Nhóm khủng bố HaD và cái chết của Abu Hamzah Al-Yemeni

Sự ra đời của nhóm khủng bố Hurras al-Deen

Hurras al-Deen (Tổ chức hộ vệ tôn giáo - viết tắt là HaD) thành lập ngày 27-2-2018 bởi sự hợp nhất của 7 nhóm nổi dậy cực đoan ở Syria. Đến tháng 6, lại có thêm 10 nhóm nổi dậy khác gia nhập HaD, nâng quân số lên 2.500 người, trong đó khoảng 700 là người nước ngoài. Do có lịch sử tương quan tư tưởng với Al-Qaeda nên HaD được xem là đại diện chính thức của Al-Qaeda ở Syria.

Mặc dù chỉ là một nhóm nhỏ nhưng sự tàn bạo của HaD chẳng thua kém gì so với “thầy” của chúng là Al-Qaeda. Ngay từ khi ra đời cho đến tháng 3-2022, HaD phối hợp với Mặt trận Nusra, hay còn gọi là Hayat Tahrir al-Sham (HTS), thực hiện hơn 200 vụ tấn công khủng bố ở các tỉnh Idlib, Latakia, Hama và Aleppo, Syria nhưng không chiếm giữ lãnh thổ.

Đáng kể nhất là ngày 1-1-2021, 5 thành viên HaD tiến hành tấn công tự sát nhằm vào một căn cứ quân sự Nga ở phía Bắc Raqqa. Nó đã gây ra sự chú ý bởi lẽ đến thời điểm đó, các hoạt động của HaD vẫn không vượt ra ngoài phạm vi tỉnh Idlib.

Trước đó, ngày 4-8-2021, HaD tấn công một chiếc xe bus chở các thành viên thuộc Lực lượng vệ binh Cộng hòa Syria, Mặc dù Chính phủ Syria cho rằng vụ nổ là do “lỗi kỹ thuật” nhưng HaD khẳng định vụ đánh bom là để trả thù cho hành động của Tổng thống Bashar al-Assad khi tiến đánh một bộ phận của HaD ở thành phố Daraa, Tây Nam Syria.

Abu Hamzah al Yemeni.

Bên cạnh các hoạt động quân sự, HaD còn tham gia sâu rộng vào việc truyền bá tư tưởng thánh chiến ở nhiều khu vực khác nhau trong tỉnh Idlib. Nó đã xây dựng một cơ sở đào tạo giáo sĩ Hồi giáo thông qua Trung tâm Duat al-Tawhid al-Dawai do Abu Usamah al-Shawkani lãnh đạo cùng các giảng viên cao cấp như Abu Hurayrah al-Shami, Abu al-Bara al-Muhahir (hay còn gọi là al-Tunisi), Abu Muhammad al-Shami, Qaswarah al-Shami và Abu Abd al-Rahman al-Maki.

Các hoạt động của trung tâm này chủ yếu là những bài giảng ngày thứ Sáu dành cho giới trẻ đồng thời lập ra nhiều diễn đàn công cộng, tổ chức những chuyến tham quan thánh địa Hồi giáo. Học viên Trung tâm Duat al-Tawhid al-Dawai thường xuyên tổ chức những buổi phân phát tài liệu tư tưởng của HaD tại một số trạm kiểm soát xe cộ ra vào Idlib, hoặc treo biểu ngữ kêu gọi thanh niên gia nhập HaD.

Trên không gian mạng, HaD sử dụng nhiều tài khoản trực tuyến để quảng bá hơn 100 vụ tấn công tại 14 thành phố và làng mạc ở Syria, chưa kể những buổi tuyên truyền công khai. Bên cạnh đó, nhằm thuần hóa tư tưởng “thánh chiến”, Trung tâm Duat al-Tawhid al-Dawai còn mở một trường học dành cho trẻ em từ 5 đến 10 tuổi ở Sahl al-Rouj, cung cấp dịch vụ đưa đón và ăn uống miễn phí. Ngôi trường này ngoài việc dạy tiếng Arab, kinh Quran, nó còn dạy tiếng Anh vì theo Abu Hamzah al-Yemeni, kẻ cầm đầu HaD: “Đánh kẻ thù không gì chính xác bằng hiểu rõ về chúng”.

Để có kinh phí hoạt động, ngoài sự trợ giúp của Al-Qaeda và nhóm thánh chiến Hayat Tahrir al-Sham (HTS), HaD phát động “Chiến dịch Jahizuna” với lời kêu gọi: “Tiền là trụ cột của thánh chiến. Khả năng của các Jihad (chiến binh thánh chiến) sẽ bị suy yếu nếu không có tiền”.

