Nhức nhối nạn vẽ bậy, bôi bẩn đường phố

Bức tường dọc đường Nghi Tàm dày đặc các hình vẽ bậy. Ảnh Triệu Tâm

Ranh giới giữa nghệ thuật và sự phá bĩnh

Sau thời gian bị "chìm xuống", gần đây lối vẽ Graffiti lại “nóng” lên khi một số hình vẽ gây khó chịu xuất hiện khắp nơi trong TP. Theo ghi nhận, dọc tuyến đường Bưởi (chân đường Vành đai 2 hướng từ Võ Chí Công đi đường Láng), đường Âu Cơ, Nghi Tàm… xuất hiện dày đặc các hình vẽ bậy khiến nhiều người dân Hà Nội vô cùng bức xúc, gây mất mỹ quan đô thị. Các hình vẽ đủ kích thước, từ to kín cả mảng tường đến nhỏ cỡ bàn tay người với nhiều hình thù kỳ lạ, nhếch nhác với các màu xanh, đỏ, đen, trắng... Anh Nguyễn Thanh Hải (phường Giảng Võ, Hà Nội) cho biết: “Ngày nào tôi cũng di chuyển qua quãng đường này để đến cơ quan. Tôi luôn phải chứng kiến các hình vẽ lớn dài hàng chục mét, nối liền từ đầu đến cuối tuyến đường, các bức tường vốn được sơn sạch trước đó bị bôi bẩn trông rất nhếch nhác và mất thẩm mỹ”.

Không chỉ dọc tuyến đường Vành đai 2, nhiều bức tường trống, cửa cuốn nhà dân, trạm điện cho đến các công trình xây dựng trên một số tuyến phố như: Yên Phụ, Trần Khánh Dư, Trúc Bạch, Trấn Vũ … cũng bị bôi vẽ trái phép làm mất mỹ quan đô thị. Không khó để thấy, hàng loạt nhà mặt tiền ở con đường ẩm thực này đầy những hình vẽ, chữ viết nhằng nhịt làm xấu cả một khu phố, khiến người dân lẫn chính quyền rất bức xúc. “Tôi mới làm cửa cuốn nhà mình để cho thuê thì chỉ qua một đêm, cửa cuốn đã bị sơn, vẽ chằng chịt" - anh Nguyễn Duy Khánh (phường Trúc Bạch) chia sẻ. Từ chân cầu, cửa cuốn nhà dân, tủ điện đến dải phân cách, bức tường nào cũng có thể trở thành “nạn nhân” của vẽ bậy. Nhiều công trình giao thông, tường bệnh viện, trường học... tại nhiều khu vực bị bôi bẩn bằng bình xịt sơn đen, trắng, đỏ, vàng... với đủ hình dạng.

Được biết, các hình vẽ này được thực hiện theo phong cách graffiti (tranh phun sơn lên tường). Đáng chú ý, hành vi này thực hiện vào ban đêm và diễn ra rất nhanh nên khó bị phát hiện. Việc xóa bỏ hình vẽ mất công và tốn kém, trong khi đó việc bắt quả tang và xử lý ngay không dễ. Và để đối phó với việc bôi bẩn bằng graffiti, bên cạnh camera an ninh, sự tuần tra, kiểm tra thường xuyên của lực lượng chức năng còn cần sự tích cực, trách nhiệm chung của người dân sống quanh khu vực. “Mặc dù hoàn toàn có cơ sở pháp lý để xử lý hành vi vẽ bậy từ phạt hành chính đến hình sự. Tuy nhiên hiện nay mức xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi này còn nhẹ, chưa đủ sức răn đe đối với người vẽ bậy” - một cán bộ phường cho biết.

Làm gì để ngăn chặn?

Thực tế, tình trạng vẽ bậy, dán quảng cáo sai quy định đã được nhiều cơ quan báo chí phản ánh. Lực lượng chức năng cũng từng xử phạt nhiều cá nhân vi phạm, tổ chức rất nhiều đợt tô, sửa “khắc phục hậu quả” nhưng “người làm, kẻ phá”. Điều đáng nói là các đối tượng ngày càng hoạt động tinh vi với nhiều hình thức vi phạm. Nhiều người lợi dụng, hiểu sai về nghệ thuật graffiti - một loại hình nghệ thuật đô thị. Từ đó dẫn đến hành vi vẽ graffiti không đúng chỗ, gây ảnh hưởng đến mỹ quan đô thị, lợi ích chung của cộng đồng.

