Nhớ tiếng còi tầm từ di tích trăm năm

Nhà Tròn, hay còn gọi là tháp nước, do thực dân Pháp xây dựng từ đầu thế kỷ XX khi xâm lược nước ta, để cấp nước cho bộ máy cai trị tại địa phương.

Năm 1945, sau khi đảo chính Pháp, phát xít Nhật cho đặt một hệ thống loa báo động, gồm 6 cái bên dưới tháp nước. Đây chính là hệ thống phát tiếng còi tầm hiện nay. Hơn trăm năm qua, công trình đã trở thành biểu tượng của mảnh đất giàu truyền thống cách mạng.

Di tích Nhà Tròn tại phường Bà Rịa (TP Hồ Chí Minh), nơi vang vọng tiếng còi tầm.

Ông Trần Hữu Văn, 77 tuổi, ngụ tại phường Bà Rịa, chia sẻ: “Bao năm nay, dù đi bất cứ nơi đâu, tôi vẫn luôn nhớ tiếng còi tầm, nhớ di tích Nhà Tròn nằm ngay giao lộ với những tuyến phố sầm uất bên dòng sông Dinh thơ mộng. Hơn một thế kỷ trôi qua, nhưng âm thanh quen thuộc ấy vẫn tồn tại; nhà Tròn vẫn sừng sững, hiên ngang như khí phách của người dân Bà Rịa vượt qua mọi khó khăn, gian khổ để giành giữ và dựng xây quê hương, đất nước”.

Với tư cách là chứng tích của nhiều sự kiện lịch sử, Nhà Tròn được bảo tồn, tu sửa, trở thành “địa chỉ đỏ” giáo dục truyền thống yêu nước, lý tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ hôm nay. Theo sử liệu lưu trữ tại Bảo tàng Bà Rịa-Vũng Tàu: Cùng với khí thế sôi sục của cả nước trong cao trào Tổng khởi nghĩa giành chính quyền mùa Thu năm 1945, quân và dân Bà Rịa, dưới sự chỉ đạo của Ủy ban khởi nghĩa địa phương, đã tích cực, ráo riết, chuẩn bị chờ đón ngày giành chính quyền từ tay phát xít Nhật và bè lũ tay sai phong kiến.

Vào dịp lễ, Tết, cờ đỏ tung bay trên tuyến đường Võ Nguyên Giáp ở Bà Rịa-Vũng Tàu (TP Hồ Chí Minh hiện nay).

Sáng tinh mơ ngày 25-8-1945, những dòng người từ khắp các nơi kéo về trung tâm Bà Rịa, cùng các khẩu hiệu, phù hiệu, băng cờ, tầm vông, giáo, mác. Họ vừa đi, vừa hô vang khẩu hiệu: “Đả đảo phát xít Nhật”, “Đả đảo thực dân”, “Việt Nam độc lập muôn năm”, hòa trong tiếng hát cổ vũ thanh niên dũng cảm đứng lên đáp lời Tổ quốc. Những đoàn người tập hợp tại Nhà Tròn, hàng ngũ chỉnh tề, có lực lượng bảo vệ, canh phòng cẩn mật bảo đảm an toàn cho cuộc mít tinh.

Trong buổi lễ, đại diện Thanh niên Tiền phong đọc diễn văn, Ủy ban khởi nghĩa ra mắt và tuyên bố độc lập thuộc về nhân dân trong niềm vui vô bờ của hàng vạn trái tim. Tiếng hô khẩu hiệu, tiếng hát, tiếng vỗ tay vang dội khắp bầu trời Bà Rịa, đánh dấu bước ngoặt lịch sử cách mạng thành công ở xứ Mô Xoài.

Tuyến đường ven biển Vũng Tàu hôm nay.

30 năm sau, cũng tại nơi này, một cuộc mít tinh mừng toàn thắng diễn ra ngày 1-5-1975 với sự tham gia của hàng vạn người. Nhớ lại thời khắc đó, cựu chiến binh Lê Tấn Hùng, nguyên Trung đội trưởng thuộc Tiểu đoàn 445 LLVT Bà Rịa-Vũng Tàu, kể: Ngày 27-4-1975, quân chủ lực phối hợp với LLVT tỉnh đã đánh chiếm, giải phóng toàn bộ thị xã Bà Rịa. Khắp các tuyến đường, cờ mặt trận giải phóng tung bay phấp phới. Khu vực Nhà Tròn những ngày này là nơi tập trung lực lượng của ta làm bàn đạp tiến công giải phóng thị xã Vũng Tàu trưa 30-4-1975.

Ngay ngày hôm sau, tại Nhà Tròn, một cuộc mít tinh trọng thể được Thị ủy Bà Rịa tổ chức chào mừng ngày giải phóng thị xã, giải phóng miền Nam. Một lần nữa, từ khắp mọi nơi, người dân Bà Rịa đủ các thành phần nô nức đổ về khu vực Nhà Tròn mừng ngày toàn thắng. Cuộc mít tinh trở thành cuộc diễu hành quy mô lớn qua các tuyến phố trong không khí tưng bừng, náo nhiệt của ngày giải phóng.

Đánh bắt hải sản góp phần phát triển kinh tế khu vực Bà Rịa.

Trải qua hơn 100 năm lịch sử thăng trầm, Bà Rịa đã phát triển vượt bậc với hạ tầng hoàn thiện, hiện đại. Phong cảnh đẹp, trữ tình. Đời sống nhân dân ngày càng ấm no, hạnh phúc.

Nhà Tròn xưa đã trở thành di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia. Mặc cho thời gian biến đổi, Nhà Tròn vẫn là niềm tự hào của quân và dân Bà Rịa, minh chứng cho tinh thần kiên trung, bất khuất. Tiếng còi tầm từ Nhà Tròn vẫn lắng đọng, âm vang, và mãi là một phần không thể thiếu trong cuộc sống của người dân nơi đây.

Bài, ảnh: THANH HUYỀN