Chiến dịch Jahizuna bắt đầu vào tháng 5, kêu gọi tất cả tín đồ Hồi giáo dòng Suni trên thế giới gửi tin nhắn đến các địa chỉ ở trang mạng Telegram và WhatsApp để được cung cấp tài khoản ngân hàng. Điều này cho thấy những kẻ lãnh đạo HaD hoàn toàn có thể truy cập vào hệ thống tài chính toàn cầu thông qua những cơ sở ở nhiều quốc gia. HaD tuyên bố tất cả tiền đóng góp sẽ dùng để mua vũ khí, từ súng tiểu liên, tên lửa vác vai đến mìn, thuốc men và vật tư y tế.

Chiếc môtô do Abu Hamzah al Yemeni cầm lái sau cuộc không kích.

Cái chết của Abu Hamzah al-Yemeni

Ngày 10-9-2019, Bộ Ngoại giao Mỹ liệt HaD vào danh sách các tổ chức khủng bố toàn cầu đồng thời treo thưởng 5 triệu USD cho bất cứ ai cung cấp thông tin dẫn đến việc bắt giữ hoặc tiêu diệt Abu Hamzah al-Yemeni.

Không lâu sau đó, trong một chiến dịch hiếm hoi chống lại các phần tử không phải là Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS), quân đội Mỹ đã thực hiện cuộc tấn công nhắm vào một buổi họp của các nhà lãnh đạo Al-Qaeda tại một cơ sở huấn luyện ở phía Tây thành phố Aleppo, giết chết 8 chỉ huy chiến binh thánh chiến gồm 2 người Tunisia, 2 người Algeria, 1 người Ai Cập và 1 người Syria.

Đây là cuộc tấn công đầu tiên được biết đến của Mỹ ở phía Tây Syria kể từ tháng 2-2017, sau khi Mỹ và Nga thỏa thuận một ranh giới không chính thức phân chia vùng hoạt động. Một cuộc tấn công khác cũng do Mỹ thực hiện, giết chết 10 chiến binh HaD tại một khu vực nằm giữa Kafriya và Maarrat Misrin.

Tuy nhiên, mục tiêu săn lùng của Mỹ vẫn là Abu Hamzah al-Yemeni, kẻ cầm đầu HaD. Trong suốt những năm từ 2019 đến tháng 6 năm nay, CIA đã tiến hành nhiều biện pháp nhằm xác định nơi ẩn náu của tên này. Trước đó, hồi tháng 6-2020, quân đội Mỹ đã tiêu diệt Khaled Aruri, người Jordan, một trong những chỉ huy cao cấp của HaD ở tỉnh Idlib. Xa hơn nữa, một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái diễn ra hồi tháng 12-2019 cũng đã giết chết một chỉ huy khác của HaD là Bilal Khuraisat, hay còn được gọi là Abu Khadija al-Urduni, người Jordan.

Bộ chỉ huy Trung tâm Mỹ (CENTCOM) cho biết: “Các tổ chức cực đoan bạo lực, bao gồm cả các nhóm liên kết với Al-Qaeda như HaD tiếp tục gây ra mối đe dọa cho chúng tôi và đồng minh. HaD, Al-Qaeda sử dụng Syria như một nơi trú ẩn an toàn để phối hợp với các chi nhánh, lập kế hoạch hoạt động bên ngoài lãnh thổ Syria. Việc loại bỏ những kẻ lãnh đạo này sẽ làm gián đoạn khả năng của Al-Qaeda trong việc thực hiện các cuộc tấn công chống lại công dân Mỹ cùng các đối tác của Mỹ, cũng như thường dân vô tội trên toàn thế giới”.

Gần nửa đêm 27-6-2022, tình báo Mỹ nhận được tin cho biết Abu Hamzah al-Yemeni, thủ lĩnh của HaD có thể sẽ từ nơi ẩn náu ở phía Đông thành phố Idlib, Syria, đến một địa điểm bí mật chưa được xác định để tham dự một cuộc họp với nhóm thánh chiến Hayat Tahrir al-Sham (HTS) về vấn đề cung cấp đạn dược và thực phẩm, diễn ra vào sáng 28-6.

Lập tức, một máy bay không người lái MQ-1C Gray Eagle trang bị tên lửa R9X “Ninja” được lệnh cất cánh. Sở dĩ R9X có biệt danh “Ninja - Chiến binh vô hình” vì nó không sử dụng đầu đạn nổ mà thay vào đó, nó mang 45kg kim loại, chia thành 6 lưỡi dao đặt ở phần đầu tên lửa. Khi chạm mục tiêu, 6 lưỡi dao sẽ bung ra, băm nát kẻ địch mà không làm tổn thương đến những người ở xung quanh.

Một thành viên HTS thu nhặt những mảnh tử thi của Abu Hamzah al Yemeni.

