Nhịp tim hồi sinh sau ca phẫu thuật đặc biệt của bác sĩ TP.HCM

Bác sĩ Quý dặn dò bệnh nhi trước khi xuất viện. Ảnh: Nguyễn Thuận.

Từ lúc mới chào đời, Lương Trương Quân (Quảng Ngãi) đã mang trong mình căn bệnh tim bẩm sinh mà không ai hay biết. Đôi môi, bàn tay, bàn chân tím tái, những dấu hiệu cảnh báo âm thầm bị bỏ qua. Chỉ đến khi đi khám, gia đình mới hay tin Quân mắc chứng Fallot – một dạng bệnh tim bẩm sinh nguy hiểm, cần phẫu thuật sửa van tim.

Lần đầu lên bàn mổ khi mới 19 tháng tuổi, Quân may mắn hồi phục và có một tuổi thơ bình thường như bao đứa trẻ khác. Cậu bé khỏe mạnh, yêu thích thể thao, có thể chạy nhảy, đá bóng, chơi cầu lông mà không chút e dè. Nhưng đến năm 2023, mọi thứ thay đổi. Cơn đau tim xuất hiện thường xuyên, cơ thể dần mệt mỏi, báo hiệu điều gì đó không ổn.

Bác sĩ xác định Quân bị hư phân đoạn mạch phổi nhưng chưa cần can thiệp ngay. Thế nhưng, chỉ một năm sau, tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn. Những cơn ngất xỉu bất ngờ ập đến, buộc cậu bé phải nhập viện khẩn cấp tại Bệnh viện Nhi đồng 1 (TP.HCM) để thay van tim.

Ngày 15/1, ca phẫu thuật thay van tim qua da diễn ra thành công trong 90 phút. Chỉ một ngày sau, Quân đã hồi phục nhanh chóng, sinh hoạt bình thường và được xuất viện vào ngày 23/1.

Trước khi về quê đón Tết, cậu bé nhận lời dặn dò từ bác sĩ: Vận động nhẹ nhàng, ăn uống điều độ để bảo vệ trái tim vừa được sửa chữa - nhịp đập mới của một hành trình sống khỏe mạnh hơn.

Căn bệnh thầm lặng suốt hơn 10 năm

Vừa chào đời, Trịnh Lê Vân (15 tuổi, ngụ Vũng Tàu) đã mắc bệnh hở van động mạch phổi bẩm sinh. Khi mới 3 tuổi, em trải qua ca phẫu thuật sửa van tim tại Bệnh viện Nhi đồng 1. Từ đó, Vân lớn lên như bao đứa trẻ bình thường khác, không cảm thấy đau ngực, mệt mỏi hay bất kỳ dấu hiệu nào báo trước tình trạng nguy hiểm.

Suốt hơn 10 năm, căn bệnh ấy âm thầm tồn tại trong cơ thể, không ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Mọi thứ chỉ được phát hiện qua những lần khám định kỳ. Tháng 9/2024, bác sĩ nhận thấy tâm thất của Vân bị giãn, chức năng tim suy giảm. Kết quả chụp MRI cho thấy bệnh đã diễn tiến nặng, cần can thiệp ngay lập tức.

Giữa tháng 1/2024, Vân được phẫu thuật thay van tim qua da. Lúc vừa mổ xong, em chỉ cảm thấy tức ngực nhẹ, nhưng cơn khó chịu biến mất sau một ngày. Vết thương sau mổ chỉ hơi nhức và để lại một vết sẹo nhỏ.

Ê-kíp của Bệnh viện Nhi đồng 1 TP.HCM thực hiện một ca thông tim trong bào thai hồi tháng 1/2014. Ảnh: BVCC.

Theo bác sĩ chuyên khoa II Đỗ Thị Cẩm Giang, khoa Tim mạch, Bệnh viện Nhi đồng 1, những bệnh nhi mắc bệnh tim bẩm sinh như Vân thường phải phẫu thuật sửa van từ khi còn nhỏ. Tuy nhiên, khi lớn lên, van tim cũ không thể phát triển theo kịp cơ thể. Khoảng 10-15 năm sau, van này dần mất chức năng, không thể bơm đủ máu, dẫn đến suy tim phải. Khi đó, bệnh nhân buộc phải thay van mới để tiếp tục duy trì sự sống.

