Những dấu ấn quan trọng của ngành văn hóa trong nhiệm kỳ 2021–2025

Ngành văn hóa vững bước vào kỷ nguyên mới

Hội nghị Tổng kết công tác năm 2025, nhiệm kỳ 2021-2025, triển khai nhiệm vụ trọng tâm năm 2026 được tổ chức vào chiều 27/12, với chủ đề "Văn hóa là nền tảng - Thông tin là mạch dẫn - Thể thao là sức mạnh - Du lịch là nhịp cầu kết nối - Vững bước vào kỷ nguyên mới".

Hội nghị được tổ chức trực tiếp tại điểm cầu Trụ sở Chính phủ, trực tuyến tới các điểm cầu của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH,TT&DL), 34 điểm cầu tại trụ sở UBND các tỉnh thành phố trực thuộc Trung ương, với 2.200 đại biểu.

Thủ tướng Phạm Minh Chính dự Hội nghị Tổng kết công tác năm 2025, nhiệm kỳ 2021 - 2025 và triển khai nhiệm vụ trọng tâm năm 2026 của ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch. (Ảnh: Trần Huấn).

Phát biểu đề dẫn tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ VH,TT&DL Nguyễn Văn Hùng khẳng định: "Năm 2025 và nhiệm kỳ 2021-2025, Bộ VH,TT&DL và toàn ngành luôn nhận được sự lãnh đạo toàn diện và thường xuyên của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đứng đầu là đồng chí Tổng Bí thư; của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; của Quốc hội; sự phối hợp chặt chẽ của các ban, bộ, ngành Trung ương; sự đồng hành của các tỉnh/thành phố; sự chung tay của các liên đoàn, hiệp hội, cộng đồng doanh nghiệp; và sự hưởng ứng tích cực của nhân dân trong công tác phát triển văn hóa, thông tin, thể thao và du lịch; qua đó đạt được nhiều kết quả quan trọng".

Theo Bộ trường, tổng thể năm 2025, và nhiệm kỳ 2021-2025 đánh dấu sự thay đổi lớn trong nhận thức của các cấp, các ngành về văn hóa theo hướng sâu sắc hơn, toàn diện hơn.

Hội nghị văn hóa toàn quốc triển khai Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng được tổ chức vào ngày 24/11/2021, tròn 75 năm ngày Bác Hồ chủ trì Hội nghị văn hóa toàn quốc lần thứ nhất năm 1946; thực sự trở thành "Hội nghị diên hồng về văn hóa" thời kỳ đổi mới.

Tiếp đó, chuỗi các hoạt động đồng bộ cấp Trung ương và địa phương kỷ niệm 80 năm ra đời Đề cương về văn hóa Việt Nam năm 1943 với 3 thành tố cơ bản "Dân tộc – Khoa học – Đại chúng" được tổ chức thành công đã khẳng định vai trò, vị thế của văn hóa đối với sự phát triển bền vững đất nước.

Văn hóa đã từng bước "thấm sâu" vào mọi lĩnh vực, mọi hoạt động của đời sống; và đặc biệt là đã truyền cảm hứng và khơi dậy niềm tự hào về lịch sử hào hùng và giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp trong thế hệ trẻ Việt Nam, đóng góp tích cực vào thành tựu chung của đất nước.

Kiến tạo chính sách cho văn hóa

Một trong những dấu ấn quan trọng nhất của nhiệm kỳ 2021-2025 là công tác hoàn thiện thể chế, xây dựng, ban hành văn bản chỉ đạo, văn bản quy phạm pháp luật.

Công tác thể chế hóa các nghị quyết của Đảng, xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật được Bộ xác định là trọng tâm ưu tiên hàng đầu, tập trung đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước.

Bộ trưởng Bộ VH,TT&DL Nguyễn Văn Hùng phát biểu tại hội nghị. (Ảnh: Trần Huấn).

