Nhức nhối tài khoản 'rác'

Trong bối cảnh các loại hình lừa đảo trực tuyến, rửa tiền và tội phạm xuyên quốc gia ngày càng gia tăng, tình trạng mua bán tài khoản ngân hàng (NH) trái phép đang trở thành vấn nạn nhức nhối. Không chỉ gây thiệt hại về tài sản cho người dân, hành vi này còn là cầu nối cho hàng loạt hành vi phạm pháp nguy hiểm.

Mua bán tràn lan

Công an tỉnh Ninh Bình vừa triệt phá một nhóm gồm 8 đối tượng chuyên lừa học sinh, sinh viên khắp cả nước mở tài khoản NH rồi bán lại cho chúng. Những tài khoản này sau đó bị sử dụng vào các hoạt động lừa đảo. Các đối tượng đã dựng đủ chiêu trò để dụ dỗ người dân nhẹ dạ, tạo nên một mạng lưới tội phạm ngầm, len lỏi từ mạng xã hội đến tận ví điện tử.

Không chỉ tại Ninh Bình, vào đầu năm 2025, Công an huyện Thạch Thành, tỉnh Thanh Hóa cũng đã khởi tố vụ án liên quan đến hành vi tương tự, bắt giam 4 đối tượng về tội "Thu thập, mua bán trái phép thông tin về tài khoản NH". Chỉ trong chưa đầy 2 năm, nhóm này đã giao dịch trái phép hàng ngàn tài khoản NH khắp cả nước.

Hậu quả trước mắt là câu chuyện của anh H.V.Q ở Đồng Tháp. Tưởng chỉ là "kiếm thêm" vài triệu đồng nhờ bán tài khoản NH trên mạng, anh Q. không ngờ mình đã vô tình tiếp tay cho một đường dây tổ chức nhập cảnh trái phép. Kết quả, không chỉ bản thân anh bị phạt hành chính hơn 127 triệu đồng mà còn khiến cả vợ và cha vợ "vạ lây" vì đã cho mượn thông tin để mở tài khoản rồi đem bán. "Ban đầu, tôi chỉ nghĩ đó là cách kiếm tiền nhanh, không lường trước hậu quả. Đến khi công an mời làm việc, tôi mới nhận ra tài khoản của mình bị sử dụng vào các hoạt động phạm pháp" - anh Q. chia sẻ trong tiếc nuối.

Thực tế, chỉ cần gõ từ khóa "mua bán tài khoản NH" trên mạng xã hội, hàng loạt hội nhóm hiện ra với hàng chục ngàn thành viên. Không cần che giấu, các đối tượng ngang nhiên rao mua tài khoản, cho thuê tài khoản, thậm chí bán cả thiết bị đã cài sẵn ứng dụng NH. Trong vai người bán tài khoản, phóng viên tiếp cận một tài khoản có tên T.L thì được báo giá 350.000 đồng cho mỗi tài khoản NH VIB. Trước khi giao dịch, T.L yêu cầu tải một ứng dụng lạ để định danh qua CCCD. Người này còn khẳng định "chỉ cần đăng nhập, xác minh CCCD là xong, sau đó tôi sẽ chuyển khoản. Mọi thứ đơn giản nhưng bắt buộc phải tải app".

Các hội nhóm mua bán tài khoản tràn lan trên mạng xã hội. (Ảnh chụp màn hình)

Một tài khoản khác là H.T.N "cao tay" hơn khi cung cấp dịch vụ bán tài khoản NH doanh nghiệp, giá dao động 3 - 4 triệu đồng/tài khoản, tùy hạn mức. Để tránh bị phát hiện, người mua có thể chọn gói tài khoản kèm điện thoại đã cài sẵn app NH, tổng chi phí có thể lên đến 8 triệu đồng.

Theo các chuyên gia an ninh mạng, hoạt động mua bán tài khoản NH không mới nhưng ngày càng tinh vi. "Các tài khoản được mua bán công khai thường là tài khoản "đứng tên hộ", tức là người dùng dùng giấy tờ thật để mở, sau đó bán lại cho kẻ gian để sử dụng vào mục đích xấu, như lừa đảo, rửa tiền" - một chuyên gia cảnh báo. Ông cũng nhấn mạnh nguy cơ đánh cắp thông tin cá nhân nếu người dùng cả tin tải các ứng dụng không rõ nguồn gốc. Do đó, người dân tuyệt đối không cho mượn, cho thuê hoặc bán tài khoản NH dưới bất kỳ hình thức nào.

