Những điểm đáng chú ý trong Học thuyết Hải quân mới của Nga

Trong nỗ lực củng cố an ninh quốc gia, Nga vừa sửa đổi Học thuyết Hải quân lần đầu tiên sau 7 năm. Lần gần nhất văn bản này được điều chỉnh là khi Nga sáp nhập Bán đảo Crimea.

Học thuyết hải quân mới được thông qua trong bối cảnh Nga đang đối diện áp lực chưa từng có từ các nước phương Tây, với hàng loạt lệnh trừng phạt, vì chiến dịch quân sự ở Ukraine. Văn kiện này cũng được coi là màn đáp trả với “khái niệm chiến lược mới” của NATO công bố mới đây, vốn coi Nga là mối đe dọa trực tiếp và nghiêm trọng nhất.

Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ảnh: Reuters

Xác định thách thức và mối đe dọa với an ninh quốc gia

Học thuyết Hải quân mới của Nga xác định những thách thức và mối đe dọa lớn đối với an ninh quốc gia và sự phát triển bền vững của Liên bang Nga ở các đại dương thế giới.

Trong học thuyết Hải quân mới của Nga đã xác định: "Những thách thức và mối đe dọa chính đối với an ninh quốc gia và sự phát triển bền vững của Liên bang Nga gắn liền với Đại dương Thế giới là: Lộ trình chiến lược của Mỹ đối với sự thống trị ở Đại dương Thế giới và ảnh hưởng toàn cầu của họ đối với sự phát triển của các tiến trình quốc tế, bao gồm cả những tiến trình liên quan đến việc sử dụng thông tin liên lạc vận tải và các nguồn năng lượng của Đại dương Thế giới".

Ngoài ra, các mối đe dọa còn bao gồm việc nâng cấp cơ sở hạ tầng quân sự của NATO đến biên giới của Nga và kích hoạt các cuộc tập trận của liên minh trên vùng biển tiếp giáp với lãnh thổ của nước này.

Tài liệu cũng liệt kê những rủi ro chính đối với các hoạt động hàng hải, bao gồm: Sự phụ thuộc đáng kể của Nga vào vận tải biển và hoạt động của các hệ thống đường ống ngoài khơi; Không tuân thủ trạng thái và thành phần của nhóm nghiên cứu khoa học với các yêu cầu hiện đại và quy mô nhiệm vụ; Các biện pháp trừng phạt quốc tế đối với các doanh nghiệp đóng tàu của khu liên hợp công nghiệp và các công ty dầu khí; Sự thiếu hụt số lượng căn cứ cho các tàu và tàu của Hải quân bên ngoài nước Nga.

Học thuyết cũng gọi những đại dịch nguy hiểm đột ngột xuất hiện và khó lường là một nguy cơ mới. Theo đó, đại dịch Covid-19 đã dẫn đến bất ổn địa chính trị và khủng hoảng kinh tế toàn cầu. Cuộc khủng hoảng này, theo học thuyết, gắn liền với mong muốn của các nhà lãnh đạo nước ngoài nhằm thay đổi trật tự thế giới, củng cố xu hướng hạn chế các quá trình toàn cầu hóa, cuộc đấu tranh giành quyền lãnh đạo trên thế giới, cũng như tăng vai trò của các nền kinh tế quốc gia và điều hành của chính phủ, kể cả trong lĩnh vực hoạt động hàng hải.

Nỗ lực duy trì vị thế cường quốc biến

So với học thuyết Hải quân được công bố cách đây 7 năm, điểm đáng chú ý trong văn kiện này là Nga đặt mục tiêu “tăng cường toàn diện vị thế địa chính trị của Nga” ở Biển Đen và Bắc cực.

Nga không chỉ là một cường quốc trên bộ, có thể thấy rõ ràng từ các đường biên giới, mà còn là một cường quốc biển. Đây là đất nước có diện tích biển kỷ lục trên thế giới, 8,6 triệu km². Nước Nga được bao bọc bởi ba đại dương: Đại Tây Dương, Thái Bình Dương và Bắc Cực.

Theo chuyên gia quân sự Viktor Litovkin, về mặt chính thức, những đổi mới trong Học thuyết Hải quân vừa được Tổng thống Nga phê chuẩn, "không phải đối đầu, mà nhằm tăng cường an ninh quốc gia”. Đồng thời, đây là một tài liệu rất tham vọng nhằm biến Nga thành chủ nhân của biển và đại dương.

Sự khác biệt chính giữa học thuyết mới và học thuyết trước đó là nó tập trung vào sứ mệnh viễn dương của Nga, bao gồm cả Hải quân. Đó là Nga phải hành động trên tất cả các đại dương, trong đó chú trọng đến Bắc Cực vì Bắc Cực là tất cả của nước này. Bảo vệ bờ biển Bắc Cực, bảo vệ Bắc Cực, củng cố tuyến đường Biển Phương Bắc là một trong những ưu tiên của học thuyết Hải quân.