Khoảng 23 giờ 40 phút, camera ảnh nhiệt của chiếc MQ-1C Gray Eagle phát hiện một người đàn ông đang rạp mình trên chiếc mô tô, phóng như bay trên con đường mòn. Việc phân tích bằng trí tuệ nhân tạo (Al) cho thấy đó chính là Abu Hamzah al-Yemeni. Khi chiếc mô tô đến một đoạn tương đối trống trải, lệnh bắn được thi hành. Quả tên lửa R9X “Ninja” lao xuống mục tiêu.

Đến gần sáng, lúc không thấy thủ lĩnh xuất hiện, các chiến binh thuộc nhóm thánh chiến Hayat Tahrir al-Sham (HTS) liên kết với HaD tỏa ra tìm kiếm. Khi thấy xác Abu Hamzah al-Yemeni, họ đã nhanh chóng thu dọn những mảnh tử thi đồng thời đưa luôn cả chiếc mô tô lên xe bán tải. Hình ảnh từ hiện trường cho thấy chiếc mô tô bị tên lửa xé toạc nhiều chỗ, chủ yếu là ở phần yên xe, nơi Abu Hamzah al-Yemeni ngồi.

Theo tuyên bố của CENTCOM: “Abu Hamzah al Yemeni đã đi xe máy một mình vào thời điểm xảy ra vụ tấn công. Đánh giá ban đầu cho thấy không có thương vong dân sự”. Mạng lưới quan sát nhân quyền Syria có trụ sở ở Anh cũng xác nhận Abu Hamzah al-Yemeni đã bị tiêu diệt, dựa trên các nguồn tin đến từ nội bộ HaD.

Việc tiêu diệt Abu Hamzah al Yemeni là một đòn giáng mạnh vào nhóm HaD. Được đánh giá là “thông minh, liều lĩnh” nên không phải ngẫu nhiên mà 17 nhóm Hồi giáo cực đoan ở Syria lại quy phục hắn ta kể từ lúc thủ lĩnh Faruq al-Suri (hay còn được gọi là Abu Hamman al-Shami) rời khỏi HaD, trong đó có những nhóm sừng sỏ như Jaish al-Malahim, Katibat Abu Bakr al-Sadiq, Quwat al-Nukhbah…

Khi Abu Hamzah al Yemeni lên thay, trong tuyên bố đầu tiên hắn ta đã nói: “Chúng tôi sẽ tiến hành thánh chiến với Mỹ cùng tất cả những kẻ thù Hồi giáo và sẽ không bao giờ ngừng”. Bên cạnh đó, Abu Hamzah al Yemeni còn khuyến khích các cuộc tấn công nhắm vào lợi ích của Israel: “Những sự kiện gần đây ở Israel đã chứng minh không có cách nào để giải phóng Nhà thờ Hồi giáo al-Aqsa, các thánh địa của người Hồi giáo ngoại trừ thông qua thánh chiến”.

Chưa hết, Abu Hamzah al Yemeni còn kêu gọi chiến binh HaD tấn công lực lượng Chính phủ Syria: “Chúng ta phải gây cho họ sự kinh hoàng bằng các cuộc đột kích. Hãy bóp nghẹt hơi thở của họ với tinh thần tử vì đạo. Hãy đặt bẫy ở khắp nơi, biến đêm của kẻ thù thành ban ngày và ban ngày thành lửa”.

Syria rơi vào tình trạng nội chiến kể từ năm 2011 khi các lực lượng đối lập gồm người Kurd, Al-Qaeda và sau này là IS, HaD, HTS…, phát động cuộc chiến tranh nhằm lật đổ Tổng thống Bashar al-Assad đã khiến quốc gia này phải sống trong sự bất ổn kéo dài. Sự can thiệp tích cực của quân đội Nga cũng không giúp cho chính phủ Syria kiểm soát được toàn bộ đất nước. Về phía Mỹ, họ có ở đây khoảng 900 binh sĩ, làm nhiệm vụ hỗ trợ “các nhóm đối tác”.

Theo nhiều nhà địa chính trị khu vực Trung Đông, bất chấp sự gia tăng các hoạt động quân sự và xã hội, HaD chưa hẳn là tác nhân mạnh nhất ở tỉnh Idlib vì nó vẫn phải phụ thuộc vào nhóm thánh chiến HTS và Al-Qaeda. Tuy nhiên sau cái chết của Abu Hamzah al Yemeni, khả năng phát triển của HaD ở Syria sẽ có phần hạn chế trong trường hợp Chính phủ Syria kiểm soát hoàn toàn tỉnh Idlib còn nếu ngược lại, HaD có thể trở thành ngòi nổ cho một cuộc nổi dậy lớn hơn và mạnh hơn…

Vũ Cao (Theo Inside Politics)