Những điểm mới và đột phá thể hiện quyết tâm chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030

Với mục tiêu số người nhiễm HIV mới giảm dưới 1.000 trường hợp/năm vào năm 2030 và HIV/AIDS không còn là vấn đề sức khỏe đáng lo ngại của mỗi cá nhân, mỗi gia đình và của cộng đồng, Chiến lược Quốc gia chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030 được đánh giá là một bước ngoặt lớn mang tính đột phá.

1. Hướng tới mục tiêu 95-95-95, chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030

Chiến lược quốc gia phòng, chống HIV/AIDS đặt mục tiêu đạt chuẩn toàn cầu 95-95-95 – một cột mốc then chốt để chấm dứt đại dịch AIDS. Cụ thể: 95% người nhiễm HIV biết tình trạng của mình, 95% người được chẩn đoán nhiễm HIV được điều trị bằng thuốc kháng virus (ARV), và 95% người điều trị ARV có tải lượng virus dưới ngưỡng ức chế, nghĩa là không còn khả năng lây truyền HIV qua đường tình dục (K=K – Không phát hiện = Không lây truyền).

Đây không chỉ là những con số kỹ thuật, mà là mục tiêu nhân văn sâu sắc, nhằm đảm bảo mọi người nhiễm HIV đều được tiếp cận sớm, điều trị bền vững và sống khỏe mạnh, đồng thời giảm kỳ thị và phân biệt đối xử trong cộng đồng. Khi 95-95-95 được thực hiện hiệu quả, HIV sẽ được kiểm soát như một bệnh mạn tính, thay vì là “án tử” như trước kia.

Người nhiễm HIV điều trị thuốc ARV tại cơ sở y tế. Ảnh: Thùy Chi

2. Mở rộng can thiệp dự phòng và điều trị HIV: Tăng tốc độ bao phù, tiếp cận linh hoạt hơn

Những bước tiến lớn nhất trong phòng, chống HIV đến từ việc triển khai toàn diện các biện pháp dự phòng và điều trị đã được chứng minh hiệu quả.

- Mở rộng điều trị dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP): Biện pháp giúp người có nguy cơ cao, đặc biệt là nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM), chủ động bảo vệ bản thân trước HIV. Việc đa dạng hóa mô hình cung cấp, như cung cấp PrEP dựa vào cộng đồng hoặc PrEP theo tình huống, giúp tăng khả năng tiếp cận, linh hoạt hơn với nhu cầu thực tế và nâng cao mức độ chấp nhận của người sử dụng.

Các mô hình mới này không chỉ đưa dịch vụ đến gần hơn với nhóm nguy cơ cao, mà còn góp phần giảm đáng kể số ca nhiễm mới, tạo nền tảng vững chắc để Việt Nam tiến gần hơn đến mục tiêu chấm dứt dịch AIDS vào năm 2030.

- Đa dạng hóa xét nghiệm: Đẩy mạnh xét nghiệm HIV dựa vào cộng đồng và triển khai rộng rãi tự xét nghiệm HIV. Ứng dụng xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV để tăng khả năng tiếp cận và phát hiện sớm người nhiễm HIV, đặc biệt ở các nhóm khó tiếp cận dịch vụ y tế truyền thống.

- Ưu tiên điều trị sớm: Đảm bảo người nhiễm HIV được điều trị ARV ngay lập tức sau khi được chẩn đoán, không chờ đợi các tiêu chuẩn về sức khỏe khác. Mục tiêu là nhanh chóng đạt được tải lượng virus dưới ngưỡng ức chế, củng cố thông điệp K=K (Không phát hiện = Không lây truyền).

3. Chuyển đổi cơ chế tài chính bền vững

Đây là điểm mang tính chiến lược dài hạn nhằm đảm bảo chương trình phòng, chống HIV/AIDS tiếp tục hoạt động hiệu quả khi nguồn viện trợ quốc tế cắt giảm. Mở rộng điều trị HIV/AIDS do Quỹ Bảo hiểm y tế chi trả theo quyền lợi của người bệnh tham gia bảo hiểm y tế; có cơ chế phù hợp để 100% người nhiễm HIV tham gia bảo hiểm y tế; tăng cường ngân sách Nhà nước và huy động sự tham gia của y tế tư nhân, các tổ chức xã hội và cộng đồng trong việc cung cấp dịch vụ.

Tăng cường đổi mới các hoạt động tuyên truyền phòng tránh HIV/AIDS. Ảnh: Yến Nhi

4. Tăng cường lồng ghép dịch vụ và giảm thiểu kỳ thị

- Tích hợp các dịch vụ HIV/AIDS vào hệ thống khám chữa bệnh chung, đặc biệt là tại tuyến y tế cơ sở và y tế tư nhân nhằm tạo điều kiện tiếp cận dễ dàng hơn và giảm thiểu sự kỳ thị.

- Đặt mục tiêu xóa bỏ kỳ thị là một trong ba mục tiêu "Không" quan trọng nhất, nhấn mạnh vai trò của truyền thông và sự tham gia của các tổ chức cộng đồng người nhiễm HIV.

- Đổi mới tư duy truyền thông phòng, chống HIV/AIDS và huy động người nhiễm HIV và người thuộc nhóm có hành vi nguy cơ cao tham gia vào các hoạt động truyền thông giảm kỳ thị và phân biệt đối xử liên quan đến HIV.

Những điểm đột phá này định hình lại cách tiếp cận của Việt Nam, hướng tới việc sử dụng các công cụ khoa học tiên tiến và đảm bảo tính bền vững tài chính để có thể chấm dứt dịch AIDS vào năm 2030.

Vân Anh