Những giải pháp cốt lõi để không còn 'tiếng kêu ai oán giữa rừng xanh'

Vừa qua, báo Pháp Luật TP.HCM đã khởi đăng loạt bài điều tra “Tiếng kêu ai oán giữa rừng xanh”, phản ánh tình trạng săn bắt, giết hại trái phép nhiều loài động vật hoang dã, trong đó có cả những loài nằm trong sách Đỏ tại Vườn quốc gia Cát Tiên.

Trao đổi với PLO, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh, đại biểu chuyên trách của đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng, nhìn nhận việc bảo vệ thú rừng hoang dã, đặc biệt là những loài quý hiếm trong Sách đỏ Việt Nam, đang đứng trước vô vàn khó khăn và thách thức.

Theo bà Tú Anh, thách thức lớn nhất và dai dẳng nhất là áp lực từ nạn săn bắt và buôn bán trái phép các loại thú rừng hoang dã.

“Lợi nhuận khổng lồ từ việc buôn bán động vật hoang dã đã thúc đẩy các đường dây tội phạm có tổ chức hoạt động ngày càng tinh vi, xuyên quốc gia” – nữ đại biểu nêu lý do dù có nhiều nỗ lực nhưng việc phát hiện, bắt giữ và xử lý triệt để những đối tượng này còn gặp nhiều khó khăn.

Một lý do nữa là nạn phá rừng, chuyển đổi mục đích sử dụng đất, và phát triển hạ tầng thiếu kiểm soát đang thu hẹp môi trường sống tự nhiên của các loài động vật hoang dã. Điều này khiến các loài động vật mất đi nơi trú ẩn, nguồn thức ăn và không gian sinh sản, đẩy nhiều loài đến bờ vực tuyệt chủng.

Đáng chú ý, theo bà, đã có nhiều chiến dịch tuyên truyền nhưng một bộ phận người dân chưa nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của việc bảo vệ động vật hoang dã. “Thậm chí, nhiều người còn tiếp tay cho các hành vi vi phạm pháp luật bằng cách sử dụng, tiêu thụ các sản phẩm từ động vật hoang dã” – đại biểu đoàn Lâm Đồng nói.

Cạnh đó, lực lượng kiểm lâm và các cơ quan chức năng khác còn thiếu về số lượng, trang thiết bị và kinh phí để thực hiện nhiệm vụ bảo vệ rừng và động vật hoang dã trên một địa bàn rộng lớn, phức tạp. Trong khi đó, dù hệ thống pháp luật về bảo vệ động vật hoang dã đã được xây dựng và hoàn thiện nhưng việc thực thi và áp dụng trong thực tiễn vẫn còn một số bất cập, đôi khi chưa đủ sức răn đe.

Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh, đại biểu chuyên trách của đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng. Ảnh: NT

Trước thực tiễn nêu trên, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh cho rằng để công tác bảo vệ các loài động vật hoang dã, thú quý hiếm đạt được hiệu quả tốt nhất rất cần nhiều giải pháp song hành.

Đầu tiên, các cơ quan chức năng cần rà soát, bổ sung và hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đến bảo vệ động vật hoang dã, tăng cường chế tài xử phạt đủ sức răn đe đối với các hành vi vi phạm. Đặc biệt, cần chú trọng điều tra, triệt phá các đường dây buôn bán động vật hoang dã xuyên quốc gia, xử lý nghiêm minh cả người mua lẫn người bán.

Cùng đó, đầu tư nâng cao năng lực cho lực lượng kiểm lâm, công an, hải quan về số lượng, chất lượng, trang thiết bị, kỹ năng nghiệp vụ và chế độ đãi ngộ.

“Ứng dụng công nghệ cao trong giám sát, phát hiện và ngăn chặn các hành vi săn bắt, buôn bán trái phép” – bà Tú Anh nói và khẳng định cần có những thông điệp mạnh mẽ, sáng tạo, tiếp cận đa dạng đối tượng, đặc biệt là thế hệ trẻ, góp phần nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi của cộng đồng về bảo vệ động vật hoang dã.

Phóng viên tìm thấy xác con chồn bay bị bắn hạ trước đó tại Vườn quốc gia Cát Tiên. Ảnh: MINH HẬU - NGUYỄN TIẾN

Đại biểu đoàn Lâm Đồng cũng cho rằng cần có chính sách để ưu tiên bảo vệ các khu rừng nguyên sinh, rừng đặc dụng, và các hệ sinh thái quan trọng. Triển khai các dự án phục hồi môi trường sống, trồng rừng, và tạo hành lang sinh thái để các loài động vật có thể di chuyển và sinh sản an toàn.

Đồng thời, phát triển sinh kế bền vững cho cộng đồng địa phương, giảm sự phụ thuộc vào khai thác tài nguyên rừng và động vật hoang dã. “Điều này giúp họ trở thành những "người gác rừng" thực sự” – bà Tú Anh nhìn nhận.

Ngoài ra, cơ quan chức năng cần phối hợp chặt chẽ với các tổ chức quốc tế, các quốc gia trong khu vực và trên thế giới để đấu tranh chống tội phạm buôn bán động vật hoang dã xuyên quốc gia, chia sẻ thông tin, kinh nghiệm và hỗ trợ kỹ thuật trong công tác bảo tồn.

“Phát triển các mô hình bảo tồn tại chỗ (in-situ) hiệu quả, kết hợp giữa bảo vệ rừng, động vật hoang dã và phát triển du lịch sinh thái có trách nhiệm” – đại biểu gợi ý.

Bà Trịnh Thị Tú Anh khẳng định bảo vệ động vật hoang dã là một cuộc chiến lâu dài và đầy thách thức nhưng chúng ta không thể chùn bước.

“Với sự vào cuộc mạnh mẽ của các cấp, các ngành, sự đồng lòng của toàn xã hội và sự hỗ trợ của bạn bè quốc tế, “tiếng kêu ai oán” sẽ dần được thay thế bằng những âm thanh của sự sống, của sự phát triển hài hòa giữa con người và thiên nhiên” – đại biểu Tú Anh bày tỏ tin tưởng.

NHÓM PHÓNG VIÊN