Những mô hình quốc tế đào tạo bác sĩ, luật sư: Đặt trọng tâm kiểm soát đầu ra

Hầu hết các quốc gia không giới hạn loại hình trường được mở ngành học, mà đặt trọng tâm vào kiểm soát “đầu ra”.

Việt Nam đang thảo luận về việc siết chặt điều kiện đào tạo đối với các ngành đặc thù như Y và Luật, trong đó có yêu cầu “chỉ có trường y mới được đào tạo bác sĩ, không cho phép trường không chuyên đào tạo cử nhân luật”.

Dù vậy, kinh nghiệm quốc tế về vấn đề này cho thấy, hầu hết các quốc gia không giới hạn loại hình trường được mở ngành học, mà đặt trọng tâm vào kiểm soát “đầu ra”, tức là chất lượng chương trình và tiêu chuẩn hành nghề cho sinh viên tốt nghiệp. Đây là hướng tiếp cận có thể đem lại nhiều tham chiếu quan trọng cho Việt Nam.

Mỹ: Chất lượng được quyết định bởi kiểm định

Tại Mỹ, luật không cấm trường đại học đa ngành đào tạo bác sĩ hay luật sư. Điểm mấu chốt nằm ở việc chương trình đào tạo phải đạt chuẩn kiểm định.

Muốn dự thi vào đoàn luật sư ở phần lớn bang ở Mỹ, thí sinh phải tốt nghiệp trường được Hiệp hội Luật sư Mỹ công nhận.

Trong y khoa, các chương trình đào tạo bác sĩ bắt buộc phải được Ủy ban Liên hợp về Giáo dục Y khoa kiểm định. Nếu không đạt chuẩn này, sinh viên gần như không thể xin thực tập hoặc đăng ký thi chứng chỉ hành nghề. Tương tự, đối với luật, muốn dự thi vào đoàn luật sư ở phần lớn bang, thí sinh phải tốt nghiệp trường được Hiệp hội Luật sư Mỹ công nhận.

Cách làm này tạo ra một “hàng rào chất lượng” rất cao, đồng thời khuyến khích các trường nâng chuẩn đào tạo thay vì phụ thuộc vào tên gọi “trường y” hay “trường luật”.

Vương quốc Anh: Cơ quan nghề nghiệp giám sát chặt chẽ

Anh không hạn chế loại trường được mở ngành Y hay Luật, nhưng thiết lập cơ chế giám sát mạnh mẽ của các cơ quan nghề nghiệp.

Ở Anh, với ngành y, người học có thể đi nhiều con đường khác nhau để hành nghề, nhưng tất cả đều phải vượt qua kỳ thi năng lực chung.

Hội đồng Y khoa Anh trực tiếp phê duyệt từng chương trình đào tạo bác sĩ, định kỳ đánh giá bệnh viện thực hành, đội ngũ giảng viên và năng lực sinh viên. Trong lĩnh vực luật, người học có thể đi nhiều con đường khác nhau để hành nghề, nhưng tất cả đều phải vượt qua kỳ thi năng lực chung.

Mô hình này kết hợp tính mở trong đào tạo với sự kiểm soát chặt chẽ về chất lượng đầu ra.

Châu Âu: Thống nhất tiêu chuẩn đầu ra

Tại Đức, Pháp, Hà Lan hay các nước Bắc Âu, trường đại học đa ngành vẫn được phép đào tạo bác sĩ và luật sư. Tuy nhiên, người học bắt buộc phải: hoàn thành chương trình đáp ứng chuẩn quốc gia; tham gia thực hành tại cơ sở y tế được công nhận (đối với ngành Y); vượt qua kỳ thi nghề quốc gia để được phép hành nghề.

Nhờ vậy, dù hệ thống đào tạo đa dạng, tiêu chuẩn đầu ra vẫn thống nhất, bảo đảm chất lượng nhân lực.

Châu Á: Chuẩn hóa theo tiêu chuẩn quốc tế

Nhiều quốc gia châu Á áp dụng hệ thống kiểm định và kỳ thi hành nghề nghiêm ngặt: Singapore chỉ công nhận một số chương trình đào tạo bác sĩ đủ chuẩn để đăng ký hành nghề; Hàn Quốc và Nhật Bản duy trì kỳ thi cấp phép bắt buộc, cùng hệ thống giám sát chặt chẽ tại cơ sở thực hành; Thái Lan triển khai kỳ thi năng lực quốc gia đối với cả ngành Y và Luật.

Nhật Bản duy trì kỳ thi cấp phép bắt buộc với người học ngành y, cùng hệ thống giám sát chặt chẽ tại cơ sở thực hành.

Điểm chung là chất lượng đào tạo được chuẩn hóa thông qua cơ quan nghề nghiệp và các tiêu chuẩn quốc tế như Tiêu chuẩn kiểm định của Liên đoàn Giáo dục Y học thế giới (WFME).

Hồng Nhung