Từ tháng 1, Bệnh viện Nhi đồng 1 đã thực hiện thành công 8 ca thay van tim qua da, giúp nhiều bệnh nhi tìm lại nhịp đập khỏe mạnh mà không cần can thiệp phẫu thuật mở.

Có hai phương pháp chính thay van tim là mổ hở và thay van qua da, trong đó ca thay van tim qua da mang lại nhiều lợi ích hơn, có giá hơn 600 triệu đồng. Ảnh: Onewelbeck.

Chi phí hàng trăm triệu đồng và lựa chọn đầy trăn trở

Thay van tim là một cuộc chiến không chỉ với bệnh tật mà còn với gánh nặng tài chính. Theo bác sĩ Đỗ Thị Cẩm Giang, hiện có hai phương pháp chính: mổ hở và thay van qua da.

Mổ hở là phương pháp truyền thống, nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Sau ca mổ đầu tiên, lớp mô đã được bóc tách, khiến tim nằm sát ngay dưới lớp da. Chỉ cần một sai sót nhỏ khi rạch vết mổ, nguy cơ tổn thương tim có thể xảy ra, thậm chí cướp đi sinh mạng của bệnh nhi.

Trong khi đó, thay van tim qua da là kỹ thuật ít xâm lấn hơn, giúp bệnh nhân phục hồi nhanh chóng. Chỉ sau 2-3 ngày, trẻ đã có thể xuất viện mà không để lại vết sẹo. Bác sĩ sẽ luồn một ống nhỏ qua động mạch đùi, giống như tiêm kim chích, để đưa van tim mới vào thay thế. Tuy nhiên, sau phẫu thuật, bệnh nhi vẫn cần được theo dõi chặt chẽ để tránh rối loạn nhịp tim hoặc đột tử.

Dù mang lại nhiều lợi ích, nhưng trở ngại lớn nhất của phương pháp này là chi phí. Mỗi ca thay van tim qua da có giá hơn 600 triệu đồng, trong khi bảo hiểm y tế lại không chi trả cho kỹ thuật này. Ngược lại, mổ hở có chi phí thấp hơn, khoảng 120 triệu đồng, nếu bệnh nhi có bảo hiểm y tế, số tiền phải trả chỉ khoảng 20 triệu đồng.

“Do chi phí quá cao, nhiều gia đình không có khả năng chi trả, buộc phải lựa chọn mổ hở dù biết trước những rủi ro,” bác sĩ Giang trăn trở.

Mỗi ngày, Bệnh viện Nhi đồng 1 thực hiện 1-2 ca mổ tim cho trẻ sơ sinh. Hiện tại, khoảng 20 bệnh nhi vẫn đang chờ thay van tim, nhưng do hạn chế về nhân lực và tài chính, bệnh viện không thể thực hiện hết các ca can thiệp cần thiết, đặc biệt là thay van qua da.

ThS.BS Lê Nguyễn Phú Quý, khoa Tim mạch, cho biết van tim sử dụng để thay thế được cấu tạo từ khung kim loại tự bung và lá van làm từ tim bò. Nếu điều kiện thuận lợi, ca phẫu thuật có thể hoàn tất trong 90 phút. Tuy nhiên, không phải bệnh nhi nào cũng có thể thực hiện được. Để áp dụng phương pháp này, trẻ cần tối thiểu 10 tuổi, nặng ít nhất 20 kg.

Tuổi thọ của van tim nhân tạo trung bình trên 10 năm, nhưng thời gian sử dụng cụ thể còn tùy thuộc vào tình trạng của từng bệnh nhân. Các bác sĩ luôn khuyến khích thay van sớm, trước khi trẻ có dấu hiệu suy tim, bởi nếu tim đã giãn lớn, khả năng co bóp sẽ suy giảm, nguy cơ đột tử tăng cao.

“Trong 8 ca thay van tim qua da tại Bệnh viện Nhi đồng 1, mỗi ca đều có chi phí hơn 600 triệu đồng, dù đã trừ đi những mục bảo hiểm y tế chi trả. Hầu hết gia đình bệnh nhi đều có hoàn cảnh khó khăn, mỗi người chỉ đóng góp được vài chục triệu đồng, số còn lại đều nhờ bệnh viện hỗ trợ”, bác sĩ Quý chia sẻ.

Dù y học ngày càng phát triển, đối với nhiều gia đình, cánh cửa để con có một trái tim khỏe mạnh vẫn còn quá đắt đỏ.

Nguyễn Thuận