Những bước ngoặt trên chính trường Mỹ

Cuộc bầu cử đã đưa đảng Cộng hòa giành lợi thế lớn khi giành được 212 ghế trong tổng số 435 ghế tại Hạ viện và giành 53 ghế tại Thượng viện, giúp họ chiếm thế đa số tại viện này. Nếu nắm được thêm 5 ghế nữa tại Hạ viện, đảng Cộng hòa sẽ có một nền tảng vững chắc để triển khai các cam kết chính sách mà ông Donald Trump đã đưa ra trong chiến dịch tranh cử.

Quyền kiểm soát Quốc hội là một đòn bẩy quyền lực mạnh mẽ trong hệ thống chính trị Mỹ, một quốc gia hoạt động theo mô hình tam quyền phân lập với ba nhánh chính: lập pháp, hành pháp và tư pháp. Quốc hội, bao gồm Hạ viện và Thượng viện, đóng vai trò trung tâm trong việc lập pháp, quyết định chi tiêu ngân sách quốc gia, và điều chỉnh các chính sách công.

Tòa nhà Quốc hội Mỹ ở Washington D.C.

Việc đảng Cộng hòa chiếm thế đa số tại Thượng viện và có khả năng nắm quyền kiểm soát Hạ viện đặt họ vào vị thế thuận lợi để ảnh hưởng trực tiếp đến chính sách quốc gia và các quyết sách chiến lược. Trong bối cảnh đó, vai trò của Thượng viện được thể hiện rõ rệt hơn bao giờ hết. Với thế đa số tại Thượng viện, đảng Cộng hòa không chỉ có thể thông qua nhân sự cho các vị trí chủ chốt trong chính quyền mà ông Donald Trump đề cử mà còn dễ dàng phê chuẩn các luật và chính sách mới. Đặc biệt, Thượng viện có quyền quyết định trong việc bổ nhiệm các thẩm phán Tòa án tối cao, những người có thể ảnh hưởng đến đời sống pháp lý của Mỹ trong nhiều thập niên.

Với 212 ghế đã giành được tại Hạ viện, đảng Cộng hòa chỉ cần thêm 5 ghế nữa để đạt được thế đa số tuyệt đối, cho phép họ kiểm soát tiến trình lập pháp. Hạ viện là nơi bắt đầu các dự luật về chi tiêu công và ngân sách, là nền tảng cho bất kỳ chương trình lập pháp lớn nào. Với thế đa số này, ông Donald Trump sẽ có trong tay công cụ mạnh mẽ để thúc đẩy các chính sách, từ cải cách thuế, cắt giảm quy định cho đến các chính sách nhằm củng cố an ninh biên giới. Việc giành được Hạ viện sẽ cho phép đảng Cộng hòa dễ dàng thông qua các chính sách quan trọng và biến các cam kết tranh cử thành hiện thực.

Thế thượng phong trong Quốc hội mang đến cho đảng Cộng hòa cơ hội hiện thực hóa các chính sách đối nội đầy tham vọng của Tổng thống đắc cử Donald Trump, giúp ông hoàn thành lời hứa “Nước Mỹ trên hết” mà ông đã nhấn mạnh suốt chiến dịch tranh cử. Một trong những cam kết nổi bật của ông là việc cải cách hệ thống thuế với mục tiêu giảm gánh nặng cho các doanh nghiệp và khuyến khích đầu tư vào nền kinh tế trong nước.

Với sự ủng hộ của Quốc hội, đảng Cộng hòa có thể thông qua các chính sách giảm thuế, giúp tăng cường khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp Mỹ và tạo động lực cho các doanh nghiệp quay lại sản xuất tại Mỹ, từ đó thúc đẩy tăng trưởng và việc làm.

Bên cạnh đó, ông Donald Trump đã kiên định với cam kết xây dựng bức tường biên giới giữa Mỹ và Mexico nhằm kiểm soát dòng người nhập cư bất hợp pháp. Kiểm soát Quốc hội sẽ giúp đảng Cộng hòa có đủ kinh phí và thẩm quyền để thực hiện dự án này, mặc dù vấn đề an ninh biên giới luôn là một chủ đề nhạy cảm và gây tranh cãi.

Ngoài ra, Đạo luật Chăm sóc sức khỏe hợp túi tiền, hay còn gọi là “Obamacare”, là một trong những di sản của chính quyền Tổng thống Barack Obama mà đảng Cộng hòa muốn loại bỏ hoặc ít nhất là thay đổi. Việc chiếm đa số tại Quốc hội sẽ giúp họ có đủ sức mạnh để tiến hành cải cách y tế, đưa ra một hệ thống chăm sóc sức khỏe ít phụ thuộc vào chính phủ, giảm gánh nặng cho ngân sách quốc gia.

