Những hình thái thời tiết dịp Tết Nguyên đán và năm 2025

Sáng 17/1, tại Hà Nội, Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia đã tổ chức hội thảo xu thế tình hình khí tượng thủy văn năm 2025. Hội thảo có sự tham dự và chủ trì của ông Hoàng Đức Cường - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Khí tượng thủy văn ( Bộ Tài nguyên và Môi trường), cùng lãnh đạo Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia.

Nắng nóng, mưa nhiều

Năm 2025 được dự báo hiện tượng ENSO có khả năng trở lại trạng thái trung tính với xác suất từ 55-65% trong khoảng thời gian 3 tháng (3, 4 và 5/2025) và nhiều khả năng sẽ duy trì trạng thái trung tính trong những tháng còn lại của năm 2025.

Toàn cảnh hội thảo

Như vậy, hiện tượng ENSO ở trong điều kiện La Nina có thể tồn tại trong thời gian ngắn (có thể chỉ trong vài tháng đầu năm 2025, chưa đủ dài để đạt chỉ tiêu về thời gian duy trì để xác định một chu kỳ La Nina), sau đó khả năng cao sẽ dần trở lại trạng thái trung tính và với diễn biến.

Trước dự báo trên, ông Hoàng Phúc Lâm – Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia - khuyến cáo lưu ý một số hình thái thời tiết, khí hậu năm 2025 đáng chú ý như:

Trong điều kiện La Nina, ở khu vực Thái Bình Dương, gió tín phong sẽ mạnh hơn trung bình, hoạt động đối lưu sẽ suy giảm ở khu vực gần Trung tâm Thái Bình Dương và gia tăng trên phần phía Tây Thái Bình Dương. Điều này sẽ khiến khu vực Đông Nam Á, đặc biệt khu vực Indonesia trong đó gồm cả khu vực phía nam của Việt Nam mưa sẽ có xu hướng cao hơn trung bình trong những tháng đầu năm 2025 (có khả năng khu vực phía Nam Việt Nam xuất hiện mưa trái mùa cục bộ trong những tháng mùa khô).

Liên quan đến hoạt động của bão, áp thấp nhiệt đới, theo nhận định mùa bão trên khu vực Biển Đông có khả năng xuất hiện tương đương so với trung bình nhiều năm (TBNN) (khoảng tháng 6), số lượng bão/áp thấp nhiệt đới (ATNĐ) trên khu vực Biển Đông và ảnh hưởng đến đất liền có khả năng ở mức xấp xỉ TBNN (TBNN trên Biển Đông khoảng 11-13 cơn, ảnh hưởng đến đất liền khoảng 5-6 cơn).

Cùng với đó, hiện tượng nắng nóng có khả năng xuất hiện tương đương so với TBNN: nắng nóng có khả năng bắt đầu xuất hiện tại khu vực Nam Bộ và Tây Nguyên vào khoảng nửa đầu tháng 3; khu vực Tây Bắc Bắc Bộ, vùng núi phía Tây Bắc Trung Bộ vào khoảng tháng 4 và phía Đông Bắc Bộ, khu vực ven biển Trung Bộ từ khoảng tháng 5 trở đi. Nhiều khả năng nắng nóng trong năm 2025 sẽ không gây gắt và kéo dài như năm 2024.

Về không khí lạnh, năm 2025 dự báo hoạt động tương đương TBNN nên sẽ có khả năng xảy ra rét đậm, rét hại trong giai đoạn từ tháng 01-3/2025, trong đó cần đề phòng xuất hiện các đợt KKL có cường độ mạnh gây rét đậm, rét hại trên diện rộng, băng giá, sương muối ở khu vực vùng núi phía Bắc.

Ông Hoàng Phúc Lâm- Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia

"Ngoài ra, trong năm 2025 số đợt mưa lớn diện rộng xảy ra trên toàn quốc và ở mức xấp xỉ với trung bình nhiều năm (khoảng 20 đợt). Các đợt mưa lớn diện rộng có khả năng bắt đầu từ tháng 6 ở Bắc Bộ, sau đó chuyển dần về phía nam và kết thúc vào khoảng tháng 12 ở các tỉnh Trung Bộ"- ông Lâm nhấn mạnh.

Trong mùa khô đầu năm 2025, xâm nhập mặn ở Đồng bằng sông Cửu Long ở mức cao hơn TBNN, từ tháng 02-4/2025, xâm nhập mặn tăng cao gây ảnh hưởng đến dân sinh, nông nghiệp tại các địa phương, tuy nhiên tình trạng xâm nhập mặn không nghiêm trọng như mùa khô năm 2015-2016 và 2019-2020.

