Những kỷ lục thiên tai khắc nghiệt năm 2025

Ngập lụt tại Phú Yên (cũ) gây hậu quả nghiêm trọng

Trên thế giới, kỷ lục về mức nhiệt độ cao nhất tại nhiều nơi được ghi nhận vượt 48oC, thiết lập kỷ lục mới về số ngày liên tiếp có nhiệt độ cực đại (tại Hoa Kỳ, Thổ Nhĩ Kỳ, tháng 7/2025).

Tại Bắc Đại Tây Dương, nhiệt độ bề mặt nước biển (SST) tiếp tục duy trì kỷ lục cao nhất vượt 25,5oC vào cuối mùa hè, cung cấp nguồn năng lượng chưa từng có cho các xoáy thuận nhiệt đới, hậu quả là sự tan băng kỷ lục, như ở Tây Nam Greenland, ước tính đã mất tới 300 tỷ tấn băng chỉ trong mùa hè 2025 góp phần đáng kể vào mức dâng mực nước biển toàn cầu.

Năm 2025 đã thiết lập những kỷ lục đáng lo ngại về cường độ và số lượng xoáy thuận nhiệt đới khi tại Đại Tây Dương ghi nhận 10 cơn bão lớn (cấp 3 trở lên), vượt qua các kỷ lục trước đó, hiện tượng bão tăng cường độ nhanh chóng đã trở nên phổ biến, siêu bão "Phượng Hoàng" ở Tây Bắc Thái Bình Dương tăng từ cấp 1 lên cấp 5 (sức gió trên 250 km/h chỉ trong vòng 24 giờ (9/2025).

Bên cạnh đó, nhiều đợt lũ, ngập lụt và lũ quét cũng được ghi nhận, đặc biệt là các đợt lũ lụt và sạt lở đất vô cùng nghiêm trọng như tại Sumatra, Indonesia (11-12/2025) khiến trên 700 người thiệt mạng và hàng trăm người mất tích; Pakistan (6-6/2025) khiến hơn 1.000 người thiệt mạng; trận lũ quét tại Taxas, Hoa Kỳ (7/2025) khiến 135 người thiệt mạng.

Một điều đáng chú ý là trạm Bạch Mã (Việt Nam) ghi nhận lượng mưa cực đoan lên tới 1.739 mm chỉ trong vòng 24 giờ (10/2025), được Tổ chức Khí tượng Thế giới (đang xác nhận) là một trong những sự kiện mưa 24 giờ lớn nhất được biết đến trên thế giới.

Tại Việt Nam, năm 2025 được ghi nhận là một năm có diễn biến thiên tai khí tượng thủy văn cực kỳ bất thường và dị thường, gây ra những thiệt hại nghiêm trọng trên cả nước.

Tổng thiệt hại kinh tế ước tính vượt 85.000 tỷ đồng; có 409 người chết và mất tích tính đến cuối tháng 11/2025.

Tính đến hết tháng 11/2025, có 21 cơn bão/ATNĐ (15 bão, 06 ATNĐ) hoạt động trên Biển Đông, trở thành năm có số lượng bão/ATNĐ hoạt động nhiều nhất trên Biển Đông kể từ khi có số liệu quan trắc (từ năm 1961) - năm nhiều nhất trước đó là 2017 với 20 cơn bão/ATNĐ (16 bão, 04 ATNĐ).

Ngoài kỷ lục về số lượng bão/ATNĐ, mùa bão năm 2025 còn ghi nhận một số thiên tai có tính chất đặc biệt, bất thường và cực đoan như: Cơn bão số 1 (WUTIP) là cơn bão đầu tiên xuất hiện trên Biển Đông trong tháng 6 sau hơn 40 năm;

Cơn bão số 9 (RAGASA) với cường độ mạnh cấp 17, giật trên cấp 17 đã trở thành cơn bão mạnh nhất từng hoạt động trên khu vực Biển Đông;

ATNĐ cuối tháng 11, bắt nguồn từ cơn bão Senyar di chuyển từ khu vực Ấn Độ Dương sang khu vực Tây Bắc Thái Bình Dương. Trong quá khứ đã từng có áp thấp nhiệt đới hoặc bão đi từ Tây Thái Bình Dương sang Ấn Độ Dương, nhưng chiều ngược lại thì chưa từng ghi nhận trong lịch sử khí tượng.

Đáng chú ý, năm 2025, tình hình lũ lụt nghiêm trọng đã xảy ra trên diện rộng, với mực nước đỉnh lũ trên các sông vượt mốc lịch sử ở cả Bắc Bộ, Trung Bộ, cao nguyên Trung Bộ, hạ lưu sông Cửu Long.

Chưa năm nào ghi nhận lũ đặc biệt lớn, lũ lịch sử cùng xuất hiện trong 1 năm tại 20 con sông gồm: sông Cầu (Thái Nguyên, Bắc Ninh), sông Thương (Bắc Ninh), sông Chung (Lạng Sơn), sông Bằng Giang (Cao Bằng), sông Lô (Tuyên Quang), sông Ngòi Hút, Ngòi Thia (Lào Cai), thượng lưu sông Mã và sông Bưởi, sông Yên (Thanh Hóa), thượng lưu sông Cả (Nghệ An), sông Bồ (Tp Huế), sông Vu Gia-Thu Bồn (Đà Nẵng), sông Kỳ Lộ, sông Ba (Đắk Lắk), sông Dinh Ninh Hòa (Khánh Hòa), sông Lũy (Lâm Đồng), hạ lưu sông Tiền (Vĩnh Long, Đồng Tháp), hạ lưu sông Hậu (An Giang, Cần Thơ).

Đặc biệt nghiêm trọng là trận lũ lụt lịch sử tại Phú Yên (cũ), nay là khu vực phía Đông tỉnh Đắk Lắk - là một phần của đợt thiên tai lớn tại miền Trung và Tây Nguyên, được đánh giá là vượt đỉnh lũ lịch sử năm 1993 trên lưu vực sông Ba.

Hiện tượng bão bất thường, lũ lớn nghiêm trọng, diện rộng bất thường trong năm 2025 tại Việt Nam cũng như trên thế giới là minh chứng rõ ràng cho thấy, quy luật lũ truyền thống đang thay đổi, phản ánh xu hướng thời tiết ngày càng cực đoan, khó lường do tác động của biến đổi khí hậu.

V.H