Những điều nên làm khi bị bong gân, trật khớp

Nhiều người cho rằng bong gân, trật khớp là những thương tích nhẹ, có thể tự điều trị hoặc xoa dầu, bóp rượu,.. vào vùng chi thể bị đau. Tuy nhiên, điều này là sai lầm bởi các phương pháp này đều chưa được kiểm chứng, có thể để lại hậu quả khôn lường.

1. Nhận biết bong gân, trật khớp

Bong gân, trật khớp là một tai nạn có thể xảy ra ở tất cả các khớp tuy nhiên tổn thương thường gặp ở khớp cổ chân, khớp gối, khớp cổ tay, khớp khuỷu và khớp vai.

Triệu chứng của bong gân là đau, sưng nề, bầm tím tụ máu vùng khớp, giảm khả năng vận động khớp và chi thể bị tổn thương. Trong trường hợp nặng, bong gân dẫn đến lỏng khớp và mất chức năng của khớp.

Triệu chứng trật khớp thường có biểu hiện nặng hơn nhiều so với bong gân. Các biểu hiện của trật khớp bao gồm biến dạng khớp, sưng nề và bầm tím phần mềm xung quang khớp, đau rất nhiều, không vận động được khớp bị trật, có cảm giác tê bì, kiến bò vùng chi thể phía dưới khớp bị trật.

Khi bị bong gân, trật khớp nhiều người cho rằng đây là tổn thương nhẹ nên có thể tự điều trị hoặc dùng xoa dầu, bóp rượu,... vào vùng chi thể bị đau. Tuy nhiên, những phương pháp này đều chưa được kiểm chứng, có thể để lại hậu quả khôn lường.

Nếu bong gân điều trị muộn hoặc không đúng có thể dẫn đến cứng khớp hoặc mất chức năng của khớp thậm chí gây đau khớp mạn tính.

Người bệnh có thể chườm lạnh cho vùng khớp bị thương tổn.

2. Khi bị bong gân, trật khớp cần làm gì?

Trên thực tế, bong gân nhẹ có thể tự điều trị tại nhà, bong gân nặng cần đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán mức độ nặng, điều trị và theo dõi sau điều trị.

Xử trí khi bị bong gân cần thực hiện theo nguyên tắc sau:

Cần nghỉ ngơi

Đối với trường hợp bong gân nhẹ, cần hạn chế vận động khớp bị tổn thương. Nếu tổn thương khớp chân, cần hạn chế đi lại hoặc hỗ trợ đi lại bằng nạng. Nếu tổn thương khớp tay trên cần tránh các động tác gây đau cho khớp.

Khi đỡ đau người bệnh có thể nhẹ nhàng tập vận động trở lại. Trong trường hợp bong gân nặng, cần phải để khớp bị thương tổn được nghỉ ngơi hoàn toàn và thực hiện đúng theo chỉ định của bác sĩ. Có thể người bệnh sẽ được chỉ định bó bột hoặc nẹp bột để hỗ trợ cho khớp được cố định.

Hỗ trợ giảm sưng đau

Khi bị bong gân, trật khớp người bệnh thường sẽ đau nên có thể sử dụng túi chườm hỗ trợ tình trạng này. Người bệnh có thể chườm lạnh cho vùng khớp bị thương tổn. Chườm lạnh cần được thực hiện càng sớm càng tốt và nên chườm ngay sau khi bị chấn thương.

Thông thường sẽ được khuyến cáo trong khoảng 15 - 30 phút, 4 - 8 lần mỗi ngày trong vòng 48 giờ đầu hoặc cho đến khi thấy đỡ sưng nề. Tuy nhiên, người bệnh cần chú ý, nếu sử dụng đá để chườm cần tránh chườm một vị trí trong thời gian quá lâu gây bỏng lạnh phần mềm.

Cần băng ép vùng khớp bị thương tổn

Để giảm sưng đau, khi vận động người bệnh nên sử dụng băng chun để thực hiện băng ép. Băng ép không quá chặt sẽ gây khó chịu cho người bệnh nhưng cũng không quá lỏng thì mới hiệu quả.

Ngoài ra, cần nâng cao vùng chi thể bị tổn thương bằng cách để vùng ngọn chi (bàn tay, bàn chân) cao hơn vùng gốc chi (khuỷu, gối) hoặc nâng cao vị trí khớp bị thương tổn hơn mức tim khi có thể nhằm hạn chế và phòng ngừa sưng nề cho vùng chi thể bị tổn thương.

Đối với bong gân nặng, nghĩa là dây chằng bị đứt hoàn toàn và dẫn đến tình trạng lỏng khớp có thể sẽ được chỉ định phẫu thuật .

Riêng tình trạng trật khớp là một tổn thương nặng, có thể có biến chứng và di chứng. Nên việc điều trị trật khớp phụ thuộc vào vị trí và mức độ nặng của khớp bị trật, do đó cần thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa.

Tùy từng trường hợp mà các bác sĩ chỉ định thích hợp như nắn chỉnh khớp, bất động khớp và phẫu thuật được đặt ra nếu bác sĩ không thể nắn chỉnh kín diện khớp về vị trí giải phẫu hoặc khi có tổn thương mạch máu, thần kinh, dây chằng kèm theo.

ThS.BS Đỗ Minh