Trong giai đoạn này, Bộ VH,TT&DL chủ trì xây dựng ban hành, trình cơ quan có thẩm quyền ban hành, hoàn thiện 146 văn bản quy phạm pháp luật. Trong đó có 7 Luật, 1 Nghị quyết của Quốc hội, 36 Nghị định của Chính phủ, 1 Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, 101 Thông tư của bộ trưởng.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng khẳng định: "Những kết quả trên thể hiện sự chuyển đổi căn bản, toàn diện tư duy từ "làm văn hóa" sang "quản lý nhà nước về văn hóa", quản trị, kiến tạo sự phát triển thông qua công tác đề xuất, xây dựng, hoàn thiện thể chế, chính sách

Trong đó có nhiều văn bản mới, chính sách mới, mang tính đặc thù lần đầu tiên được ban hành đã góp phần kiến thiết khung khổ pháp lý tạo cơ chế, chính sách – nguồn lực phát triển của ngành".

Di sản được đánh thức, du lịch hưởng lợi

Trong nhiệm kỳ qua, công tác bảo tồn, tu bổ và phục hồi di tích được triển khai đồng bộ, kịp thời, góp phần gìn giữ, phát huy giá trị lịch sử - văn hóa của dân tộc.

Nhiều di tích sau khi tu bổ, tôn tạo đã được chính quyền các cấp cùng với cộng đồng nơi có di tích quản lý và phát huy giá trị hiệu quả, đã trở thành những sản phẩm văn hóa đặc thù, tạo ra những điểm, tuyến du lịch hấp dẫn.

Trong nhiệm kỳ 2021-2026, 37 di sản đã được UNESCO công nhận, ghi danh, gồm 9 di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, 17 di sản văn hóa phi vật thể và 11 di sản tư liệu.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng, những kết quả trên không chỉ là niềm tự hào của dân tộc, mà đã trở thành tài sản, nguồn lực đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội. Từ đó, nhiều địa phương đã phát triển mạnh mẽ, thay đổi cơ cấu kinh tế, diện mạo làng quê, đời sống người dân được nâng lên rõ rệt từ di sản.

Ở trong nước, Thủ tướng Chính phủ đã xếp hạng 28 di tích quốc gia đặc biệt, Bộ VH,TT&DL xếp hạng 126 di tích quốc gia, cấp phép thăm dò, khai quật khảo cổ học tại 206 địa điểm.

Hàng chục nghìn di sản văn hóa phi vật thể được kiểm kê, 358 di sản được đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Hệ thống bảo tàng với 181 bảo tàng đang lưu giữ hơn 4 triệu hiện vật, 112 bảo vật quốc gia được công nhận trong nhiệm kỳ.

Bước ngoặt của công nghiệp văn hóa

Một điểm nhấn mang tính lịch sử của nhiệm kỳ 2021-2025 là tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV thông qua chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2035, giai đoạn I.

Các đại biểu tham dự hội nghị. (Ảnh: Trần Huấn).

Lần đầu tiên, văn hóa được đặt trong khuôn khổ một chương trình mục tiêu quốc gia với tầm nhìn dài hạn, nguồn lực tập trung và hệ thống chính sách đồng bộ.

Theo đó, các ngành công nghiệp văn hóa tiếp tục phát triển mạnh mẽ, đóng góp bình quân từ 6,5 - 7,5 GDP/năm. Đặc biệt, các ngành: điện ảnh, nghệ thuật biểu diễn, trò chơi điện tử, báo chí, phát thanh truyền hình, xuất bản và du lịch văn hóa đang trở thành động lực mới cho tăng trưởng kinh tế đất nước.

Trong năm 2025, Bộ VH,TT&DL đã tập trung tham mưu Chính phủ ban hành Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam giai đoạn 2025–2035, tầm nhìn đến 2045, xác định các đột phá về cơ chế, chính sách, nguồn lực và quản trị nhằm thúc đẩy lĩnh vực này phát triển bền vững.

Trong nhiệm kỳ qua, công nghiệp văn hóa trở thành xu hướng và được xác định là phần quan trọng, bền vững, đóng góp vào sự tăng trưởng của đất nước.

Giá trị sản xuất của các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đóng góp ước bình quân đạt 1,059 triệu tỷ đồng (44 tỷ USD). Bình quân 5 năm tốc độ tăng trưởng về số lượng các cơ sở kinh tế hoạt động trong các ngành công nghiệp văn hóa ước đạt 7,2%/năm. Lực lượng lao động thuộc các ngành công nghiệp văn hóa tăng khá nhanh, bình quân 5 năm lao động tăng 7,4%/năm.

