Những đồng lúa 'giãy chết' trong đại hạn

Có tới 214 hồ đập chứa nước trên địa bàn toàn tỉnh rơi xuống mực nước chết.

Nguy cơ xóa sổ hàng nghìn ha lúa mùa

Thiếu nước dưỡng cho hàng nghìn ha lúa hè thu đang là tình trạng chung xảy ra tại hầu hết các huyện của tỉnh Thanh Hóa như: Nông Cống, Quảng Xương, Như Thanh... Hiện tại toàn tỉnh có 214 hồ đập nhỏ xuống dưới mực nước chết. Điều này khiến nhiều địa phương thiếu nước sản xuất nghiêm trọng.

Thanh Hóa dự kiến xuống giống khoảng 116.000 ha lúa, nhưng đến thời điểm này mới chỉ có khoảng hơn 9.000 ha lúa được gieo cấy. Trong đó, nhiều diện tích bị chết khô vì nắng nóng. Hạn hán không chỉ khiến người dân thiếu nước sản xuất mà còn thiếu nước sinh hoạt trầm trọng. Nhiều giếng khoan cũng trong tình trạng khô cạn.

11h30 ngày 13/7, anh Nguyễn Văn Sơn – trú tại thôn 3, xã Tế Nông, huyện Nông Cống vẫn đang loay hoay tìm cách bơm dẫn nước vào số diện tích lúa đang khô héo. Anh Sơn cho biết: Vụ mùa năm nay, gia đình anh gieo cấy 1 mẫu ruộng. Nhưng đến thời điểm hiện tại, 50% trong số này đã bị chết hoàn toàn hoặc nằm trong tình trạng ngắc ngoải. “Có đến khoảng 4 – 5 sào lúa đã chết rụi, không thể cứu vãn”, anh Sơn lo lắng.

Cả gia đình gieo cấy 1 mẫu ruộng nhưng đến thời điểm hiện tại đã có đến 50% bị chết do hạn hán và mặn xâm thực. Anh Nguyễn Văn Sơn – trú tại thôn 3, xã Tế Nông chỉ còn biết cầu trời cho mưa.

Ông Vũ Thanh Tùng, Phó Trưởng phòng NNPTNT huyện Nông Cống cho biết: Tới thời điểm này, toàn huyện có tới khoảng trên 300 ha nguy cơ bị hạn nặng. Nếu trong vòng 2 tuần tới, trời vẫn không cho mưa số diện tích này sẽ tăng lên đến con số trên 2.000 ha.

“Để đối phó với tình trạng hạn hán kéo dài, biện pháp duy nhất của chúng tôi là yêu cầu các xã tích cực nạo vét kênh mương, lắp đặt thêm các trạm bơm dã chiến, chống hạn cục bộ”, ông Tùng cho biết.

Tương tự, tại huyện Quảng Xương, tình trạng hạn hán đang khiến nhiều diện tích lúa mùa đứng trước nguy cơ bị xóa sổ do thiếu nước dưỡng và mặn xâm nhập. Vụ mùa năm nay, huyện này gieo cấy gần 7.000 ha lúa. Đến thời điểm hiện tại đã gieo cấy được 6.700 ha nhưng sau gần 2 tháng không có mưa, toàn huyện đã có tới hơn 800 ha lúa nằm trong tình trạng bị hạn nặng. Đặc biệt là các xã ven sông Hoàng và sông Lý bị xâm mặn nghiêm trọng, không thể bơm nước vào đồng ruộng.

Ông Lê Đại Hiệp, Trưởng phòng NNPTNT huyện Quảng Xương lo lắng: “Nếu trong 2 tuần tới vẫn không có mưa, toàn huyện sẽ có 100ha lúa mùa bị mất trắng do hạn và mặn xâm thực”.

Hàng nghìn ha lúa mùa rơi vào tình trạng bị hạn hán nghiêm trọng.

Nỗ lực chống hạn

Theo thông tin của Chi cục Thủy lợi tỉnh Thanh Hóa cho thấy: Tình trạng thiếu nước, khô hạn đối với diện tích sản xuất nông nghiệp đã và đang xảy ra tại nhiều địa phương. Tính đến ngày 13/7, tổng diện tích sản xuất nông nghiệp bị thiếu nước lên tới 8.269 ha. Trong đó, diện tích thiếu nước làm đất, gieo cấy là 1.521 ha, diện tích thiếu nước tưới dưỡng cho lúa đã gieo cấy là 6.384 ha, diện tích thiếu nước không thể sản xuất lúa mà phải chuyển sang trồng các loại cây khác là 364 ha.

Trao đổi với chúng tôi, ông Vũ Quang Trung, Chi cục phó Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Sở NNPTNT Thanh Hóa, cho biết: Toàn tỉnh hiện có khoảng 5.080 ha chưa thể gieo cấy được vì khô hạn. Sở đã có văn bản chỉ đạo các địa phương tận dụng tối đa nguồn nước ở một số nơi có mưa để gieo cấy đúng thời vụ, chăm sóc lúa đã gieo cấy để đảm bảo diện tích. Ngoài ra, sở cũng khuyến cáo bà con sau 10/7 nếu diện tích nào chưa gieo cấy được thì chuyển đổi sang trồng một số loại cây ngắn ngày khác.

Tập trung chỉ đạo cấp nước phục vụ tưới dưỡng cho diện tích lúa đã gieo cấy; đồng thời, cấp nước cho diện tích đang chờ nước để bà con nông dân tiến hành làm đất và gieo cấy. Kiểm soát chặt chẽ độ mặn ở vùng bị ảnh hưởng xâm nhập mặn trước khi lấy nước. Đối với việc thực hiện các giải pháp chống hạn, các địa phương và đơn vị thủy nông tiếp tục triển khai thực hiện nạo vét kênh dẫn, cửa lấy nước và kênh trữ nước trên địa bàn đã trữ nước, duy trì các đập tạm ngăn giữ nước trên kênh tiêu, sông nội địa để dâng nước cho các trạm bơm hoạt động. Đối với vùng tưới bằng bơm điện, căn cứ vào tình hình thực tế nạo vét bể hút và nối dài ống, lắp đặt máy bơm có cột nước cao, duy trì các trạm bơm dã chiến, đắp đập tạm để vận hành các trạm bơm…

Nhiều trạm bơm và kênh mương tại Thanh Hóa đã không thể vận hành vì thiếu nước.

Biện pháp chống hạn duy nhất hiện nay là túc trực nguồn nước tưới và bơm dã chiến.

Nguyễn Chung