Từ tháng 3-7/2025, tình hình khô hạn thiếu nước cục bộ ngoài vùng cấp nước của các công trình thủy lợi có khả năng xảy ra tại các tỉnh Phú Yên đến Bình Thuận, Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk.

Thời tiết dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ

Trong dịp Tết nguyên đán Ất Tỵ, có rất ít khả năng xuất hiện xoáy thuận nhiệt đới trên Biển Đông. Trong giai đoạn trước Tết, thời điểm từ 17-25/01 (18-26 tháng Chạp), khu vực Bắc Bộ sáng có sương mù nhẹ, ngày trời nắng ráo trời tiếp tục rét; khu vực Trung Bộ, vùng từ Thanh Hóa-Huế, nhiều mây, hầu như không mưa, trời rét; khu vực từ Đà Nẵng đến Bình Thuận không mưa, đêm và sáng trời rét, ngày trời nắng nhẹ; Tây Nguyên và Nam Bộ đêm và sáng sớm mây nhiều, có sương mù và sương mù nhẹ, ngày trời nắng, không xảy ra nắng nóng.

Ông Hoàng Phúc Lâm dự báo: Giai đoạn những ngày chính Tết (27-31/01, tức 28 Tết đến 03 Tết): Miền Bắc chịu tác động của gió mùa Đông Bắc, nền nhiệt độ ở mức xấp xỉ so với TBNN, trời rét, vùng núi có rét đậm, phía đông Bắc Bộ có ngày có mưa nhỏ, mưa phùn. Khu vực Bắc Trung Bộ có mưa nhỏ vài nơi, trời rét. Khu vực Trung và Nam Trung Bộ có mưa, mưa rào rải rác (thời gian mưa tập trung vào trước ngày 28/1 (29 Tết). Tây Nguyên và Nam Bộ: Phổ biến ít mưa, trời nắng (không xảy ra nắng nóng).

Trong dịp Tết nguyên đán 2025, khu vực ven biển miền Đông Nam Bộ sẽ chịu ảnh hưởng của một đợt triều cường diễn ra từ ngày 30/01-02/02/2025 (mùng 2-5 Tết), đỉnh triều cao nhất trong đợt này có thể đạt 4,1m, gây ngập úng cục bộ cho một số khu vực ven biển, cửa sông.

Nhìn lại các hình thái khí tượng thủy văn trong năm 2024

Phát biểu tại hội thảo, ông Hoàng Đức Cường- Phó Tổng cục trưởng Tổng Cục khí tượng thủy văn (KTTV) - cho biết: Năm 2024 rất đặc biệt đối với ngành KTTV. Đầu năm El Nino, cuối năm chuyển sang pha lạnh của La Nina, tất cả hình thái thời tiết đều thể hiện trong năm 2024, đầu năm nắng nóng, cuối năm mưa nhiều đặc biệt là bão lũ và điển hình là cơn bão số 3 xảy ra cuối mùa mưa ở Bắc Bộ.

Ông Hoàng Đức Cường- Phó Tổng cục trưởng Tổng Cục khí tượng thủy văn

Báo cáo tại hội thảo, ông Hoàng Phúc Lâm cho biết: Năm 2024, nhiệt độ trung bình toàn cầu năm 2024 là 15,10°C, cao hơn 0,72°C so với mức trung bình giai đoạn 1991-2020, và cao hơn 0,12°C so với năm 2023 là năm nóng nhất được ghi nhận được trước đó. Cùng với đó, trong 10 năm qua (từ năm 2015-2024) cũng được đánh giá là 10 năm nóng nhất trong lịch sử đã từng quan trắc được.

Các sự kiện thời tiết cực đoan trong năm 2024 bao gồm những đợt nắng nóng lịch sử, với nhiệt độ lên trên 45°C ở Tây Ban Nha và một số khu vực châu Âu. Bão và lũ lụt cũng gây ra những thiệt hại đáng kể, bao gồm bão Milton ở Florida, khiến cho việc mất điện diện rộng ảnh hưởng đến hơn 3 triệu người, và lũ lụt nghiêm trọng ở Đông Bắc Ấn Độ và Bangladesh ảnh hưởng đến hàng trăm nghìn người. Trong vòng 01 tháng (từ 27/10 đến 20/11) đã có liên tiếp 05 siêu bão đổ bộ vào đất liền Philippines, bao gồm các cơn: Kong-rey, Yinxing, Toraji, Usagi và Manyi.

