Những điều cần biết khi sử dụng methadon điều trị nghiện chất dạng thuốc phiện

Methadon hiện là một trong những phương pháp điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện hiệu quả nhất và đã được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo triển khai rộng rãi. Methadon là chất dạng thuốc phiện tổng hợp, được dùng đường uống, có tác dụng kéo dài từ 24 – 36 giờ.

Thuốc tác động lên não tương tự heroin nhưng không gây khoái cảm mạnh và ổn định hơn, nhờ đó giúp người bệnh kiểm soát cơn thèm ma túy, giảm triệu chứng vật vã khi cai heroin, ổn định tâm lý, phục hồi sức khỏe để làm việc, học tập và hòa nhập cộng đồng; đồng thời giảm nguy cơ lây nhiễm HIV, viêm gan B, viêm gan C do không còn tiêm chích ma túy, hạn chế dùng chung bơm kim tiêm, giảm tội phạm liên quan đến ma túy và giảm gánh nặng xã hội.

Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp khi dùng methadon:

1. Methadon có gây nghiện không?

Đây là câu hỏi phổ biến nhất khi người bệnh bắt đầu điều trị. Methadon cũng là chất dạng thuốc phiện, nên nếu ngừng đột ngột có thể xuất hiện triệu chứng cai, biểu hiện phụ thuộc thể chất. Tuy nhiên, methadon không gây "phê" hoặc khoái cảm mạnh như heroin, đồng thời được quản lý chặt chẽ về liều lượng trong chương trình điều trị.

Khi được giảm liều từ từ theo phác đồ, người bệnh có thể ngừng methadon an toàn, không gây tổn hại sức khỏe. Điều quan trọng là tuyệt đối không tự ý tăng liều hoặc mua methadon ngoài chương trình điều trị, vì có thể dẫn đến quá liều và nguy hiểm tính mạng.

Methadon hiện là một trong những phương pháp điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện hiệu quả nhất.

2. Methadon có tác dụng phụ không?

Giống các loại thuốc khác, methadon có thể gây tác dụng phụ, nhất là trong giai đoạn đầu hoặc khi chưa điều chỉnh liều phù hợp.

Những tác dụng phụ thường gặp gồm:

- Buồn ngủ, chóng mặt: Hay xảy ra trong vài tuần đầu, người bệnh nên tránh lái xe, vận hành máy móc.

- Táo bón: Methadon làm giảm nhu động ruột, có thể cải thiện bằng chế độ ăn nhiều chất xơ, uống nhiều nước.

- Buồn nôn, nôn: Uống thuốc sau bữa ăn sẽ giảm cảm giác khó chịu.

- Khô miệng: Uống nước thường xuyên hoặc nhai kẹo cao su không đường.

- Tăng tiết mồ hôi, nhất là về đêm, nhưng thường giảm dần theo thời gian.

- Rối loạn kinh nguyệt hoặc giảm ham muốn tình dục ở một số trường hợp, đa phần cải thiện khi liều thuốc ổn định.

Nếu gặp các dấu hiệu nghiêm trọng như khó thở, đau ngực, tim đập nhanh, sưng phù, người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế để kiểm tra.

Nên trao đổi với bác sĩ nếu gặp các triệu chứng bất thường sau khi uống methadon.

3. Có được uống rượu, bia khi đang điều trị methadon không?

Không nên uống rượu, bia khi đang điều trị methadon. Methadon kết hợp với rượu, bia hoặc thuốc an thần có thể gây ức chế hô hấp, hạ huyết áp, thậm chí tử vong. Người bệnh cần tuyệt đối tránh rượu và các chất gây ức chế thần kinh trong suốt quá trình điều trị.

4. Thuốc có ảnh hưởng đến gan, thận không?

Methadon được chuyển hóa chủ yếu ở gan, nên người mắc bệnh gan như viêm gan B, viêm gan C cần được theo dõi định kỳ. Với trường hợp suy gan nặng, bác sĩ sẽ cân nhắc điều chỉnh liều hoặc phương án điều trị khác. Với người suy thận, methadon vẫn có thể dùng nhưng phải kiểm tra chức năng thận thường xuyên.

5. Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú có dùng methadon được không?

Methadon an toàn và được khuyến cáo sử dụng cho phụ nữ mang thai nghiện heroin hoặc các chất dạng thuốc phiện. Thuốc giúp giảm nguy cơ sảy thai, sinh non và hạn chế lây truyền HIV từ mẹ sang con. Sau sinh, người mẹ vẫn có thể điều trị methadon, nhưng cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo an toàn cho trẻ.

6. Nếu quên uống methadon thì phải làm gì?

- Nếu quên dưới 4 giờ, uống bổ sung ngay.

- Nếu quên quá 4 giờ, bỏ qua liều đó, uống liều tiếp theo như bình thường.

- Tuyệt đối không uống gấp đôi liều để bù vì nguy cơ quá liều rất cao.

7. Khi nào có thể ngừng điều trị?

Việc ngừng điều trị phải do bác sĩ chuyên khoa quyết định dựa trên tình trạng sức khỏe, tâm lý và khả năng hòa nhập xã hội của người bệnh. Thông thường, bác sĩ sẽ giảm liều từ từ trong vài tháng để tránh triệu chứng cai và nguy cơ tái nghiện.

Xét Nghiệm HIV tại cộng đồng Và tự xét nghiệm | SKĐS

BS. Phong Quân