Những kỷ vật trở về, xoa dịu vết thương chiến tranh

Khi nhận lại những kỷ vật từ buổi lễ bàn giao do phía Hoa Kỳ trao trả cho thân nhân liệt sĩ và cựu chiến binh Việt Nam, cựu chiến binh Lê Đức Thuận không giấu nổi xúc động.

Ông nghẹn ngào khi cầm trên tay cuốn nhật ký chiến trường, kỷ vật tưởng như đã mãi mãi thất lạc giữa bom đạn chiến tranh.

“Kỷ vật tôi nhận lại là một cuốn ghi chép cá nhân, nhỏ bé thôi nhưng chất chứa trong đó cả một thời tuổi trẻ nơi chiến trường khốc liệt ký ức, cảm xúc, và cả những chiến công từng đẫm mồ hôi, máu và nước mắt…

Cựu chiến binh Lê Đức Thuận (thứ 2, từ trái sang) xúc động khi nhận lại cuốn sổ ghi chép của mình.

Với tôi, mỗi kỷ vật như cuốn sổ tay này không đơn thuần là vật lưu niệm, mà như một phần máu thịt của đồng đội, là mảnh ghép thiêng liêng của một thế hệ đã sống, chiến đấu và hy sinh cho độc lập, tự do của Tổ quốc,” ông Thuận xúc động chia sẻ.

Trước đó, ngày 15.4 tại thành phố Vinh, Văn phòng Ban Chỉ đạo Quốc gia về tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ (Ban Chỉ đạo 515) đã tổ chức Lễ bàn giao các kỷ vật chiến tranh do phía Hoa Kỳ trao trả cho thân nhân liệt sĩ và cựu chiến binh Việt Nam.

Trong đợt này, phía Hoa Kỳ đã trao lại ba cuốn sổ tay, nhật ký và thư cá nhân, những kỷ vật từng thuộc về các liệt sĩ và cựu chiến binh đã tham gia kháng chiến chống Mỹ.

Cụ thể, đó là cuốn sổ ghi chép của cựu chiến binh Lê Đức Thuận (quê Triệu Sơn, Thanh Hóa), chiến sĩ Trung đoàn 9, Sư đoàn 304, từng chiến đấu tại Quảng Trị, bị Sư đoàn Bộ binh số 1 của Quân lực Việt Nam Cộng hòa thu giữ ngày 12.7.1970 tại Tân Liên, Hướng Hóa, Quảng Trị.

Cuốn sổ tay và bức thư cá nhân của cựu chiến binh Trần Minh Tuyển (quê xã Thạch Sơn, huyện Thạch Hà, Hà Tĩnh), chiến sĩ Đại đội Công binh 24, Trung đoàn 101, Sư đoàn 325A, bị lực lượng Hoa Kỳ thu giữ ngày 17.1.1970 tại Minh Hòa, Dầu Tiếng, Bình Dương.

Và nhật ký của liệt sĩ Nguyễn Văn Hiển (SN 1943, quê thôn Võ Thuận, xã Tây Trạch, huyện Bố Trạch, Quảng Bình), chiến sĩ Sư đoàn 3, Quân khu 5, hy sinh ngày 6.7.1967 tại Phổ Khánh, Đức Phổ, Quảng Ngãi, do Lữ đoàn 1, Sư đoàn Dù số 101 Hoa Kỳ thu giữ.

Lễ bàn giao kỷ vật trong chiến tranh do phía Hoa Kỳ cung cấp cho thân nhân liệt sĩ.

Giáo sư, Tiến sĩ Anthony Saich, Giám đốc Viện Rajawali Foundation châu Á, Trường Harvard Kennedy chia sẻ: “Dự án của chúng tôi nhằm nghiên cứu có hệ thống các tài liệu lưu trữ từ cả Hoa Kỳ và Việt Nam, với mục tiêu tìm kiếm, xác minh thông tin và trao trả các kỷ vật liên quan đến liệt sĩ Việt Nam. Đây không chỉ là một phần trong quá trình nghiên cứu, mà còn là một nỗ lực nhân văn, mang ý nghĩa hàn gắn vết thương chiến tranh.”

Theo Giáo sư Saich, kết quả nghiên cứu đã được chuyển tới Bộ Quốc phòng hai nước, góp phần tăng cường hiểu biết và hợp tác giữa Việt Nam và Hoa Kỳ.

Đến nay, nhóm đã hoàn thành 33 báo cáo thông tin về liệt sĩ và trao trả 54 bộ kỷ vật chiến tranh, bao gồm 44 cuốn nhật ký, sổ tay (trong đó có một bản gốc được cựu binh Mỹ lưu giữ suốt nhiều năm), 10 bức thư cá nhân và hơn 100 tài liệu khác như ảnh, lý lịch, bằng khen, chứng chỉ…

Đại tá Phạm Văn Đông, Phó Chủ nhiệm Chính trị, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo 515 Quân khu cho biết: “Những kỷ vật được trao trả hôm nay không chỉ mang giá trị lịch sử vô giá mà còn là biểu tượng thiêng liêng của lòng quả cảm, tinh thần yêu nước và sự hy sinh anh dũng của các thế hệ cha anh.

Sau nhiều năm lưu lạc nơi đất khách, nay trở về với gia đình, đó là sự hồi sinh của ký ức, là liều thuốc tinh thần xoa dịu nỗi đau mất mát cho bao gia đình liệt sĩ.”

Đại tá Đông bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các liệt sĩ, cựu chiến binh và thân nhân người có công với cách mạng; đồng thời trân trọng cảm ơn sự phối hợp của các cơ quan chức năng phía Hoa Kỳ, đặc biệt là Trường Harvard Kennedy, Tùy viên Quân sự Hoa Kỳ và Tổng cục Chính trị Việt Nam.

Trong thời gian tới, hai bên sẽ tiếp tục tăng cường hợp tác trong việc khắc phục hậu quả chiến tranh, tìm kiếm và quy tập hài cốt liệt sĩ, góp phần làm sâu sắc hơn nữa mối quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ theo tinh thần “gác lại quá khứ, hướng tới tương lai”.

PHẠM NGÂN