Những điều cần biết nếu bạn có ngân sách eo hẹp

* Bài viết được tư vấn bởi các chuyên gia sau:

+ Elizabeth Dunn - Tiến sĩ, giáo sư tâm lý học tại Đại học British Columbia và là tác giả của cuốn sách Happy Money: The Science of Happier Spending (tạm dịch: Đồng tiền hạnh phúc)

+ Gretchen Rubin, chuyên gia về hạnh phúc và tác giả của cuốn sách The Happiness Project and Better Than Before

+ Khoa học Tâm lý, tạp chí hàng đầu của Hiệp hội Khoa học Tâm lý: "Tiền mua được hạnh phúc khi chi tiêu phù hợp với tính cách của chúng ta"

Nếu bạn từng nghe tới câu nói: "Tiền không mua được hạnh phúc" và tin vào điều đó thì đương nhiên, bạn cũng không phải người duy nhất!

Thế nhưng Elizabeth Dunn - tiến sĩ, giáo sư tâm lý học tại Đại học British Columbia và là tác giả của cuốn sách Happy Money: The Science of Happier Spending đã ngay lập tức phản bác: “Mọi người coi điều này như một sự thật hay chân lý cao siêu nào đó, nhưng khoa học đã chứng minh nó không đúng”.

Tất nhiên, học cách hạnh phúc không đơn giản như vậy. Cùng đọc thêm bài viết để hiểu rõ hơn ý nghĩa của đồng tiền và sự hạnh phúc.

Tiền có mua được hạnh phúc không?

Dunn nói:"Về cơ bản, chúng tôi có thể nói rằng, tiền mua được hạnh phúc là 1 thực tế đã được khoa học chứng minh".

Đây là phát hiện trong nghiên cứu năm 2022 của Dunn được công bố trên tạp chí PNAS. Cô và nhóm nghiên cứu của mình đã trao 10.000 đô la/người cho 200 người trên khắp thế giới, tổng cộng là 2 triệu đô la. Sau đó, nhóm đã nghiên cứu xem những người tham gia đã làm gì với số tiền đó và nó ảnh hưởng như thế nào đến mức độ hạnh phúc của họ.

Họ phát hiện ra rằng tiền mặt làm tăng đáng kể mọi thước đo hạnh phúc, bất kể mức thu nhập của người nhận hay nơi họ sống. Nhưng sự gia tăng hạnh phúc cũng tỷ lệ thuận với tình trạng kinh tế, xã hội của họ.

Những người sống ở các quốc gia nghèo hơn cảm thấy hạnh phúc hơn gấp 3 lần so với những người ở các quốc gia có thu nhập cao hơn, có thể là do tiền đã tạo ra sự khác biệt lớn hơn trong cuộc sống của họ.

Tuy nhiên, trong khi tiền không mang lại cho những người giàu có hơn mức độ hạnh phúc lớn thì cũng không có trường hợp nào mà số tiền kiếm được bằng công sức và mồ hôi lại khiến con người buồn, Dunn cho biết thêm.

Tại sao tiền có thể khiến bạn hạnh phúc hơn?

Sự gia tăng hạnh phúc lớn nhất xảy ra khi những người có thu nhập thấp hơn có thể chi tiền để đáp ứng các nhu cầu cơ bản trong cuộc sống, ví như: Thức ăn, chỗ ở, an toàn, phương tiện đi lại và chăm sóc y tế...

Dunn nói: “Ở cấp độ cơ bản nhất, tiền có thể làm tăng hạnh phúc vì nó mang lại sự an toàn, ổn định và là vùng đệm chống lại những biến cố tiêu cực trong cuộc sống”.

Nghiên cứu của Dunn cũng cho thấy, mức độ hạnh phúc tăng lên ngay cả sau khi các nhu cầu cơ bản được đáp ứng.

Rubin nói: “Tiền có thể mua cho bạn sự xa xỉ khi không phải lo lắng về tiền bạc. Ngoài việc đáp ứng các nhu cầu cơ bản, nó có thể mua được sự lựa chọn, tự do, cơ hội và giáo dục,... Nói chung là tất cả những thứ có thể khiến bạn hạnh phúc hơn”.

Rubin nói: “Điều quan trọng nhất liên quan đến hạnh phúc của một người là sức mạnh và chất lượng của các mối quan hệ của họ. Vì vậy, tiêu tiền của bạn vào những thứ cho người khác hoặc vào các hoạt động giúp bạn gần gũi hơn với những người thân yêu sẽ khiến bạn cảm thấy hạnh phúc nhất”.

