Những bệnh lý nguy hiểm ở mắt khi mang thai mẹ bầu cần biết (P2)

Hội chứng kháng phospholipid (APS)

Hội chứng kháng phospholipid là tình trạng tăng đông máu có thể dẫn đến huyết khối động mạch và tĩnh mạch tái phát và sảy thai nhiều lần. Các biểu hiện ở mắt có thể liên quan đến cả phân đoạn trước và sau.

Sự tham gia của đoạn trước bao gồm viêm thượng củng mạc, giãn mao mạch kết mạc, vi phình mạch kết mạc và viêm mống mắt.

Tổn thương phân thùy sau bao gồm viêm dịch kính, xuất huyết võng mạc, bong võng mạc, bệnh hắc võng mạc trung tâm thanh dịch, đốm xuất tiết cục bông, viêm củng mạc sau, tắc nhánh và tĩnh mạch trung tâm võng mạc, tắc động mạch mi ngoài, ngoằn ngoèo tĩnh mạch và thậm chí nhồi máu hắc mạc hai bên. Đôi khi, bệnh nhân có biểu hiện mất thị lực thoáng qua (một mắt hoặc hai mắt), khiếm khuyết trường thị giác thoáng qua, teo dây thần kinh thị giác tiến triển, thiếu máu các dây thần kinh vận nhãn và bệnh lý thần kinh thị giác do thiếu máu cục bộ.

Khi mang thai, bà bầu có thể đối mặt với nhiều nguy cơ mắc bệnh lý ở mắt. Ảnh minh họa

Đông máu nội mạch lan tỏa (DIC)

Đông máu nội mạch lan tỏa là một rối loạn protein đông máu có thể liên quan đến các tình trạng khác nhau như viêm, nhiễm trùng và ung thư cũng như mang thai. Khi xảy ra trong thai kỳ, nó là thứ phát sau nhiều biến chứng sản khoa như thuyên tắc nước ối, tiền sản giật /sản giật, thai chết lưu, rau bong non, sảy thai nhiễm trùng, nhiễm trùng trong tử cung, bệnh gan nhiễm mỡ cấp tính của thai kỳ hoặc rau thai tiền đạo .

Đông máu nội mạch lan tỏa thường ảnh hưởng đến hắc mạc. Tình trạng tăng đông máu này có thể hình thành cục máu đông trong hắc mạc và sau đó là sự phá vỡ biểu mô sắc tố võng mạc, dẫn đến sự phát triển của bong võng mạc thanh dịch.
Hội chứng Sheehan

Hội chứng Sheehan là hoại tử tuyến yên do thiếu máu cục bộ và phì đại tuyến yên thứ phát sau xuất huyết nặng sau sinh. Biểu hiện phổ biến bao gồm đau đầu đột ngột, giảm thị lực, khiếm khuyết thị trường và liệt vận nhãn. Các khiếm khuyết thị trường biểu hiện bằng mất các trường góc phần tư vượt trội hai bên.

Chèn ép xoang hang dẫn đến chèn ép các dây thần kinh sọ III, IV và VI, có thể biểu hiện như sụp mi, nhìn đôi, lác xuống dưới của nhãn cầu và giãn đồng tử. Nếu hệ thần kinh giao cảm bị ảnh hưởng, hội chứng Horner cũng có thể xuất hiện. Cải thiện thị lực thường kém trong khi liệt vận nhãn cải thiện tốt sau sinh.

Tăng áp lực nội sọ vô căn

Tăng áp lực nội sọ vô căn (IIH) thường thấy nhất ở phụ nữ béo phì trong độ tuổi sinh đẻ. Thường xuất hiện trong quí đầu tiên của thai kỳ. Tăng áp lực nội sọ vô căn gây đau đầu cũng như một loạt các triệu chứng thị giác như song thị, khiếm khuyết thị trường, ám điểm, chứng sợ sáng, đau sau nhãn cầu và đau đầu theo nhịp mạch. Mặc dù khám đáy mắt cho thấy phù gai thị hai bên trong hầu hết các trường hợp, một số bệnh nhân có thể biểu hiện phù gai thị một bên hoặc không.

Chẩn đoán tăng áp lực nội sọ vô căn là một trong những chẩn đoán loại trừ, được đặc trưng bởi áp lực nội sọ tăng cao, nhưng hình ảnh não bình thường, thành phần dịch não tủy và khám thần kinh cũng vậy. Nên điều trị tập trung vào việc giảm áp lực nội sọ và giảm cân sau sinh. Bệnh nhân mang thai có thể được điều trị bằng acetazolamide, can thiệp bao thần kinh thị giác, tạo shunt màng bụng vùng thắt lưng hoặc shunt não thất.

Mặc dù acetazolamide cho thấy khả năng gây quái thai trong các nghiên cứu trên động vật nhưng các nghiên cứu gần đây trên phụ nữ mang thai cho thấy không có nguy cơ gia tăng đối với thai nhi hoặc người mẹ và nó có thể được coi là một cách điều trị. Không có sửa đổi hoặc giới hạn nào đối với phương pháp sinh nở nếu có chẩn đoán tăng áp lực nội sọ vô căn và quyết định nên được đưa ra sau khi thống nhất giữa bệnh nhân và bác sĩ sản khoa.

Tăng áp lực nội sọ vô căn. Ảnh chụp đáy mắt bệnh nhân cho thấy dây thần kinh thị giác bị phù, che khuất bờ gai.

Bệnh lý hốc mắt liên quan đến tuyến giáp

Bệnh lý hốc mắt liên quan đến tuyến giáp là nguyên nhân phổ biến nhất của cường giáp trong thời kỳ mang thai. Bệnh thường biểu hiện là lồi mắt một bên hoặc hai bên, mí mắt trợn và liệt cơ vận nhãn. Bệnh lý hốc mắt liên quan đến tuyến giáp thường xảy ra nhất trong quí đầu của thai kỳ, sau đó thuyên giảm trong quí thứ hai và thứ ba. Mặc dù các trường hợp nhẹ thường được theo dõi bằng monitor nhưng các trường hợp từ trung bình đến nặng có thể cần điều trị bằng propylthiouracil. Teprotumumab bị chống chỉ định trong thời kỳ mang thai.

Khối u tuyến yên

Sự phát triển nhanh chóng của các khối u tuyến yên có sẵn trong thời kỳ mang thai rất có thể xảy ra do tác dụng sinh mạch của estrogen. Sự tăng trưởng này dẫn đến các triệu chứng choán chỗ nội sọ như bệnh lý dây thần kinh/đường thần kinh giao thoa thị giác do chèn ép. Biểu hiện phổ biến nhất là giảm thị lực, khiếm khuyết thị trường hai bên thái dương và nhìn đôi.

Ở những bệnh nhân có u tuyến yên từ trước, cần kiểm tra thị trường và khám mắt hàng tháng để theo dõi sự phát triển của u tuyến yên.

TS.BS Hoàng Cương