Đảng Cộng hòa còn có thể thúc đẩy các chính sách nhằm thay đổi cấu trúc hệ thống tư pháp, từ việc bổ nhiệm các thẩm phán Tòa án tối cao có quan điểm bảo thủ cho đến các cải cách nhằm gia tăng sự nghiêm khắc trong các bản án. Điều này có thể ảnh hưởng lâu dài đến các phán quyết quan trọng liên quan đến quyền công dân, tự do ngôn luận, và chính sách xã hội.

Về đối ngoại, một đảng Cộng hòa nắm quyền kiểm soát hoàn toàn Quốc hội sẽ đồng nghĩa với sự thay đổi mạnh mẽ trong chính sách đối ngoại của Mỹ, phản ánh phong cách cứng rắn và ưu tiên lợi ích quốc gia của ông Donald Trump.

Cụ thể, ông và đảng Cộng hòa đã nhiều lần nhấn mạnh sẽ đàm phán lại các hiệp định thương mại để đảm bảo công bằng và bảo vệ công ăn việc làm cho người Mỹ. Với sự hậu thuẫn từ Quốc hội, vị Tổng thống đắc cử có thể áp dụng các biện pháp thuế quan, áp lực đàm phán, hoặc thậm chí rút khỏi các thỏa thuận thương mại mà ông cho rằng không có lợi cho Mỹ, tạo ra một chính sách thương mại mang tính bảo hộ.

Đối với Trung Quốc, nếu Quốc hội nằm dưới quyền kiểm soát của đảng Cộng hòa, ông Donald Trump có thể tiếp tục các chính sách trừng phạt thương mại, hạn chế đầu tư của Trung Quốc vào Mỹ và thắt chặt các quan hệ với các đồng minh tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương để ngăn chặn ảnh hưởng ngày càng lớn của Bắc Kinh.

Đảng Cộng hòa cũng có thể thúc đẩy chính sách tăng cường hợp tác với Nga, đặc biệt là trong các vấn đề chiến lược toàn cầu như kiểm soát vũ khí hạt nhân và giải quyết xung đột khu vực. Việc đảng Cộng hòa kiểm soát Quốc hội còn sẽ giúp ông Donald Trump đàm phán lại các cam kết tài chính với các đồng minh NATO, thậm chí tái cấu trúc sự hiện diện quân sự của Mỹ tại một số quốc gia.

Tuy nhiên, việc kiểm soát toàn diện Quốc hội không chỉ mang lại cơ hội mà còn đặt ra những thách thức đối với đảng Cộng hòa. Việc chiếm đa số có thể giúp đảng Cộng hòa dễ dàng thực thi chính sách nhưng cũng đi kèm với rủi ro lớn trong các cuộc bầu cử giữa kỳ. Cử tri Mỹ có xu hướng thay đổi quan điểm giữa các cuộc bầu cử, đặc biệt nếu chính sách của đảng Cộng hòa không đáp ứng được kỳ vọng.

Bên cạnh đó, sự chia rẽ giữa hai đảng đã trở nên sâu sắc hơn bao giờ hết và việc đảng Cộng hòa nắm quyền kiểm soát toàn diện có thể tạo ra phản ứng dữ dội từ phe Dân chủ cũng như từ một bộ phận dân chúng, làm tăng nguy cơ đối đầu chính trị và xã hội. Và không phải tất cả các nghị sĩ Cộng hòa đều đồng thuận với các chính sách của ông Donald Trump. Các bất đồng nội bộ về một số chính sách cụ thể có thể làm giảm khả năng thực thi chính sách của đảng Cộng hòa và gây khó khăn trong việc duy trì lòng tin của các cử tri trung dung.

Thế thượng phong của đảng Cộng hòa không chỉ ảnh hưởng đến chính sách nội bộ mà còn tác động lên vị thế của Mỹ trên trường quốc tế. Với các chính sách bảo hộ thương mại, tập trung vào lợi ích quốc gia và một lập trường cứng rắn trong quan hệ quốc tế, Mỹ có thể khiến nhiều quốc gia lo ngại và phải điều chỉnh chiến lược ngoại giao của họ. Đồng minh của Washington có thể cảm thấy áp lực phải tăng cường trách nhiệm tài chính và quốc phòng, trong khi các đối thủ cạnh tranh sẽ tìm cách ứng phó với một chính quyền Mỹ mang tính chủ động và quyết liệt hơn.

Nói tóm lại, quyền kiểm soát toàn diện Quốc hội sẽ tạo điều kiện thuận lợi để Tổng thống đắc cử Donald Trump và đảng Cộng hòa thúc đẩy các chương trình chính sách tham vọng của họ. Tuy nhiên, điều này cũng đi kèm với nhiều thách thức lớn khi sự phân cực chính trị gia tăng và kỳ vọng từ các cử tri luôn biến động. Tương lai của nước Mỹ và tác động lên cộng đồng quốc tế sẽ phụ thuộc rất nhiều vào khả năng lãnh đạo và khả năng duy trì sự đồng thuận chính trị trong nội bộ của đảng Cộng hòa.

Đặng Hà