Dunn đồng ý: “Những người tiêu tiền của họ để giúp đỡ người khác cảm thấy hạnh phúc nhất. Cuối cùng, nó cũng chứng minh điều cốt lõi, mỗi người đều cần sử dụng đồng tiền cho cả mục đích vì cộng đồng, nhân rộng sự sẻ chia mới có thể cảm nhận được hạnh phúc vẹn tròn".

Khi tiền không mua được hạnh phúc

Trên thực tế, có một số tình huống mà tiền cũng chính là lý do khiến bạn hết sức đau khổ.

1. Khi bạn làm việc quá sức

Cách bạn kiếm tiền đóng một vai trò quan trọng trong việc liệu nó có dẫn đến hạnh phúc hay không. Những người tham gia nghiên cứu của Dunn chỉ đơn giản là được cho thêm 10 nghìn đô la, nhưng hầu hết chúng ta phải làm việc chăm chỉ để kiếm đủ sống, càng không thể kiếm thêm được nhiều tiền. Vậy làm việc chăm chỉ hơn hay lâu hơn để có nhiều tiền hơn có đáng không? Ngay cả khi bạn gặp những người thân yêu của bạn ít thường xuyên hơn?

Rubin cho biết, cuộc đấu tranh để cân bằng giữa công việc và cuộc sống là cốt lõi khiến nhiều người không hài lòng với tiền bạc.

Nếu bạn không thể thiết lập ranh giới giữa công việc và cuộc sống cá nhân của mình, bạn có thể thấy rằng thu nhập cao không gửi bất cứ thứ gì vào ngân hàng hạnh phúc của bạn.

2. Khi bạn thường xuyên căng thẳng về tiền bạc

Theo Dunn, một yếu tố khác là hiện tượng lo lắng về tiền bạc có thật, nó có thể tạo ra một vòng luẩn quẩn bất hạnh. Và điều này có thể ảnh hưởng đến mọi người ở bất kỳ mức thu nhập nào, vì chính nhận thức cần nhiều tiền hơn là nguyên nhân gây ra lo lắng.

Cô ấy giải thích: “Mọi người thậm chí có thể bị rối loạn thần kinh về tiền bạc. Khi đó, mọi người càng tập trung vào việc làm thế nào để kiếm được nhiều tiền hơn. Và điều đó khiến chúng ta cảm thấy vô cùng bất hạnh".

Đã đến lúc so sánh giữa cuộc sống của bạn và lối sống tiêu xài hoang phí của người khác. Nếu bạn thấy mình cảm thấy tồi tệ sau khi xem những gì người khác có hoặc đã làm thông qua các phương tiện trực tuyến thì đã đến lúc ngừng lãng phí thời gian và "cai nghiện" kỹ thuật số.

3. Khi chi tiêu đẩy bạn vào nợ nần

Sau đó, có một thực tế là rất nhiều người trong chúng ta tiêu tiền vào những thứ khiến chúng ta mắc nợ khi lấp đầy ngôi nhà của mình bằng những thứ rác rưởi ít được sử dụng.

Rubin nói: “Nếu bạn lắng nghe văn hóa đại chúng, mọi người đều thích mua sắm và mục đích của việc có tiền chỉ là để mua nhiều thứ hơn, nhưng mọi thứ thường mang lại sự bừa bộn hơn là cảm giác hạnh phúc”.

Rubin nói, chưa kể rằng nợ có thể là một nguồn lớn của sự lo lắng, sợ hãi, khổ hạnh và buồn bã.

Trên thực tế, điều hạnh phúc nhất mà bạn có được khi mua hàng có thể là thời điểm ngay trước khi bạn mua nó. Cô ấy nói: “Đó là cảm giác mong đợi và phấn khích đối với điều mới mẻ. Một khi bạn sở hữu nó, nó sẽ không còn tuyệt vời như những gì bạn nghĩ nữa. Đó là nền tảng cốt lõi của văn hóa tiêu dùng mà bất cứ marketing của nhãn hàng nào cũng muốn khai thác triệt để nhằm khiến mọi người chi tiêu nhiều hơn”.

Làm thế nào để hạnh phúc với ngân sách eo hẹp?

Số tiền bạn có không phải lúc nào cũng nằm trong tầm kiểm soát của bạn. Nhưng có những thứ nằm trong tầm kiểm soát lại có khả năng ảnh hưởng đến hạnh phúc của bạn, và bạn chắc chắn có thể hạnh phúc ngay cả khi "rỗng ví". Trên thực tế, sự sáng tạo và lập kế hoạch cần thiết để có được niềm vui trong ngân sách có thể mang lại cho bạn sự hài lòng và hạnh phúc hơn nữa, Rubin nói.