Một trong những minh chứng rõ nét cho sự phát triển của công nghiệp văn hóa là lĩnh vực điện ảnh.

Theo Bộ VH,TT&DL, năm 2025 ghi dấu ấn với hàng loạt phim đạt doanh thu trên 100 tỷ đồng, như "Bộ tứ báo thủ", "Thám tử Kiên", "Địa đạo", "Tử chiến trên không"…. Đặc biệt có phim doanh thu tiệm cận 800 tỷ đồng (Mưa đỏ), cho thấy tiềm năng của thị trường điện ảnh trong nước không chỉ ở mặt nghệ thuật mà còn ở năng lực thương mại.

Ngoài ra, năm qua, Bộ VH,TT&DL cũng tổ chức thành công các hoạt động kỷ niệm các ngày lễ lớn trọng đại của Đảng và đất nước trong khuôn khổ các hoạt động nhân dịp kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 – 30/4/2025); 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công (19/8/1945-19/8/2025) và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945-2/9/2025), với điểm nhấn là Triển lãm thành tựu Đất nước nhân dịp kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh với chủ đề "80 năm Hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc", tạo dấu ấn sâu đậm trong đời sống chính trị - xã hội.

Những hoạt động này đã tạo nên hiệu ứng lan tỏa rộng khắp, khơi dậy niềm tự hào, tình yêu Tổ quốc, củng cố niềm tin của nhân dân đối với sự lãnh đạo của Đảng, góp phần khẳng định vị thế và sức mạnh của văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên mới.

Năm 2026 phải "dám nghĩ lớn, hành động lớn"

Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng cho biết, năm 2026, năm bắt đầu chặng đường 5 năm, triển khai Nghị quyết Đại hội toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, Nghị quyết về phát triển văn hóa Việt Nam, Bộ VH,TT&DL và toàn ngành phải "dám nghĩ lớn, hành động lớn, thực hiện những cải cách lớn với quyết tâm chính trị cao nhất và nỗ lực bền bỉ nhất" như chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, tại các Hội nghị toàn quốc quán triệt các nghị quyết của Bộ Chính trị; "làm việc nào ra việc đấy, việc nào dứt việc đấy"; phân công trong kế hoạch bảo đảm 6 rõ: Rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ sản phẩm, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền... như chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính.

Công nghiệp văn hóa tạo sức bật trong giai đoạn 2021-2025.

Bên cạnh đó, tiếp tục triển khai mạnh mẽ 3 trụ cột về thể chế, hạ tầng, nguồn nhân lực về văn hóa, thể thao, thông tin và du lịch đặt trong bối cảnh Chính phủ số, môi trường số, kinh tế số, xã hội số.

Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2035 phải được triển khai hiệu quả; Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam phải được hiện thực hóa bằng các con số đóng góp vào tăng trưởng bền vững của đất nước, trở thành trụ cột mới của tăng trưởng; Di sản văn hóa phải trở thành tài sản, nguồn lực nổi trội, mang lợi thế so sánh, bảo tồn, tôn tạo, phát huy di sản phải gắn với sinh kế cộng đồng và phát triển bền vững; Sáng tạo nghệ thuật phải đạt được các công trình, tác phẩm văn học, nghệ thuật xứng tầm thời đại; Môi trường văn hóa phải thực sự nhân văn, lành mạnh, văn minh, hiện đại; thể thao cho mọi người phải thực sự trở thành nền tảng, tạo bứt phá cho thể thao thành tích cao, mang về vinh quang cho Tổ quốc; Du lịch phải vẽ lại bản đồ du lịch Việt Nam, tiếp tục là điểm sáng của du lịch thế giới; báo chí truyền thông phải thực sự là dòng chủ lưu, tiên phong trên mặt trận tư tưởng văn hóa, đóng góp xứng đáng vào bảo đảm quốc phòng - an ninh, phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao vị thế đất nước.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng cho rằng, tất cả các điều đó, có trở thành hiện hữu được hay không, hoàn toàn phụ thuộc vào khát vọng, hành động của chúng ta ngày hôm nay, từ văn hóa, bằng văn hóa, từ trái tim, bằng khối óc và bắt đầu từ những người "gieo hạt văn hóa" hằng ngày.

Dung Nguyễn