Những di chúc bị phản bội

Trong cuốn sách này, Kundera dành sự quan tâm đặc biệt với các nhà văn lớn của thế kỷ 20 như Franz Kafka, Thomas Mann, Hemingway, Rabelais và những nhà soạn nhạc mà ông ngưỡng mộ (Stravinski và Janacek), với lượng kiến thức về văn học và âm nhạc đầy choáng ngợp.

Những di chúc bị phản bội là một tiểu luận gồm chín phần liên kết với nhau bằng các phân đoạn và trình tự, không có tường thuật hay cốt truyện, không có nguyên tắc kết cấu hay chủ đề bao quát; nhưng có một sự thông suốt trong tư tưởng về nghệ thuật và người sáng tạo nghệ thuật.

Xuyên suốt chín chương của tiểu luận, các nhà văn và nhà soạn nhạc liên tục xuất hiện và tái xuất hiện, đi qua và đan chéo nhau giống như những nhân vật trong tiểu thuyết. Từ đó, cuốn sách thể hiện quan điểm của ông về nghệ thuật viết tiểu thuyết cũng như sự tôn trọng dành cho các tác phẩm nghệ thuật và ý nguyện của người tạo ra chúng.

Kundera kịch liệt chỉ trích những hành động coi thường, bóp méo ý nguyện của người sáng tạo nghệ thuật; làm tổn hại đến tác phẩm nghệ thuật của họ bằng cách chỉnh sửa, thêm, xóa, tự ý xuất bản hoặc biểu diễn; áp đặt tác phẩm, thời sự hóa nó, cắt nghĩa nó, biến nó thành chìa khóa để tọc mạch tiểu sử. Kundera cũng tiếp tục nhất quán với tinh thần mà ông vốn nổi tiếng và đã không ít lần bàn tới ở các tiểu luận khác: tinh thần chống cái kitsch (cái giả, sến, sáo) trong nghệ thuật.

Những di chúc bị phản bội là một cái nhìn uyên bác về nghệ thuật tiểu thuyết trong dòng chảy văn học và tương quan với những nghệ thuật khác mà cụ thể ở đây là âm nhạc; một tinh thần kiên định với thái độ tôn trọng với những nghệ sĩ lừng lẫy.

Mặc dù xuất bản lần đầu vào năm 1993, nhưng phần lớn nội dung của tiểu luận này không hề cũ kỹ, mà trái lại càng mang tính khai sáng và vượt trước thời đại. Đặc biệt ở thời đại truyền thông mạng xã hội này, những lời “tiên tri” của Kundera chắc chắn vẫn khó có thể sai trong tương lai gần.

PV