Cũng theo tài liệu, việc phát triển các nguồn tài nguyên thiên nhiên, nhiên liệu và năng lượng của Bắc Cực và tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động của các công ty sản xuất dầu khí và vận chuyển khí đốt của Nga là một ưu tiên.

Chuyên gia cho rằng, ngoài tuyến đường biển Bắc, ngoài Bắc Băng Dương, Nga phải sở hữu tất cả các đại dương khác gồm Đại Tây Dương, Thái Bình Dương, Ấn Độ Dương. Muốn vậy, Nga cần phải đóng tàu và phát triển dịch vụ hàng hải. Hiện nay, các nhà máy ở Viễn Đông được thiết kế chủ yếu để chế tạo những con tàu lớn vượt biển.

Hải quân Nga duyệt bình kỷ niệm ngày truyền thống hôm 31/7 tại St.Petersburg (Ảnh: Reuters).

Học thuyết Hải quân mới của Nga xem xét việc phát triển các đường ống dẫn khí đốt xuất khẩu ở Biển Đen và Biển Azov, cũng như tạo ra các khu phức hợp mới để xử lý và vận chuyển hydrocacbon. Học thuyết cũng xem xét việc thăm dò địa chất, cập nhật dữ liệu về các mỏ và sự phát triển của các mỏ có lợi nhuận kinh tế trong lưu vực Azov - Biển Đen.

Học thuyết Hải quân mới cũng xem xét việc tăng cường các nhóm của Hạm đội Biển Đen và phát triển cơ sở hạ tầng của họ ở Crimea và trên bờ biển của Lãnh thổ Krasnodar.

Ngoài ra, nó được lên kế hoạch để củng cố toàn diện các vị trí địa chính trị của Nga ở Biển Đen và Biển Azov, cũng như đảm bảo, trên cơ sở các quy tắc của luật biển quốc tế, một chế độ pháp lý quốc tế của Biển Đen và Biển Azov thuận lợi cho Liên bang Nga và quy trình sử dụng tài nguyên sinh vật dưới nước, thăm dò và khai thác mỏ hydrocacbon, đặt và vận hành đường ống dưới nước.

Ngoài ra, tài liệu lưu ý ưu tiên đảm bảo sự độc lập của Liên bang Nga trong lĩnh vực đặt đường ống ngoài khơi. Ở Đại Tây Dương, trong số các ưu tiên, Nga hướng tới phát triển và triển khai các công nghệ mới và các tổ hợp công nghệ nước sâu để thăm dò và khai thác tài nguyên khoáng sản từ đáy Đại Tây Dương.

Hợp tác với các đối tác châu Á và Trung Đông

Theo chuyên gia quân sự Vasily Dadykin, Học thuyết Hải quân mới là sự đáp trả của Nga trước các mối đe dọa mà Mỹ và NATO tạo ra ở mọi hướng, bao gồm Bắc Cực, Địa Trung Hải, Baltic và khu vực Kaliningrad. Ở đây, cần tính đến khả năng Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO. Tài liệu này tuyên bố rằng: “Nếu cần thiết, Nga có thể thiết lập các căn cứ của mình ở các quốc gia khác trên thế giới, nơi họ có thể thực hiện theo quan điểm bảo vệ thông tin liên lạc, dân thường và lợi ích của mình ở châu Phi, châu Á và châu Mỹ Latinh”.

Học thuyết hải quân mới chỉ rõ rằng: “Các ưu tiên của chính sách hàng hải quốc gia ở khu vực Ấn Độ Dương là phát triển quan hệ đối tác chiến lược và hợp tác hải quân với Cộng hòa Ấn Độ, cũng như mở rộng hợp tác với Cộng hòa Hồi giáo Iran, Cộng hòa Iraq, Saudi Arabia và các quốc gia khác trong khu vực.”

Nga đưa ra một lộ trình hướng tới việc biến khu vực này thành khu vực hòa bình và ổn định, phát triển quan hệ với các quốc gia trong khu vực nhằm phát triển các mối quan hệ thương mại, kinh tế, quân sự - kỹ thuật, văn hóa và phát triển du lịch.

Dư luận Nga cho rằng, học thuyết Hải quân mới là đúng đắn và kịp thời. Nga đã công khai vạch ra ranh giới và khu vực lợi ích quốc gia của mình ở các vùng biển Bắc Cực, Biển Đen, Okhotsk, Bering, Eo biển Baltic và Kuril. Nga sẽ đảm bảo bảo vệ chúng một cách chắc chắn và bằng mọi cách./.

Anh Tú/VOV-Moscow