Những bí mật kỳ diệu và nguy hiểm khi sử dụng đá khô

Đá khô còn được gọi là băng khô, đá khói, nước đá khô, băng khói, đá CO2. Về hình thể nó là một dạng rắn của cacbon dioxide (CO2). Đây là một tên gọi thông thường của cacbon dioxide ở dạng rắn (đóng băng).

Thuật ngữ đá khô được công ty Prest Air Devices tạo ra năm 1925 (công ty thành lập năm 1923 tại thành phố Long Island, New York). Khi đó, băng khô dưới áp suất thường không nóng chảy thành cacbon điôxít lỏng mà nó sẽ thăng hoa trực tiếp thành dạng khí ở -78,5 °C (-109,3 °F).

Hầu hết các loại kem trên thế giới đều sử dụng đá khô để đông lạnh cho đến sau thế chiến thứ II khi mà các thiết bị điện lạnh đã có giá rẻ hơn và hoạt động hiệu quả hơn.

Nguyên liệu được dùng để sản xuất đá khô là carbon dioxide. Nguyên liệu này là sản phẩm phụ của các loại khí thải trong quá trình sản xuất hoặc tinh chế các sản phẩm khác.

Hầu hết carbon dioxide được sử dụng trong sản xuất đá khô tại Hoa Kỳ có nguồn gốc từ khí phát ra trong quá trình sàng lọc của dầu mỏ và khí amoniac. Các carbon dioxide thải ra trong các quá trình này được hút ra và loại bỏ tạp chất và sau đó người ta sẽ tiến hành làm đá khô từ khí này.

Vấn đề quản lý chất lượng chủ yếu tập trung vào nguồn nguyên liệu carbon dioxide dùng để sản xuất đá khô. Chính phủ Mỹ đã thiết lập các tiêu chuẩn hết sức nghiêm ngặt đối với độ tinh khiết của carbon dioxide được sử dụng trong sản xuất đá khô.

Bởi vì đặc tính thăng hoa (chuyển từ thể rắn sang thể khí) mà một lượng lớn đá khô có thể được đưa vào thùng container mà không lo chảy nước như khi dùng nước đá thông thường để làm lạnh thực phẩm.

Đá khô được dùng để làm lạnh bảo quản rau quả tươi, thủy hải sản… Ngoài ra, đá khô dùng để bảo quản mô sinh vật và thiết bị y tế, hay bảo quản thi hài, tạo các hiệu ứng khói trong các chương trình sân khấu tiệc cưới, ca nhạc…

Ứng dụng quan trọng nhất của đá khô gần đây là nổ băng (hoặc làm sạch). Trong đó những viên đá khô được ném vào bề mặt được làm sạch với tốc độ cao. Các chất ô nhiễm cùng với carbon dioxide sẽ thăng hoa vào không khí và vật sẽ được làm sạch. Việc còn lại chỉ là bụi bẩn cần được xử lí sau đó.

Đá khô được sản xuất bằng cách nén khí dioxit cacbon thành dạng lỏng, sau đó loại bỏ nhiệt). Tiếp đó cho dioxit cacbon lỏng giãn nở nhanh. Sự giãn nở này làm giảm nhiệt độ và làm cho một phần CO2 bị đóng băng thành “tuyết”, sau đó “tuyết” này tiếp tục được nén thành các viên hay khối ở dạng rắn. Khi đó sẽ có đá khô hay băng khô.

Đá khô không có độc khi sử dụng nhưng là cacbon dioxit, chất không duy trì sự sống, vì vậy tuyệt đối không lưu trữ một lượng quá lớn trong phòng kín. Ngoài ra đá khô được sản xuất bằng cách nén khí CO2 ở tỉ lệ 1 khối khí tạo thành 1kg đá khô, đây là một tỉ lệ nén rất cao nên khi bảo quản tuyệt đối không đặt trong các bình kín, bình thủy tinh, … để tránh gây nổ.

Đá khô có nhiệt độ lên tới -78,5ºC. Khi chạm vào đá khô sẽ gây cảm giác bỏng rát. Cảm giác do bỏng lạnh bởi đá khô còn khó chịu hơn khi bỏng nóng bởi nước sôi rất nhiều. Vì vậy, khi sử dụng cần phải có đồ bảo hộ, các loại găng tay khi tiếp xúc trực tiếp đá khô để tránh bỏng da.

Mời các bạn xem video: Phát minh độc đáo cứu người khỏi biển lửa. Nguồn: VTV

Thùy Dung (T.H)