Những đứa trẻ 'vô danh' ở vùng cao Ngạm Khét - Kỳ 1: Nguy cơ mù chữ 'truyền kiếp'

Vợ chồng anh Giàng A Hầu và vợ là chị Lý Thị Lỷ cùng 3 người con trong căn nhà Đại đoàn kết mới được dựng năm 2023.

Giàng A Hầu chia sẻ thêm về việc chưa thực hiện được giấy khai sinh cho con.

Trong căn nhà Đại đoàn kết, cột khung sắt, mái lợp tôn, rộng khoảng 30m2, được hỗ trợ từ chương trình thiện nguyện tại địa phương dành cho gia đình anh Giàng A Hầu, sinh năm 1998 và vợ là Lý Thị Lỷ, sinh năm 2003, không có một tài sản gì có giá trị ngoài 2 chiếc giường chật chội dành cho 5 con người ngủ nghỉ.

Anh Giàng A Hầu chia sẻ: "Năm 2018 tôi và Lỷ lấy nhau và đến nay đã có 3 con, con đầu sinh năm 2019 và con thứ hai sinh năm 2021 và con thứ ba sinh năm 2023. Hiện nay, gia đình thuộc diện hộ nghèo của thôn Ngạm Khét. Con thứ ba được gia đình tạm đặt tên là Giàng Thị Vân, trong hơn một năm qua, gia đình đã nhiều lần đến UBND xã Cao Thượng để xin khai sinh cho cháu, nhưng do sinh ở nhà, không có giấy chứng sinh nên đến nay chưa thể khai sinh được".

Hiện nay con gái của anh Hầu Văn Bình đang được bà nội chăm sóc, hai vợ chồng Bình đi làm cho một công ty ở ngoài tỉnh.

Anh Sùng Văn Hù, Tổ an ninh, thôn Ngạm Khét, xã Cao Thượng mong muốn các cháu sớm được cấp giấy khai sinh.

Cách nhà anh Giàng A Hầu chỉ vài trăm mét là, gia đình anh Hầu Văn Bình, sinh năm 2002 cũng trong cảnh tương tự. Đầu năm 2024 hai vợ chồng sinh con tạm đặt tên là Hầu Thị Trang, đến nay cũng chưa được khai sinh vì không có giấy chứng sinh. Hiện nay, cháu đang được bà nội nuôi dưỡng và chăm sóc, hai vợ chồng Bình đi làm tại một công ty ở ngoài tỉnh, thi thoảng có dịp được nghỉ mới trở về. Gia đình hiện nay thuộc diện hộ nghèo, thiếu đất sản xuất nên hàng năm được Nhà nước hỗ trợ gạo.

Từ khi vợ bỏ đi, hai bố con anh Hầu Văn Bằng trở nên vô cùng khó khăn, trong khi cháu chưa được khai sinh dù đã sắp tròn 3 tuổi.

Đặc biệt hơn, là trường hợp anh Hầu Văn Bằng, sinh năm 2000. Năm 2020, anh Bằng lấy vợ là chị Dương Thị Dinh, sinh năm 2003, địa chỉ tại huyện Na Hang (Tuyên Quang). Gia đình tổ chức cưới theo phong tục và chưa đăng ký kết hôn. Đến năm 2022 thì hai vợ chồng sinh con, tạm đặt tên là Hầu Văn Sơn. Sau khi sinh con được một thời gian thì chị Dinh đã bỏ về nhà bố mẹ đẻ. Do sinh con khi chưa có giấy đăng ký kết hôn và không có giấy chứng sinh nên đến nay cháu Sơn vẫn chưa được khai sinh. Theo tìm hiểu của chúng tôi, bố của Sơn là anh Hầu Văn Bằng không biết chữ do không được đi học. Nếu cháu Sơn vì lý do không có giấy khai sinh cũng sẽ không đủ điều kiện để đến lớp, thì nguy cơ mù chữ “truyền kiếp” là điều có thể xảy ra với gia đình này.

Theo chia sẻ của đại diện các gia đình thì hiện nay các cháu cơ bản đã đủ tuổi để đến học tại Điểm trường Mầm non Ngạm Khét, khi các cháu được đến trường học tập thì gia đình cũng đỡ được phần nào trong việc chăm sóc, dạy dỗ và có thời gian để lao động sản xuất. Do vậy, các gia đình rất mong muốn cấp có thẩm quyền xem xét cấp giấy khai sinh cho các cháu để được đến lớp, được hưởng chính sách bảo hiểm y tế. Hiện nay, do không có bảo hiểm y tế, phải đóng tiền viện phí và thuốc nên nhiều hộ gia đình khi bị ốm đau chỉ sử dụng thuốc nam. Khi được cấp giấy đăng ký khai sinh các cháu còn được hưởng các chế độ chính sách khác của Đảng và Nhà nước, cũng như các quyền trẻ em hiện nay.

Chia sẻ với phóng viên, ông Vàng Văn Lú, Trưởng thôn Ngạm Khét cho biết: Hiện nay thôn Ngạm Khét có 74 hộ dân, 100% các hộ đều là dân tộc Mông và chưa có hộ nào thoát nghèo. Do điều kiện kinh tế khó khăn, sinh sống ở khu vực vùng đồi núi cao, thiếu đất canh tác, sản xuất, thiếu khoa học kỹ thuật và trình độ, nhận thức của người dân trong thôn còn nhiều hạn chế nên tỷ lệ hộ nghèo còn cao, đời sống của người dân gặp rất nhiều khó khăn. Trong thôn hiện có một số trường hợp con sinh nay đã đến tuổi có thể đến trường nhưng chưa có giấy khai sinh nên chủ yếu ở nhà với bố mẹ hoặc ông bà trông nom.

Qua sự việc trên có thể thấy rằng, hệ lụy của việc không có giấy khai sinh là không nhỏ. Các cháu bị từ chối nhập học vì không có giấy tờ tùy thân. Khi đau ốm, không có bảo hiểm y tế hỗ trợ. Lớn lên không thể làm căn cước công dân, không thể đăng ký kết hôn, không có cơ hội tìm việc làm hợp pháp. Một vòng luẩn quẩn của nghèo đói và thiệt thòi cứ thế tiếp diễn qua nhiều thế hệ./. (còn nữa)

Đình Văn