Hãy thử thực hiện theo các mẹo này để hạnh phúc hơn với ngân sách tài chính eo hẹp nhé!

1. Mua trải nghiệm, không phải đồ vật

Dunn nói: “Những chuyến đi, buổi hòa nhạc, đi ăn ngoài và những trải nghiệm khác dễ khiến bạn cảm thấy hạnh phúc vì chúng mang lại cho bạn một ký ức độc đáo, sự kết nối với những người khác và cuối cùng là giúp trở thành một phần ý thức về bản thân của bạn". Cô ấy nói thêm rằng, trải nghiệm không nhất thiết phải là một chuyến đi thật xa để trở nên đáng nhớ và đặc biệt. Đôi khi những kỷ niệm đẹp nhất chỉ đơn giản là chơi bóng đá trong công viên với cả gia đình hoặc đi bộ đường dài trong công viên gần nhà...

2. Biến thói quen thành món ăn tinh thần vào những dịp đặc biệt

Trong thời gian cách ly COVID-19, Dunn trở thành người sử dụng DoorDash hàng ngày - một thói quen gắn bó với cô ấy rất lâu sau khi cô ấy có thể ra ngoài tự do trở lại. Cho đến khi cô ấy nhận ra rằng thói quen đó đã khiến cô ấy phải trả giá đắt như thế nào và nó mang lại cho cô ấy rất ít hạnh phúc.

“Lý do tôi thích DoorDash ngay từ đầu là vì việc giao đồ ăn giống như một món quà xa xỉ. Nhưng khi những thứ xa xỉ trở thành thói quen, chúng không còn mang lại cho chúng ta động lực như vậy nữa”,cô nói.

Tìm một thói quen khiến bạn tốn tiền, chẳng hạn như một tách cà phê hàng ngày tại quán cà phê hoặc một thanh kẹo tại cửa hàng tạp hóa và biến nó trở lại thành một món ăn vặt. Đúng vậy! Hãy phá vỡ thói quen và cam kết chỉ thực hiện nhiệm vụ đó vào những dịp đặc biệt. Cô ấy nói: “Bạn sẽ tiết kiệm được rất nhiều tiền và nó sẽ mang lại cho bạn nhiều hạnh phúc hơn khi bạn thưởng thức".

3. Dùng tiền mua thời gian cho bản thân

Dunn nói: “Căng thẳng về thời gian là một gánh nặng thực sự đối với mọi người và bất cứ điều gì bạn có thể làm để giảm bớt gánh nặng đó sẽ khiến bạn hạnh phúc hơn. Những người chi tiền cho công nghệ tiết kiệm thời gian, dịch vụ và thậm chí cả tiện ích cho biết họ cảm thấy hạnh phúc lâu hơn. Bởi nó giúp họ có thời gian rảnh rỗi để dành thời gian cho những người thân yêu hoặc thực hành chăm sóc bản thân", Rubin nói.

Hãy xem xét những nhiệm vụ nhỏ nào chiếm nhiều năng lượng tinh thần của bạn và tìm cách thuê ngoài. Chẳng hạn, nếu bạn ghét mua hàng tạp hóa, hãy trả thêm 10 đô la để được giao hàng tạp hóa. Nếu bạn mất thời gian mỗi sáng để tìm chìa khóa, hãy mua thẻ điện tử cho chìa khóa đồng bộ hóa với điện thoại của bạn...

4. Tiêu tiền theo giá trị của bạn, không phải theo mong muốn của bạn

Dành thời gian để suy nghĩ về các giá trị cốt lõi của bạn hoặc điều gì là quan trọng nhất đối với bạn. Sau đó lập danh sách các ưu tiên hỗ trợ các giá trị đó. Rubin nói: “Danh sách đó xác định đâu là thứ bạn nên tiết kiệm và ngược lại, bạn nên tiêu tiền vào việc gì. Danh sách đó cũng sẽ giúp bạn xác định những điều không thể thương lượng, giúp bạn tránh lãng phí thời gian và tiền bạc vào những thứ không đáng".

Bạn có thể nghĩ rằng mình đã làm điều này rồi, nhưng sự thật là nhiều người trong chúng ta mua hàng một cách bốc đồng và các nhãn hàng, siêu thị (...) thực sự giỏi tận dụng điều đó. Khi bạn viết ra các giá trị cốt lõi của mình (và giữ một bản sao tiện dụng hoặc chụp ảnh để lưu vào điện thoại), bạn sẽ có thể đưa ra các quyết định chi tiêu rõ ràng hơn. Và việc chi tiêu phù hợp với các giá trị của bạn sẽ làm tăng cảm giác hài lòng và hạnh phúc trong cuộc sống của bạn theo cấp số nhân.

