'Như chưa hề có cuộc chia ly' trầy trật thế nào trước khi có Hà Anh Tuấn hỗ trợ?

Ở Nga, chương trình tương tự NCHCCCL được chính phủ bảo trợ

"Như chưa hề có cuộc chia ly"(NCHCCCL) lên sóng lần đầu tiên vào ngày 1/2/2007 trên kênh VTV1 và được truyền hình trực tiếp mỗi tháng 1 số. Chương trình này ban đầu được xây dựng dưới tư cách là một phần trong dự án xã hội liên truyền thông cùng tên, với mục đích tìm kiếm những người thất lạc do chiến tranh, do hoàn cảnh và tạo điều kiện cho họ được gặp lại người thân của mình. Nhà báo Thu Uyên là MC và là chủ nhiệm chương trình trong suốt thời gian phát sóng.

Toàn bộ hoạt động đăng ký và nhờ tìm người thân diễn ra trên nguyên tắc hoàn toàn miễn phí. Cả bên tìm lẫn bên được tìm ra không phải trả bất cứ một khoản phí nào cho chương trình.

NCHCCCL ban đầu được xây dựng ý tưởng từ chương trình của Nga, có tên Zdi Menia "Hãy đợi tôi", lên sóng từ năm 1998. Đây là chương trình truyền hình Nga giúp khán giả tìm lại những người thân thất lạc do chiến tranh, cuộc sống hay do tác động của những biến cố trong số phận mỗi người.

Như chưa hề có cuộc chia ly không chỉ là câu chuyện đoàn tụ cho những người thân mà ngay với khán giả, họ cũng vô cùng xúc động khi được chứng kiến niềm vui của nhân vật.

Chia sẻ về chương trình khi đó, nhà báo Thu Uyên kể rằng: "Ý tưởng ấy tôi có được từ nhiều vấn đề. Đầu tiên là chương trình Zdi Menia (Hãy đợi tôi) của Nga. Chương trình này đã tồn tại gần 10 năm, giúp hàng nghìn người được gặp lại nhau.

Rồi hình ảnh của những cụ già người Nga. Cứ đến ngày 9/5 là các cụ lại đến công viên, tay ôm ảnh người thân bị thất lạc. Họ cứ ngồi đấy, chờ đợi một phép từ những người qua lại!

Rồi câu chuyện về những người phụ nữ Việt Nam chờ chồng trong và sau chiến tranh, những gia đình thất lạc giữa hai bên chiến tuyến… Thế là, tôi nguyện phải làm điều gì đó cho họ. Mong ước này ám ảnh khôn nguôi!".

Ngay từ khi lên sóng, NCHCCCL mang đến làn gió mới khác biệt. Không chỉ là câu chuyện đoàn tụ cho những người thân mà ngay với khán giả, họ cũng vô cùng xúc động khi được chứng kiến niềm vui của nhân vật.

Theo chia sẻ của nhà báo Vũ Mạnh Cường, người từng sinh sống và học tập ở Nga, "Hãy đợi tôi" là chương trình được thực hiện với sự hỗ trợ tài chính của Cơ quan Liên bang về Báo chí và Truyền thông đại chúng. Trong khi đó, NCHCCCL cũng là chương trình có giá trị nhân văn như thế, nhưng lại là hoạt động xã hội hóa hoàn toàn. "Ở một đất nước phải chịu tác động rất mạnh của các cuộc chiến tranh, vẫn còn rất nhiều gia đình, nhiều mảnh đời cho đến nay vẫn đang chịu cảnh thất lạc. Vì thế, nó rất cần sự bảo trợ để tiếp tục hành trình nhân văn là tìm kiếm, kết nối người thân cho các gia đình", nhà báo Vũ Mạnh Cường nói.

Như chưa hề có cuộc chia ly nhiều lần suýt... ly biệt

Thế nhưng, sau 15 năm hoạt động với hàng nghìn thân nhân đã được tìm kiếm, đoàn tụ, NCHCCCL liên tục rơi vào cảnh trầy trật và hoạt động trong tâm trạng không biết số phận của mình sẽ đi đến đâu. Với việc phụ thuộc vào nguồn tài trợ, dù tiết kiệm hết sức, kinh phí cho việc tìm kiếm lớn khiến chương trình dù co cụm lại vẫn liên tục gặp áp lực tồn tại.

Vào giữa năm 2018, NCHCCCL thông báo tạm ngưng phát sóng trong 6 tháng. Cùng với thông báo này, thay vì phát trên VTV1 vào thứ 7 mỗi tháng, chương trình được ấn định phát sóng trên VTV9 lúc 16:00 ngày chủ nhật đầu tiên của tháng.

Tiếp đó, đến tháng 6/2020, chương trình thông báo dừng hoạt động do hết nguồn kinh phí thực hiện. Số 134 với chủ đề "Trái tim ta luôn sống vì nhau" phát sóng ngày 7/6/2020 được thông báo là số cuối cùng được phát sóng truyền hình.

Nhà báo Thu Uyên gắn bó với chương trình từ ngày đầu thành lập

Thông tin đã khiến công chúng vô cùng xót xa, nuối tiếc. Nhiều khán giả, người nổi tiếng tình nguyện đóng góp để chương trình nhân đạo này được đi tiếp. Đáng chú ý là sự ủng hộ của ca sĩ Hà Anh Tuấn với số tiền 3 tỷ đồng.

"Chúng tôi sử dụng 2 tỉ đồng, còn 1 tỉ đồng chúng tôi để dành trong quỹ. Nhưng giờ đành phải lấy ra sử dụng đến trăm triệu cuối cùng. Hiện đang âm 800 triệu đồng" - nhà báo Thu Uyên khi đó tiết lộ.

Với sự góp sức của cộng đồng, ngày 2/11/2020 chương trình trở lại nhưng với phương thức co hẹp hơn. Để tiết kiệm chi phí sản xuất, thay vì phát sóng trên truyền hình, chương trình chỉ phát trực tiếp qua ứng dụng và các nền tảng xã hội và tiếp sóng trên ứng dụng VTV Go và kênh truyền hình VTC3.

Khủng hoảng kinh tế sau đại dịch covid-19 đã giáng thêm đòn chí mạng cho số phận của NCHCCCL.

Liệu sự ủng hộ của ca sĩ Hà Anh Tuấn có giúp chương trình duy trì được lâu dài?

Đầu năm 2023 nhà báo Thu Uyên và chương trình lại tiếp tục rơi vào tình thế tuyệt vọng và đã chuẩn bị cho việc đóng cửa thì nhận được sự hỗ trợ kịp thời từ ca sĩ Hà Anh Tuấn và các mạnh thường quân.

4 tỷ ủng hộ này sẽ giúp chương trình duy trì thêm được 2 năm. Nhưng rồi sau đó? Làm sao để câu chuyện hết tiền là dừng không lặp lại thì có lẽ cho đến nay, sau nhiều năm, ngay người sáng lập cũng chưa có lời giải thấu đáo. Câu chuyện cần có cơ quan bảo trợ thay vì "phương thức xã hội hóa" như hiện nay một lần nữa tiếp tục được đặt ra mà không biết khi nào mới tìm được đáp án.

Minh Nhật