Những hệ lụy từ việc Chính phủ Mỹ đóng cửa dài ngày

Bảng thông báo đóng cửa tại Phòng trưng bày Nghệ thuật quốc gia ở Washington, D.C., Mỹ ngày 5/10/2025. Ảnh: TTXVN

Có nhiều nguyên nhân khiến Chính phủ Mỹ đóng cửa dài ngày; trong đó, nguyên nhân trực tiếp có thể nói là do Quốc hội không đạt được thỏa thuận về dự luật chi tiêu. Chính phủ Liên bang Mỹ đóng cửa (Government Shutdown) là một hệ quả của sự bế tắc chính trị khi Quốc hội không thể thông qua các dự luật chi tiêu cần thiết để tài trợ cho các cơ quan và hoạt động của Chính phủ do tranh cãi về các chính sách then chốt (đặc biệt là ACA) và sự đối đầu gay gắt giữa hai đảng, khiến các nhà lập pháp sẵn sàng chấp nhận thiệt hại kinh tế và xã hội của việc đóng cửa để giành lợi thế chính trị. Khi tình trạng này kéo dài, những hệ lụy tiêu cực sẽ chồng chất, gây ảnh hưởng sâu rộng từ kinh tế, đời sống xã hội đến uy tín chính trị.

Sự đóng cửa dài ngày của Chính phủ Mỹ tác động tiêu cực rõ ràng là đối với nền kinh tế Mỹ và toàn cầu. Mỗi ngày Chính phủ Mỹ đóng cửa đều gây tổn thất hàng tỷ USD cho nền kinh tế do các dịch vụ bị đình trệ và hoạt động của các cơ quan quản lý bị ngưng trệ. Sự không chắc chắn về chính sách và khả năng điều hành của Chính phủ sẽ bào mòn niềm tin của người tiêu dùng và doanh nghiệp. Điều này dẫn đến việc hoãn kế hoạch tuyển dụng và giảm chi tiêu, làm chậm lại đà tăng trưởng. Việc các cơ quan cung cấp dữ liệu kinh tế quan trọng (như báo cáo việc làm) bị trì hoãn có thể gây khó khăn cho Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) trong việc đưa ra các quyết định về lãi suất và chính sách tiền tệ, tạo ra sự bất ổn cho thị trường.

Nhà Trắng. Ảnh minh họa: AFP/Getty Images/chinhphu

Đối với thương mại quốc tế, hoạt động của các cơ quan quản lý thương mại và xuất nhập khẩu bị gián đoạn có thể cản trở dòng chảy hàng hóa và dịch vụ. Một ngành nghề bị ảnh hưởng rõ rệt nhất là ngành hàng không. Số lượng chuyến bay hàng ngày ở Mỹ là một con số khổng lồ, khiến hệ thống không lưu của Mỹ trở thành một trong những hệ thống bận rộn và phức tạp nhất thế giới. Trong một ngày bình thường, hệ thống không lưu của Mỹ xử lý khoảng 45.000 đến 50.000 chuyến bay. Tuy nhiên, Cơ quan Hàng không Liên bang (FAA) chịu trách nhiệm về an toàn và kiểm soát không lưu cho biết, khoảng 13.000 kiểm soát viên không lưu là nhân viên thiết yếu, buộc phải tiếp tục làm việc không lương. FAA có thể phải cắt giảm lưu lượng bay, thường là khoảng 10% tại 40 sân bay lớn có lưu lượng giao thông cao. Cục An ninh Vận tải (TSA) chịu trách nhiệm kiểm tra an ninh tại sân bay cho biết: khoảng 50.000 nhân viên an ninh sân bay (TSA officers) là nhân viên thiết yếu và phải làm việc không lương, hành khách xếp hàng kéo dài do sự vắng mặt của một số nhân viên hoặc sự chậm trễ trong công việc do căng thẳng tài chính có thể dẫn đến ùn tắc và chậm trễ chuyến bay. Việc cắt giảm 10% các chuyến bay làm giảm công suất vận chuyển hàng hóa, khiến thị trường vận tải nội địa bị thắt chặt. Vận tải hàng không chỉ chiếm tỷ trọng 1% trọng lượng vận tải nhưng đạt 15% giá trị vận tải nên bị ảnh hưởng lớn.

Trong đời sống xã hội, hàng triệu người dân Mỹ cảm nhận rõ rệt tác động của việc đóng cửa. Những nhân viên làm việc tại các cơ quan và thực hiện các nhiệm vụ được coi là không thiết yếu phải chịu những ảnh hưởng sau: mất thu nhập tạm thời, bị buộc phải nghỉ việc không lương (về nhà) trong suốt thời gian đóng cửa. Tình trạng này gây ra gánh nặng tài chính lớn, khiến họ khó khăn trong việc chi trả các hóa đơn, khoản thế chấp và chi phí sinh hoạt hàng ngày. Theo thông lệ lịch sử, sau khi Chính phủ mở cửa trở lại, Quốc hội thường thông qua luật để trả lương truy lĩnh (back pay) cho họ. Tuy nhiên, điều này không được đảm bảo ngay từ đầu, và việc chờ đợi lương bù kéo dài có thể gây stress và bất ổn tài chính.

