nhìn nhận biển như một chỉnh thể sống. Phát triển biển không thể chia nhỏ thành từng ngành, từng địa phương. Hệ sinh thái biển là một mạng lưới, bao gồm: dòng chảy, thủy sản, sinh kế, đô thị, giao thương, môi trường, an ninh, văn hóa biển. “Bất kỳ chính sách nào chạm vào một mắt xích, đều tạo ra hiệu ứng dây chuyền”, Phó Chủ tịch Quốc hội lưu ý.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan phát biểu kết luận hội thảo

Bên cạnh đó, cần có tư duy hệ sinh thái, mọi chủ thể đều có vai trò tích cực và năng động. Phát triển bền vững đòi hỏi ngư dân, doanh nghiệp, nhà khoa học, chính quyền, cộng đồng cùng tham gia. Biển không thể được quản trị bằng tư duy “quản lý” mà bằng tư duy “đồng quản lý, quản trị tích hợp” không gian biển, tôn trọng tri thức bản địa và hợp tác liên ngành đồng bộ, trách nhiệm.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng nhấn mạnh, phát triển kinh tế biển bền vững cần lấy ngư dân là trung tâm, sinh kế là điểm tựa. Bảo vệ biển phải bắt đầu từ người sống từ biển, trên biển. Ngư dân hiểu biển bằng trực giác và truyền đời, bà con ngư dân chính là “cảm biến tự nhiên” của hệ sinh thái. Muốn bảo vệ biển, phải cải thiện sinh kế, thay đổi hành vi khai thác, chuyển từ “đánh bắt tận thu” sang “khai thác có trách nhiệm”, có cơ chế khuyến khích hành vi tốt, bên cạnh biện pháp xử lý vi phạm.

Thành viên đoàn giám sát tại hội thảo

Tinh thần của pháp luật luôn nghiêm minh nhưng phải nhân văn, nhân đạo, như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh: “Pháp luật không chỉ để trừng trị mà còn để giáo dục, cảm hóa, bảo vệ và khai mở lối đi hướng thiện”, Phó Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng, phát triển kinh tế biển cần do doanh nghiệp dẫn dắt, khoa học và công nghệ mở đường; chính quyền kiến tạo, không làm thay mà tạo điều kiện.

Cùng với đó, cần đẩy mạnh phát triển kinh tế tuần hoàn, không lãng phí bất cứ thứ gì từ biển. Cần chuyển đổi tư duy theo hướng “không có rác của biển, chỉ có tài nguyên chưa được định giá”.

Các đại biểu dự hội thảo

“Muốn thay đổi hành vi chúng ta cần tạo động lực bằng cách tạo thu nhập tốt hơn, tạo rào cản bằng biện pháp phạt nặng hành vi hủy hoại biển, tạo niềm tự hào nghề cá có trách nhiệm, tạo hình mẫu ngư dân tiên phong". Nêu vấn đề trên, Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, cần hình thành cộng đồng ngư dân, cộng đồng doanh nghiệp, cộng đồng khoa học, cộng đồng tiêu dùng cùng tôn trọng giá trị biển. Biển được bảo vệ khi ngư dân thấy lợi ích khi tuân thủ, doanh nghiệp được lợi khi đầu tư công nghệ sạch, người tiêu dùng chọn sản phẩm truy xuất được nguồn gốc, chính quyền nhìn dài hạn, không “đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng”.

Tin: Thanh Chi; ảnh: Phạm Thắng