Ở Việt Nam, nhiệt độ từ tháng 01 đến tháng 12 nói chung cao hơn từ 0,5°C đến 1,5°C so với mức trung bình. Đặc biệt, nhiệt độ vào tháng 04 rất cao, vượt trội mức trung bình lên đến 4°C ở các khu vực phía Bắc. Nhiệt độ trung bình cả nước năm 2024 là 24,87°C, cao hơn so với TBNN (thời kỳ 1991-2020) là 1,10°C. Với mức nhiệt độ trung bình này, chuẩn sai nhiệt độ năm 2024 của Việt Nam cao hơn trung bình toàn cầu 0,38°C và năm 2024 là năm có nhiệt độ trung bình năm toàn quốc cao nhất trong chuỗi số liệu quan trắc của Việt Nam. Cũng trong năm 2024, tại Nam Bộ đã có xảy ra nắng nóng kéo dài liên tục 47 ngày (từ 29/3 đến 14/5).

Cơn bão số 3 đã gây thiệt hại nặng nề các tỉnh miền Bắc

Tổng lượng mưa (TLM) năm 2024 cả nước phổ biến 1500-2500mm, có nơi cao hơn, đặc biệt tại khu vực Trung Trung Bộ TLM phổ biến 2500-4000mm.

Số lượng bão năm 2024 ở mức xấp xỉ so với mức trung bình với 10 cơn bão và 01 áp thấp nhiệt đới, nhưng đã xảy ra bão rất mạnh và siêu bão gây ra tác động đáng kể. Trong đó, bão Yagi, cơn bão được đánh giá là mạnh nhất trong vòng 30 năm trên Biển Đông, đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến Quảng Ninh-Hải Phòng, gây ra gió mạnh cấp 10-12, giật cấp 13-15, riêng trạm Bãi Cháy mạnh cấp 14, giật cấp 17. Các tỉnh phía Đông Bắc Bộ có gió mạnh cấp 8-10, giật 12-14. Thành phố Hà Nội có gió mạnh cấp 6-7, giật cấp 9.

Những trận lụt lớn xảy ra thành nhiều đợt trong năm, với một số khu vực ghi nhận mức nước lũ lịch sử vượt qua các mức báo động 1, 2, một số sông vượt báo động 3. Miền Trung và miền Bắc của Việt Nam bị ảnh hưởng nặng nề bởi lũ lớn, cộng thêm tác động của bão đã gây ra lụt lộng rộng khắp và gây thiệt hại lớn cho cơ sở hạ tầng và tài sản.

Trong năm 2024, tại các tỉnh Bắc Bộ, từ Thanh Hóa đến Quảng Ngãi xuất hiện 5 đợt lũ diện rộng, đặc biệt từ ngày 07-15/9 do ảnh hưởng của hoàn lưu bão số 3 (Yagi), trên phần lớn các sông ở Bắc Bộ đã xuất hiện 01 đợt lũ lớn và lũ lịch sử như trên sông Thao tại Lào Cai, Bảo Hà, Yên Bái... Mực nước hạ lưu sông Hồng tại Hà Nội đã lên mức 11,30m, dưới BĐ3: 0,2m (mức lịch sử 20 năm qua), hạ lưu sông Thái Bình tại Phả Lại lên mức 6,25m, trên BĐ3: 0,25m, là đỉnh lũ lớn nhất từ năm 2003 đến nay.

"Đã có 20/25 tỉnh, thành phố phía Bắc xảy ra ngập lụt diện rộng. Do mưa lớn trong cơn bão số 3, tại các tỉnh miền núi Bắc Bộ đã xảy ra một chuỗi thiên tai lũ quét và sạt lở đất, nghiêm trọng nhất là trận lũ quét kinh hoàng xảy ra vào sáng 10/9/2024 tại Làng Nủ, xã Phúc Khánh, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai"- ông Lâm cho hay.

Hạn hán và xâm nhập mặn cũng là những vấn đề đáng kể, đặc biệt là ở Đồng bằng sông Cửu Long, nơi xâm nhập mặn sớm và gay gắt đã ảnh hưởng đến nông nghiệp và cuộc sống hàng ngày.

Ông Mai Văn Khiêm- Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia cho biết năm 2025 với các hiện tượng La Nina, ENSO chúng tôi đánh giá xuất hiện các hiện tượng mưa trái mùa các tháng đầu năm 2025 xuất hiện xác xuất nhiều hơn trung bình nhiều năm, khả năng xuất hiện mưa sớm khu vực Tây Nguyên, Trung Bộ...

Thu Hường