Nhóm nghiên cứu treo giải thưởng 10 triệu USD cho người biết nói chuyện với động vật

Nếu như trong sách và phim của Bác sĩ Dolittle, khả năng nói chuyện với động vật được coi là một điều lý thú thu hút nhiều khán giả nhỏ tuổi, thì trong thực tế, một thử thách về khả năng giao tiếp với động vật đang được Quỹ Jeremy Coller và Đại học Tel Aviv phát động.

Thử thách có tên Coller Dolittle về "Giao tiếp hai chiều giữa các loài", trao giải lên tới 10 triệu USD cho nhóm/người tham gia có thể tạo ra những cuộc giao tiếp thực sự với động vật, kể cả sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI).

Jeremy Coller, chủ tịch của Quỹ cho biết: “Giống như Viên đá Rosetta đã mở khóa những bí mật của chữ tượng hình, tôi tin rằng sức mạnh của AI có thể giúp chúng ta mở khóa cuộc trò chuyện giữa các loài”.

Nhóm nghiên cứu từ đại học Tel Aviv cho biết ý tưởng này đã được nảy ra sau khi các nhà nghiên cứu gần đây phát triển các thuật toán học máy để dịch tiếng kêu của dơi, cho phép họ xác định chủ đề của các cuộc tranh cãi.

Những nỗ lực khác trong lĩnh vực này bao gồm các thuật toán giải mã cảm xúc của lợn từ tiếng kêu của chúng và tiếng kêu của loài gặm nhấm để xác định khi chúng bị căng thẳng. Dự án Loài Trái đất, một nhóm phi lợi nhuận ở California, cũng đang làm việc với hy vọng phát triển một hệ thống có thể áp dụng cho tất cả các loài.

Giáo sư Yossi Yovel của Đại học Tel Aviv, chủ tịch Giải Coller Dolittle và đồng tác giả của nghiên cứu về loài dơi, cho biết: “Trong những năm gần đây, sự hiểu biết của cộng đồng khoa học về mô hình giao tiếp của các sinh vật không phải con người đã có những bước tiến nhảy vọt”.

Giải thưởng lớn cho việc “bẻ khóa mã giao tiếp” là phần thưởng đầu tư cổ phần trị giá 10 triệu USD hoặc giải thưởng tiền mặt trị giá 500.000 USD, nhưng sẽ có giải thưởng hàng năm trị giá 100.000 USD để giúp các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực này đưa ra “các mô hình và thuật toán chặt chẽ về mặt khoa học để giao tiếp mạch lạc với các sinh vật không phải con người cho đến khi đạt được giao tiếp giữa các loài”.

Tiêu chí cho các giải thưởng nhỏ hơn bao gồm các phương pháp tiếp cận không xâm lấn và áp dụng cho nhiều bối cảnh, dựa trên tín hiệu giao tiếp bình thường của động vật và cho phép các nhà nghiên cứu đo lường phản ứng của động vật khi cố gắng giao tiếp với chúng.

Nhóm đứng sau giải thưởng sẽ kết thúc nhận hồ sơ vào ngày 31/7, cho biết mục tiêu là phát triển một hệ thống trong đó động vật không nhận ra rằng chúng thực sự đang giao tiếp với con người – tương tự như bài kiểm tra Turing cho AI, trong đó mục tiêu là tạo ra một hệ thống máy tính có cuộc trò chuyện với con người không thể phân biệt được với cuộc trò chuyện của người thật.

Ông Yovel cho biết: “Chúng tôi cởi mở với mọi sinh vật và mọi phương thức từ giao tiếp âm thanh ở cá voi đến giao tiếp hóa học ở giun”.

Nhóm nghiên cứu nói thêm rằng giải thưởng có thể có tác động quan trọng trong việc hiểu biết về tri giác của động vật và từ đó hỗ trợ cho quyền động vật.

Peter Gabriel, nhạc sĩ và đồng sáng lập của Interspecies Internet, người đã giúp phát triển ý tưởng của giải thưởng, cho biết: “Khi tôi chơi nhạc với khỉ bonobo, tôi đã choáng váng trước trí thông minh và khả năng âm nhạc của chúng… Tôi rất vui vì điều đó. Các nhà khoa học nghiêm túc hiện đang tham gia vào cả việc tìm hiểu cách giao tiếp của họ và cách thức mà qua đó chúng ta có thể bắt đầu giao tiếp giữa các loài một cách có ý nghĩa.”

Khoa học và đạo đức trong giao tiếp với động vật

Tiến sĩ Katherine Herborn, một nhà nghiên cứu hành vi động vật tại Đại học Plymouth, cho biết việc ứng dụng công nghệ phúc lợi để giải mã giao tiếp của động vật nhằm hiểu được những gì động vật trang trại có thể cần để cải thiện khả năng quản lý của chúng.

Tuy nhiên, một số chuyên gia đã đặt ra câu hỏi về đạo đức xung quanh việc trò chuyện với động vật và đặt câu hỏi liệu AI có thể thực sự làm sáng tỏ ý nghĩa hoặc chức năng trong tiếng kêu của động vật hay không.

Robert Seyfarth, giáo sư tâm lý học danh dự tại Đại học Pennsylvania, cho biết: “Tôi nghĩ rằng không có chương trình AI nào có thể thay thế được kiến thức chi tiết, lâu dài về xã hội mà động vật giao tiếp”.

“Cố gắng khám phá ý nghĩa của tiếng càu nhàu của khỉ đầu chó, tiếng huýt sáo của cá heo hay tiếng ầm ầm của con voi mà không biết nền tảng xã hội - việc này phải mất nhiều năm”, ông Robert nói.

Clara Mancini, giáo sư về tương tác giữa động vật và máy tính tại Đại học Mở, cho biết rất có lý khi AI sẽ giúp chúng ta giải mã thông tin liên lạc của động vật. Bà nói: “Theo quan điểm của tôi, nếu thành công, đây sẽ là một trong những thành tựu đáng giá nhất của con người nhờ công nghệ phát triển nhanh chóng này”.

Tuy nhiên, bà nói thêm, liệu việc thành công trong thử thách lớn này có thực sự cho phép chúng ta hiểu được trải nghiệm của động vật hay không lại là một vấn đề khác.

“Tuy nhiên, quan trọng hơn, câu hỏi đặt ra là liệu chúng ta có sẵn sàng thực sự lắng nghe những gì động vật nói và cuối cùng trao cho chúng những quyền lợi cơ bản mà phẩm giá nội tại của chúng đòi hỏi hay không. Tôi chân thành hy vọng như vậy”, bà Clara nói.

Linh Anh