Những điểm mới trong chủ đề và kết cấu văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng

Thống nhất 3 báo cáo thành một Báo cáo chính trị

"Trước đây, các nhiệm kỳ thường có Báo cáo chính trị, Báo cáo kinh tế-xã hội, và Báo cáo về công tác xây dựng Đảng. Ban đầu quy trình vẫn xây dựng theo 3 báo cáo chính đó, nhưng đến tháng 7/2025, trong một cuộc họp, Bộ Chính trị đã quyết định tích hợp 3 báo cáo ấy lại thành một báo cáo duy nhất là Báo cáo chính trị. Những nội dung liên quan trực tiếp, cụ thể đến vấn đề kinh tế xã hội và xây dựng đảng sẽ trở thành những phụ lục đi kèm. Lý do là để những quan điểm liên quan đến chủ trương, đường lối của Đảng đều được tập trung thống nhất trong một văn bản. Thứ hai là để nhân dân và cán bộ trực tiếp tiếp nhận và thực hiện dễ dàng hơn", GS.TS Tạ Ngọc Tấn lý giải.

GS.TS Tạ Ngọc Tấn trả lời câu hỏi của phóng viên.

Cũng theo Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương, văn kiện quan trọng nhất của đại hội lần này là Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XIII tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng. Cùng với báo cáo đó, có Báo cáo tổng kết một số vấn đề lý luận và thực tiễn về công cuộc đổi mới theo định hướng XHCN trong 40 năm qua ở Việt Nam làm cơ sở khoa học và thực tiễn để phục vụ Báo cáo chính trị.

Về chủ đề của Báo cáo chính trị, tính nhất quán của chủ đề báo cáo là nhất quán mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Con đường lên chủ nghĩa xã hội là mục tiêu nhất quán, trước sau như một của Đảng Cộng sản Việt Nam từ khi thành lập đến nay.

Cái mới lần này là tập trung vào những vấn đề gắn với bối cảnh trực tiếp của thế giới và trong nước hiện nay, đó là tập trung vào mục tiêu phát triển đến năm 2030 (kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng), mục tiêu là trở thành nước đang phát triển có thu nhập trung bình cao; đến năm 2045 (kỷ niệm 100 năm thành lập nước), mục tiêu là trở thành nước phát triển có thu nhập cao theo định hướng XHCN.

Các đồng chí chủ trì họp báo.

Gắn với tinh thần này là quan điểm rất quan trọng: tự chủ chiến lược, tự cường, tự tin, tiến mạnh trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Các mục tiêu đặt ra cho sự phát triển của đất nước trong thời kỳ tới là: vì hòa bình, độc lập, dân chủ, giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc và đi lên chủ nghĩa xã hội.

Bổ sung bảo vệ môi trường, tăng cường quốc phòng - an ninh, đối ngoại

GS.TS Tạ Ngọc Tấn cho hay, về mặt kết cấu, vẫn là kết cấu truyền thống nhưng lần này đổi mới là: Phần thứ nhất là những vấn đề chung về thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, khái quát cơ bản về tổng kết 40 năm đổi mới. Phần thứ hai là những vấn đề quan điểm lớn. Phần thứ ba là những nội dung, giải pháp cụ thể để giải quyết trong từng lĩnh vực nhằm đạt được mục tiêu.

"Báo cáo chính trị và các văn kiện trình đại hội lần này có rất nhiều nội dung mớ. Vấn đề mới thứ nhất là từ tổng kết 40 năm đổi mới và quá trình thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII, Đảng rút ra những bài học kinh nghiệm rất quan trọng. Những bài học liên quan đến lòng dân, tiếp cận trực tiếp, tập trung quan điểm nhất quán về chủ nghĩa xã hội và dân tộc, về công tác xây dựng Đảng", đồng chí phân tích.

Trên cơ sở những bài học ấy, Đại hội XIV đã đưa ra một nhóm các quan điểm phát triển mới. Trong các quan điểm chỉ đạo, điểm đặc biệt chú ý là lập trường chính trị. Văn kiện trình Đại hội XIV vẫn nhất quán là phải kiên định với chủ nghĩa Mác-Lênin, mục tiêu xây dựng chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, kiên định đường lối đổi mới. Đặc biệt, coi lý luận về đường lối đổi mới là một cơ sở nền tảng tư tưởng của Đảng. Đây là điều rất mới, lần đầu tiên được khẳng định.

Phóng viên báo chí đặt câu hỏi tại họp báo.

Thứ hai là quan điểm mới về xác định những nội dung, nhiệm vụ chủ yếu của Đảng trong giai đoạn tới. Trong nhiệm vụ đó, nhấn mạnh thêm một số nội dung: Đưa bảo vệ môi trường vào thành một nội dung trọng yếu cùng với kinh tế-xã hội. Phát triển văn hóa con người là nền tảng, tăng cường quốc phòng - an ninh, bổ sung đối ngoại là trọng yếu, thường xuyên.