Xử phạt mạnh tay hơn nữa

Theo ông Trần Công Kỳ Lân, Phó Tổng Giám đốc NH Công Thương Việt Nam (VietinBank), thực trạng thu mua tài khoản đang diễn ra trên diện rộng, nhắm vào sinh viên, người lao động và người dân vùng sâu, vùng xa. Giá mua từ vài trăm ngàn đến vài triệu đồng/tài khoản cá nhân, trong khi tài khoản doanh nghiệp có thể lên tới 30 triệu đồng. Điều đáng lo là các đối tượng không chỉ dừng ở việc mua thông tin đăng nhập, mà còn yêu cầu hình ảnh, video cá nhân để qua mặt hệ thống xác thực sinh trắc học khi giao dịch trực tuyến. "Các NH gặp không ít khó khăn trong việc phát hiện tài khoản bị mua bán do thủ đoạn tinh vi. Tuy nhiên, khi phát hiện giao dịch bất thường, NH sẽ yêu cầu chủ tài khoản cập nhật thông tin. Nếu không tuân thủ, tài khoản sẽ bị tạm khóa giao dịch trực tuyến" - ông Lân chia sẻ.

Tương tự, ông Từ Tiến Phát, Tổng Giám đốc NH TMCP Á Châu (ACB), cũng thừa nhận có một bộ phận khách hàng đã từng mở tài khoản rồi chuyển nhượng cho bên thứ 3 nhưng không lường trước hậu quả. Để kiểm soát, các NH đang siết quy trình mở tài khoản, yêu cầu xác thực sinh trắc học 100% và theo dõi sát các giao dịch bất thường. Ông Phát cho biết ACB đã triển khai hệ thống cảnh báo sớm, gửi tín hiệu đến khách hàng nếu có dấu hiệu khả nghi. Nhờ đó, NH này đã kịp thời ngăn chặn nhiều vụ lừa đảo.

Bà Nguyễn Phương Huyền, Giám đốc khối khách hàng cá nhân NH Sài Gòn Thương Tín (Sacombank), thông tin hiện NH có hơn 9 triệu tài khoản khách hàng cá nhân đang hoạt động. Tỉ lệ giao dịch online tại Sacombank là 96%, trong đó hơn 91,8% tài khoản giao dịch online đã xác thực sinh trắc học.

Có nhiều lý do khiến khách hàng mở tài khoản NH nhưng không thực hiện giao dịch, như người lớn tuổi gặp khó khăn trong việc sử dụng dịch vụ NH trực tuyến và không quen với công nghệ nên không thực hiện giao dịch trực tuyến mà chỉ giao dịch trực tiếp tại quầy.

Hiện Sacombank đang tích cực hướng dẫn, đơn giản hóa thao tác giao dịch NH trực tuyến, truyền thông các tiện ích, sự bảo mật của giao dịch bằng tài khoản NH để khuyến khích khách hàng nhiệt tình hơn với nền kinh tế không dùng tiền mặt. Qua đó, thúc đẩy tăng tỉ lệ xác thực sinh trắc học. "Quy định của NH Nhà nước về việc yêu cầu các NH xóa các tài khoản không thực hiện sinh trắc học giúp giảm thiểu rủi ro liên quan gian lận và các hoạt động bất hợp pháp, bảo đảm tính an toàn và bảo mật cho hệ thống NH, nâng cao hiệu quả trong việc quản lý tài khoản. Việc xóa các tài khoản không hoạt động cũng giúp NH tối ưu hóa nguồn lực. Đây là bước đi cần thiết để xây dựng một hệ thống NH minh bạch và an toàn hơn" - bà Huyền nói.

Trong khi đó, đại diện VietinBank nhấn mạnh hành vi bán tài khoản NH cần được xử lý nghiêm. "Đây là hành vi tiếp tay cho lừa đảo, rửa tiền và tội phạm xuyên quốc gia. Cần xử phạt mạnh tay và thậm chí xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự để răn đe" - ông Lân nhấn mạnh.

Theo NH Nhà nước, trong hơn 200 triệu tài khoản cá nhân được mở tại các tổ chức tín dụng, mới chỉ khoảng 113 triệu tài khoản được xác thực sinh trắc học. Với hơn 86 triệu tài khoản còn lại, nhiều trong số đó là tài khoản "rác", không hợp thức hóa được, dự kiến sẽ bị vô hiệu hóa từ tháng 9-2025 nếu không được xác thực.

Ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán - NH Nhà nước, cho biết cơ quan này sẽ bổ sung quy định cho phép các NH xóa những tài khoản không đủ điều kiện. Việc này không chỉ giúp ngành NH trở nên minh bạch, an toàn hơn mà còn ngăn chặn triệt để việc sử dụng tài khoản cho các hành vi bất hợp pháp. Đây được xem là bước đi quan trọng nhằm tạo dựng môi trường tài chính lành mạnh, bảo vệ người tiêu dùng và ổn định hệ thống NH quốc gia.

NHÓM PHÓNG VIÊN