Những người lính già lặng thầm đi tìm hài cốt đồng đội

Chia sẻ của những cựu chiến binh trong "Ngày Thương binh - Liệt sĩ 27/7" tại Nghĩa trang liệt sĩ TP. Hà Nội.

Một thời máu lửa

Những ngày cuối tháng 7, tại các nghĩa trang liệt sĩ, từng đoàn người đã có mặt để thành kính dâng hoa, dâng hương, dành những phút mặc niệm cho người thân, người đồng đội, những anh hùng, liệt sĩ đã nằm lại nơi chiến trường khói lửa.

Hòa trong dòng người ấy, ba cựu chiến binh là ông Trần Tường Huấn, Vũ Doãn Tùng và Nguyễn Thắng Lợi - những người đồng chí, đồng đội cùng trong Ban liên lạc Cựu chiến binh Trung đoàn 1, Quân khu 9 (khu vực Hà Nội) cùng nhau về thắp hương cho những người đồng đội một thời cùng "vào sinh ra tử".

Cựu chiến binh Trần Tường Huấn (hàng 1 bên trái) cùng những người đồng đội thắp hương tri ân các anh hùng liệt sĩ tại Nghĩa trang TP. Hà Nội.

Trò chuyện với PV, Đại tá Trần Tường Huấn hồi ức lại một thời chiến trường đã xa, dường như ký ức một thời hoa lửa giữa bom đạn ác liệt vẫn hiển hiện trong tâm can mỗi người lính.

Theo lời kể của ông Huấn, khi chiến tranh chống Mỹ bước vào giai đoạn khốc liệt nhất, ông Huấn và nhiều người bạn cùng trang lứa rời ghế nhà trường, tình nguyện tòng quân ra chiến trận. Trong số những thanh niên người Hà Nội ở độ tuổi học sinh tham gia chiến đấu, có nhiều người mãi không trở về.

Ông Huấn chia sẻ, bản thân nhập ngũ vào tháng 1/1972 thuộc Trung đoàn 59 - Bộ Tư lệnh Quân khu Thủ đô. Cùng nhập ngũ năm đó với ông còn có hai bạn học cùng độ tuổi 17-18 chung trường cấp 3 Chu Văn An là liệt sĩ Đặng Trần Cảnh và liệt sĩ Vũ Duy Hùng. Nhớ về hai người bạn đã "ngã xuống", người lính năm nào không khỏi xót xa, quặn thắt.

Ông Trần Tường Huấn thắp nén nhang bên phần mộ liệt sĩ Vũ Duy Hùng (bạn học trường Chu Văn An, Hà Nội).

Trong hai trường hợp liệt sĩ là bạn học cùng nhập ngũ với ông Huấn có liệt sĩ Vũ Duy Hùng được xác định hy sinh ngày 25/11/1972 tại chiến trường Quảng Trị đã được về an nghỉ tại Nghĩa trang liệt sĩ TP. Hà Nội. Tuy nhiên, hiện còn liệt sĩ Đặng Trần Cảnh vẫn chưa thể trở về với quê hương, đất mẹ.

Ông Nguyễn Thắng Lợi không giấu được sự mất mát, đau thương trước phần mộ người đồng đội cũ - liệt sĩ Bùi Trọng Cảnh. Xúc động nhớ về người bạn của mình, ông Lợi kể: "Ông Cảnh nhập ngũ cùng tôi, anh ấy học rất giỏi và chơi bóng đá cũng rất xuất sắc. Năm 1972, đồng chí Cảnh xung phong đi bộ đội đến ngày 25/8/1972 anh hy sinh tại mặt trận Quảng Trị, đến nay đã 51 năm. Năm nào tôi cũng xuống thắp hương cho anh ấy" – ông Lợi nghẹn ngào.

Ông Nguyễn Thắng Lợi thắp nén nhang bên phần mộ liệt sĩ Bùi Trọng Cảnh.

Với Đại tá Vũ Doãn Tùng (nguyên cán bộ Cục cán bộ Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam cũng nghẹn lòng khi thắp những nén hương cho những người đồng đội cũ gồm 60 liệt sĩ đã hy sinh trong trận chiến tại Khu Ba Càng, huyện Tam Bình, tỉnh Vĩnh Long.

Ông Tùng cho biết, từ năm 2019 đến nay, anh em cựu chiến binh Trung đoàn 1 khu vực Hà Nội đã tổ chức hành trình đi tìm đồng đội thông qua việc giám định ADN để xác định danh tính liệt sĩ. Theo đó, Ban liên lạc đã phối hợp với các cơ quan chức năng địa phương lấy gần 300 mẫu ở 300 ngôi mộ để giám định ADN và đã xác định được danh tính 45 liệt sĩ.

Ông Vũ Doãn Tùng (thứ 2 bên trái) cùng đồng đội thắp hương cho các anh hùng liệt sĩ tại Nghĩa trang TP. Hà Nội.

Đặc biệt, ngày 17/4/2022, Ban liên lạc đã phối hợp cùng gia đình tổ chức lễ đón nhận 5 hài cốt liệt sĩ về Nghĩa trang TP. Hà Nội. Hàng năm, anh em đồng đội cũ đều tổ chức dịp 27/7 để đến thắp hương, đây cũng là dịp mà cả nước đều tưởng nhớ tri ân các anh hùng liệt sĩ.

Dành thời gian đi tìm đồng đội cũ

Là thương binh 2/4, nhưng nhiều năm nay, cựu chiến binh Trần Tường Huấn vẫn cùng những người bạn trong nhóm "Tìm bạn về" và Ban liên lạc Cựu chiến binh Trung đoàn 1, Quân khu 9 rong ruổi trên hành trình đi tìm hài cốt liệt sĩ, tìm đồng đội để đưa họ trở về với quê nhà.

Ông Huấn cho biết, hành trình tìm kiếm và quy tập hài cốt liệt sĩ ở các phần mộ liệt sĩ chưa xác định được thông tin là rất khó, phải mất nhiều thời gian, công sức, tiền bạc. Hầu hết các thành viên trong ban liên lạc phải tự bỏ tiền, kinh phí với tổng số tiền hàng trăm triệu đồng để tham gia chuyến đi tìm hài cốt liệt sĩ trải dài khắp mọi miền Tổ quốc. Đến nay, đoàn đã tìm được 45 liệt sĩ, hy sinh ở các chiến trường miền Nam để quy tập ra Bắc, đưa về Nghĩa trang Liệt sĩ Hà Nội hoặc các nghĩa trang liệt sĩ quê nhà.

Ông Vũ Doãn Tùng (đầu tiên) cùng những người đồng đội đi thắp hương cho các anh hùng liệt sĩ tại Nghĩa trang TP. Hà Nội.

Nhắc đến việc làm của mình, cựu chiến binh Vũ Doãn Tùng cho biết, mình còn sức khỏe thì vẫn còn tiếp tục để đi tìm đồng đội với mong muốn có càng nhiều liệt sĩ xác định được danh tính để gia đình giảm bớt nỗi đau, các anh sớm có ngày trở về quê hương, đất mẹ.

Tuấn Anh