Một nội dung rất mới khác là vấn đề phát triển nguồn lực nội sinh, gắn với việc xác lập mô hình tăng trưởng mới. Trong đó, lấy kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia. Từ sau Đại hội VI, chúng ta chấp nhận đường lối phát triển kinh tế thị trường nhiều thành phần, và kinh tế tư nhân dần được phát huy vị trí, vai trò quan trọng. "Lần đầu tiên văn kiện Đại hội Đảng xác nhận kinh tế tư nhân là động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia. Tuy nhiên, không thể bỏ quên vai trò dẫn đầu, chủ chốt, chỉ đạo và dẫn dắt của nền kinh tế nhà nước, đảm bảo cân đối các quan hệ chủ yếu" - GS.TS Tạ Ngọc Tấn nhấn mạnh.

Ngoài ra, còn có nhiều vấn đề đổi mới liên quan đến xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị. Liên quan đến xây dựng tổ chức bộ máy chính trị tinh gọn, mạnh, hoạt động năng suất, hiệu quả, quyết tâm của Đảng là cơ bản thực hiện xong trước Đại hội. Lần đầu tiên hệ thống tổ chức của Đảng phù hợp với hệ thống hành chính các cấp. Tất cả các tổ chức trong hệ thống của Đảng đều đảm bảo sự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện và thường xuyên...

Xây dựng văn kiện Đại hội Đảng là quá trình mở, liên tục xin ý kiến nhân dân

Quang cảnh họp báo.

Phát biểu sau đó, GS.TS Tạ Ngọc Tấn bổ sung điểm mới nữa là Báo cáo chính trị đặt mục tiêu tham vọng, đến năm 2030, GDP phải đạt 8.500 USD/người. "Nếu tính toán một cách thực tế, đến năm 2025 chúng ta đã đạt 5.100 USD. Để làm được điều này, văn kiện đề ra mục tiêu hoàn thiện thể chế cho phát triển".

Về quy trình, cách thức làm văn kiện, đồng chí cho rằng, thường lệ các kỳ Đại hội Đảng gần đây, khi đến Hội nghị Trung ương 8, tức cuối năm thứ 3 của nhiệm kỳ đã thành lập các Tiểu ban chủan bị rồi. Văn kiện có các khâu làm rất căn cơ, khoa học, nghiêm túc, từ đề cương, ý tưởng đến các bản thảo... Sau đó lần lượt các bản thảo được liên tục xem xét, đánh giá ở các cấp ủy đảng đến khi ra đại hội.

Sau khi Trung ương cho ý kiến tại Hội nghị Trung ương 10, cơ bản các văn bản đó chỉ xin ý kiến nội bộ, đến tháng 11 mới hoàn chỉnh xin ý kiến toàn dân. Còn lần này liên tục cập nhật, chỉnh sửa, có thể 1 tháng/lần. Mỗi một lần, nhiều quan điểm đã được đổi mới. Ví dụ, trước đây chúng ta không xác định kinh tế tư nhân là quan trọng nhất, mà chỉ là một trong những quan điểm quan trọng. Nhưng đến giờ chúng ta coi là quan trọng nhất.

"Lần này, chúng ta lấy ý kiến toàn dân theo quy trình đại hội, chuẩn bị hoàn thiện trong tháng 11, tháng 12 - đây là thời điểm đến lộ trình thời gian cần công bố, xin ý kiến nhân dân. Tuy nhiên, tôi nhấn mạnh, không phải chỉ bây giờ chúng ta mới xin ý kiến nhân dân, mà suốt quá trình chuẩn bị văn kiện của Đảng như truyền thống từ trước đến nay, chúng ta đã tổ chức xin ý kiến các nhà khoa học, tổ chức chính trị xã hội, các trường đại học... trong nhiều lần. Toàn bộ quá trình xây dựng văn kiện Đại hội Đảng là quá trình mở, liên tục xin ý kiến nhân dân và bổ sung, chỉnh sửa nhất định...", Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương chia sẻ thêm.

Giảm 29 đơn vị hành chính cấp tỉnh, 707 cấp huyện và 7.277 cấp xã sau sắp xếp tổ chức bộ máy

Trả lời câu hỏi của phóng viên báo chí tại Họp báo quốc tế công bố dự thảo các văn kiện trình Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng để lấy ý kiến nhân dân, chiều 15/10, đồng chí Nguyễn Quang Dương, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban Tổ chức Trung ương cho biết, nội dung về cuộc cách mạng sắp xếp tổ chức bộ máy được viết rất đậm trong dự thảo Báo cáo chính trị lấy ý kiến nhân dân kỳ này.

Có thể nói, việc đổi mới và hoàn thiện tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị luôn được Trung ương Đảng và các cấp quan tâm. Đặc biệt, từ tháng 10/2024, kế thừa kết quả sau 7 năm thực hiện Nghị quyết 18 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII, Bộ Chính trị và Ban Chấp hành Trung ương quyết định tiếp tục tổng kết, đánh giá và thực hiện toàn diện nội dung về tổ chức bộ máy. Trung ương đã chỉ đạo nghiên cứu kỹ lưỡng với tầm nhìn chiến lược và lâu dài để xác định mô hình tổng thể hệ thống chính trị.

Quỳnh Vinh