Hạ viện thông qua dự luật ngăn Chính phủ đóng cửa vào năm 2023. Ảnh: Reuters/nhandan

Nhân viên thiết yếu (Essential) là những nhân viên làm việc trong các lĩnh vực quan trọng như an ninh quốc gia, kiểm soát không lưu, thực thi pháp luật, y tế công cộng... phải tiếp tục làm việc không lương, bắt buộc phải đi làm vì công việc của họ là thiết yếu để bảo vệ tính mạng, tài sản và an ninh quốc gia, nhưng lại không được nhận lương trong thời gian Chính phủ đóng cửa. Việc này gây ra áp lực tinh thần và công việc khi phải làm việc trong tình trạng căng thẳng tột độ vì không biết khi nào sẽ nhận được lương, trong khi vẫn phải thực hiện các nhiệm vụ quan trọng, phức tạp. Tình trạng thiếu hụt nhân sự có thể làm tăng áp lực công việc lên những người còn lại. Việc hàng trăm nghìn nhân viên liên bang bị buộc phải nghỉ việc tạm thời không lương (furloughed) hoặc phải làm việc không lương cũng tạo ra gánh nặng tài chính khổng lồ cho các gia đình, đặc biệt là các hộ thu nhập thấp và trung bình.

Các công viên quốc gia, bảo tàng và các khu vực công cộng khác có thể bị đóng cửa, việc xử lý hồ sơ, cấp phép, và các dịch vụ hành chính quan trọng khác bị chậm trễ. Các chương trình phúc lợi xã hội quan trọng như trợ cấp tem phiếu thực phẩm có nguy cơ cạn kiệt nguồn tài chính hoặc bị gián đoạn, ảnh hưởng đến các nhóm dễ bị tổn thương. Cùng với đó là gây ra khủng hoảng y tế. Nếu tình trạng kéo dài, việc không gia hạn trợ cấp có thể đe dọa tương lai của hệ thống y tế, khiến hàng triệu người mất bảo hiểm…

Việc đóng cửa Chính phủ lâu dài còn dẫn đến những hệ lụy như: giảm tinh thần làm việc của viên chức, nhân viên liên bang có cảm giác bị Chính phủ và Quốc hội xem thường khiến tinh thần và đạo đức làm việc của công chức liên bang bị suy giảm nghiêm trọng; Nguy cơ sa thải hiển hiện: trong một số trường hợp đóng cửa kéo dài và căng thẳng, đã có cảnh báo về việc sa thải hàng loạt nhân viên liên bang, làm tăng thêm sự bất an; Chảy máu chất xám: nhiều nhân viên có trình độ cao có thể quyết định tìm kiếm việc làm ổn định hơn trong khu vực tư nhân hoặc các chính quyền cấp tiểu bang, dẫn đến sự thiếu hụt nhân lực chất lượng cao trong các cơ quan liên bang.

Sau cùng, tổn hại về chính trị và uy tín là hệ lụy lâu dài và khó khắc phục nhất. Trước tiên, việc Chính phủ Mỹ bị đóng cửa kéo dài làm suy giảm niềm tin vào Chính phủ, làm gia tăng sự bất mãn và hoài nghi của công chúng về khả năng điều hành và giải quyết vấn đề của các nhà lãnh đạo. Điều này làm gia tăng chia rẽ và phản ứng chính trị trong xã hội. Thứ hai làm tổn hại uy tín quốc tế. Việc Chính phủ Mỹ không thể tự quản lý ngân sách một cách ổn định làm lung lay niềm tin toàn cầu vào sự ổn định chính trị của cường quốc này, đồng thời có thể gây tổn hại đến hình ảnh và vị thế của đồng USD trên trường quốc tế. Thứ ba phản ánh bế tắc chính trị sâu sắc. Tình trạng đóng cửa kéo dài là minh chứng cho sự chia rẽ và căng thẳng sâu sắc giữa hai đảng Cộng hòa và Dân chủ, cho thấy nền tảng bất đồng vẫn chưa được giải quyết, và nguy cơ tái diễn khủng hoảng vẫn còn cao.

Việc Chính phủ Mỹ đóng cửa dài ngày không chỉ là một vấn đề hành chính nhất thời mà là một khủng hoảng nghiêm trọng với những hệ lụy kinh tế, xã hội và chính trị khôn lường. Nó không chỉ gây thiệt hại về vật chất trong ngắn hạn mà còn bào mòn niềm tin, gia tăng bất bình đẳng và làm suy yếu uy tín của nước Mỹ về lâu dài.

Lê Nguyên Anh (tổng hợp)