Tại một số quốc gia trên thế giới, luật pháp đã nghiêm trị, có chế tài xử phạt nghiêm đối với người vẽ graffiti bất hợp pháp bằng hình thức phạt tiền, lao động công ích hoặc phạt tù. Ngoài áp dụng biện pháp chế tài, một số nước còn trục xuất người nước ngoài và đưa vào danh sách đen không được quay lại nếu người nước ngoài có hành vi vẽ bậy tại quốc gia của họ.

Tại Việt Nam, các quy định và chế tài về hành vi vẽ bậy, dán quảng cáo đã có và tương đối đầy đủ. Tuy nhiên, việc kiểm tra, xử lý của cơ quan chức năng còn gặp nhiều khó khăn. Trao đổi về vấn đề này luật sư Nguyễn Thanh Hà, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho biết, hành vi vẽ bậy lên những tài sản này là hành vi vi phạm pháp luật, ảnh hưởng nghiêm trọng đến mỹ quan đô thị và tài sản của Nhà nước, của tổ chức, cá nhân bị xâm phạm. Ở mức độ nhẹ, hành vi viết, vẽ bậy được coi là “phá hoại tài sản công cộng”, người vi phạm sẽ bị xử phạt hành chính theo quy định tại Điều 7, Điều 15 hoặc Điều 21 Nghị định 144/2021 có thể phạt tiền 1-2 triệu đồng. Tuy nhiên, ở mức độ nghiêm trọng hơn, người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm về tội “Hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản” theo quy định tại Điều 178 Bộ luật Hình sự. Khung hình phạt có thể phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm... (gây thiệt hại cho tài sản trị giá 500 triệu đồng trở lên). Ngoài ra, người vi phạm còn có thể bị phạt tiền đến 100 triệu đồng.

Để hạn chế tình trạng vẽ bậy, dán quảng cáo không đúng nơi quy định gây ảnh hưởng xấu đến an ninh trật tự, an toàn xã hội, theo luật sư Nguyễn Thanh Hà, nên sử dụng các phương tiện truyền thông xã hội, truyền hình, báo chí để tuyên truyền về tác động tiêu cực của việc vẽ bậy và bôi bẩn. Đồng thời giới thiệu cách thức biểu đạt nghệ thuật đường phố, graffiti hợp pháp và có ý nghĩa, phù hợp với văn hóa cộng đồng. Đặc biệt cần tính toán xây dựng khu vực vẽ graffiti, nơi giới trẻ có thể tự do thể hiện tài năng nghệ thuật mà không vi phạm pháp luật.

Bên cạnh đó, cơ quan chức năng có thể tạo các kênh để người dân phản ánh, báo cáo hành vi vẽ bậy nhằm nhanh chóng xử lý và ngăn chặn kịp thời, tránh tình trạng này tái diễn. Đồng thời, các cơ quan chức năng tăng cường lắp đặt, sử dụng các loại phương tiện kỹ thuật nghiệp vụ, đặc biệt là camera để phát hiện hành vi vi phạm, làm cơ sở xử lý đối tượng vi phạm. Ngoài ra, sự đồng hành của báo chí, phương tiện thông tin đại chúng trong việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật, đưa tin về những trường hợp vi phạm bị xử lý cũng góp phần quan trọng nâng cao nhận thức, hiểu biết pháp luật, ý thức chấp hành pháp luật của người dân, góp phần giảm thiểu các vụ việc vi phạm, tạo môi trường sống xanh, đẹp, an toàn cho người dân TP. Việc triển khai nhiều giải pháp khác nhau sẽ giúp thay đổi nhận thức và hành vi của giới trẻ về vấn đề vẽ bậy, bôi bẩn, hướng họ tới những hành động có ý thức và trách nhiệm hơn.

Hà Nội đang hướng đến mục tiêu xây dựng Thủ đô “sáng - xanh - sạch - đẹp”, văn minh và hiện đại. Vì vậy, giữ gìn cảnh quan không chỉ là trách nhiệm của chính quyền mà còn là ý thức của mỗi cá nhân, sự chung tay của cả cộng đồng.

Nghệ thuật hay bôi bẩn, đẹp hay xấu, tất cả chỉ cách nhau một lằn ranh, đó là ranh giới của nhận thức và trách nhiệm với cộng đồng. Nếu như người muốn vẽ để thỏa mãn sở thích cá nhân thì phải thuê những nơi không ảnh hưởng đến cộng đồng để vẽ. Nếu tác phẩm của anh được cộng đồng công nhận thì cộng đồng sẽ trả tiền cho anh và mời anh vẽ, chứ không phải thích vẽ đâu thì vẽ muốn vẽ cái gì cũng được.

TS Võ Kim Cương - Chuyên gia quản lý phát triển đô thị

Triệu Tâm