5. Thanh toán ngay, tiêu dùng sau

Điều này hoàn toàn trái ngược với cách mà hầu hết chúng ta được dạy để nghĩ về việc tiêu tiền.

“Chúng ta đang sống trong thế giới mua ngay, trả sau, và điều thực sự đáng buồn là đó là một cách chắc chắn sẽ làm giảm sự thích thú của bạn với những gì bạn đã mua, vì nỗi đau khi tiêu tiền vẫn còn trong tương lai, trong khi niềm vui của việc mua hàng đã là quá khứ”,Dunn nói.

Thay vào đó, hãy xem xét việc mua một thứ gì đó và thanh toán đầy đủ trước khi bạn nhận được nó. Điều này tách biệt nỗi đau khi chi tiêu với niềm vui khi nhận được vật phẩm hoặc trải nghiệm đính kèm. Nó xảy ra theo thứ tự đảm bảo cho bạn những khoảnh khắc vui vẻ thực sự. Ví dụ, nếu bạn mua một kỳ nghỉ và thanh toán trước một tháng trước khi đi, bạn sẽ có thể tận hưởng trọn vẹn kỳ nghỉ mà không phải lo lắng về chi phí vì nó đã được lên ngân sách và thanh toán.

6. Đầu tư vào người khác

Mua quà cho ai đó, quyên góp tiền cho mục đích mà bạn coi trọng, tặng tiền lẻ cho người vô gia cư,... Tất cả những điều này sẽ khiến bạn cảm thấy hạnh phúc hơn rất nhiều so với việc tiêu tiền vào thứ gì đó cho chính bạn.

Chúng tôi đã yêu cầu các chuyên gia của mình chia sẻ một số giao dịch mua thân thiện với ngân sách nhưng mang lại hiệu quả cao trong bộ phận hạnh phúc. Đây là những gì họ nghĩ ra:

- Mua một gói thiệp cảm ơn và viết một lời cảm ơn mỗi ngày. Sau đó đưa hoặc gửi nó cho ai đó, đó là một cách tuyệt vời để thực hành lòng biết ơn .

- Mua thứ gì đó dưới 10 đô la cho một sở thích mà bạn thích làm.

- Mua nguyên liệu để nướng bánh quy và mang chúng đi tặng hàng xóm hoặc bạn bè của bạn.

- Ghé thăm một bảo tàng địa phương hoặc vườn ươm với một người bạn vào một ngày miễn phí hoặc giảm giá, khuyến mãi...

- Sử dụng tiền của bạn để thử những điều mới, chẳng hạn như đưa đối tác hoặc người bạn mới của bạn đi tham quan thành phố của bạn.

- Thuê một người trông trẻ trong một giờ và đi đâu đó yên tĩnh để đọc hoặc thiền.

- Ăn trưa tại một xe bán đồ ăn địa phương và trò chuyện với chủ quán.

- Tham dự một sự kiện thể thao hoặc âm nhạc tại địa phương và cổ vũ nhiệt tình cho họ, ngay cả khi bạn không quen ai cả.

- Thuê một chiếc xe chở bạn đến sân bay để bạn không phải đối mặt với việc đỗ xe hoặc kẹt xe.

Cuối cùng, nếu bạn đang hỏi: “Tiền có mua được hạnh phúc không?” thì các chuyên gia muốn trả lời rằng, bạn đang hỏi sai câu hỏi.

Như các chuyên gia đã nói, tiền có thể khiến bạn hạnh phúc hơn. Nhưng hãy tự hỏi điều này: Tôi có thể sử dụng số tiền mình có như thế nào - dù ít hay nhiều - để gia tăng hạnh phúc của mình?

Bạn không cần một vận may lớn về tài chính để có được hạnh phúc. Bạn chỉ cần thay đổi chiến lược chi tiêu của mình. Đảm bảo các nhu cầu cơ bản của bạn được đáp ứng, sau đó đầu tư vào những thứ khác và trải nghiệm. Đó là chiến lược duy nhất giúp bạn có một cuộc sống hạnh phúc hơn.

Điều đó đồng nghĩa với việc, nếu bạn đang cố gắng trở nên hạnh phúc và có thái độ sống tích cực, bạn có thể tìm thấy hạnh phúc lớn hơn với bất kỳ ngân sách tài chính nào, thậm chí là eo hẹp, Rubin nói.

Lam Anh