Những thách thức đón chờ tân Thủ tướng Anh

Trong bối cảnh Anh đang gặp nhiều thách thức, Nghị sĩ kỳ cựu của đảng Bảo thủ David Davis nhận xét, trong số các Thủ tướng thời hậu chiến, mức độ khó khăn của những thách thức mà bà Liz Truss đảm nhận có lẽ chỉ đứng sau thời bà Margaret Thatcher.

Thách thức bủa vây

Anh hiện nay là quốc gia đang rơi vào quãng thời gian được cho là biến động nhất trong thời kỳ hiện đại. Đó là cuộc khủng hoảng giá cả sinh hoạt tăng cao, tài chính công suy yếu, những cuộc đình công đang nổ ra trên diện rộng và các vấn đề gây đau đầu liên quan chính sách đối ngoại - từ cuộc chiến Ukraine đến hậu quả của Brexit. Tân Thủ tướng Anh Liz Truss sẽ phải đối mặt với tình trạng khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất kể từ sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu. Với việc hóa đơn năng lượng tăng cao. Hóa đơn năng lượng đã tăng từ 1.971 bảng Anh/năm lên 3.549 bảng và dự kiến sẽ tiếp tục tăng mạnh vào đầu năm 2023. Lạm phát ở mức hai con số, lãi suất thế chấp tăng và lo ngại về một cuộc suy thoái kéo dài, vì vậy người dân Anh đang rất mong chờ các biện pháp giải quyết khủng hoảng từ Thủ tướng mới.

Làn sóng đình công tại Anh cũng là vấn đề lớn hiện nay. Lãnh đạo công đoàn đang tổ chức hàng loạt cuộc đình công để phản đối chính sách tăng lương dưới mức lạm phát trong cả khu vực công và tư nhân. Với tình trạng lạm phát ở mức trên 10% và nợ quốc gia tăng cao hơn 2 tỷ bảng, Chính phủ Anh đã tìm cách giảm tiền lương để ngăn chặn vòng xoáy lạm phát. Song, các công đoàn đã phản đối mạnh mẽ với mức lương đưa ra và đòi hỏi phải có mức thực tế hơn. Trong khi đó, ngành đường sắt Anh đã tổ chức một loạt vụ đình công trong 3 tháng vừa qua. Các hoạt động đình công của những ngành nghề khác cũng đang được tổ chức như đình công của công nhân ở cảng Felixstowe, cũng như tại các cơ sở của Amazon, BT và Royal Mail. Hiệp hội luật sư Anh cũng đã đình công từ ngày 5.9.

Hơn nữa, 2 thách thức về chính sách đối ngoại mà bà Liz Trus phải đối mặt, đó là cuộc chiến Ukraine, và mối quan hệ với Liên minh châu Âu (EU) ngày càng xấu đi do quá trình thực thi các thỏa thuận thương mại hậu Brexit liên quan Bắc Ireland. Sự thay đổi vị trí của chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden sau cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ, hay sự suy yếu trong quyết tâm của EU nếu Nga đề nghị Kiev ngừng bắn sẽ nhanh chóng gây ra những thách thức ngoại giao đối với Chính phủ Anh. Trong khi đó, phần lớn các hoạt động ngoại giao liên quan đến vấn đề Ukraine sẽ diễn ra tại Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), tân Thủ tướng Anh cũng sẽ cần phải đưa ra các giải pháp thiết lập lại quan hệ với EU.

Ủy ban châu Âu (EC) cũng đang theo dõi quan điểm của Anh về việc tiếp tục trở thành thành viên của Tòa án Nhân quyền châu Âu, yêu cầu cần thiết đối với Nghị định thư Bắc Ireland cùng các yếu tố an ninh của Thỏa thuận hợp tác và thương mại Anh - EU. Giới chức châu Âu cảnh báo rằng, nếu khả năng này xảy ra, đây sẽ là nhân tố phá vỡ Thỏa thuận hợp tác và thương mại Anh - EU.

Bên cạnh đó, tình hình quá tải trầm trọng đối với hệ thống Dịch vụ Y tế công quốc gia (NHS) cũng sẽ đặt ra một thách thức khẩn cấp đòi hỏi tân Thủ tướng Anh phải khẩn trương tìm ra giải pháp. Hiện có khoảng 6,7 triệu người đang chờ được điều trị thông thường tại bệnh viện, mức cao nhất trong lịch sử 74 năm của NHS. Hơn 1,4 triệu người đủ điều kiện để được điều trị sức khỏe tâm thần vẫn chưa được điều trị, nhiều người trong số này là thanh thiếu niên. NHS đang cần tuyển dụng thêm 100.000 vị trí công tác trong toàn hệ thống, trong đó có khoảng 4.200 bác sĩ đa khoa làm việc toàn thời gian.

Nguồn: Reuters

Ưu tiên giải quyết bài toán kinh tế và năng lượng

Tân Thủ tướng Anh cam kết sẽ triển khai một kế hoạch quyết liệt nhằm giảm thuế và thúc đẩy kinh tế tăng trưởng, cũng như sẽ tìm cách tháo gỡ cuộc khủng hoảng năng lượng, giúp người dân giảm gánh nặng chi phí đồng thời giải quyết những vấn đề dài hạn về nguồn cung năng lượng. Trước đó, bà cũng khẳng định trong vòng 1 tuần sau khi nhậm chức, bà sẽ đưa ra kế hoạch nhằm khắc phục tình trạng chi phí năng lượng tăng và bảo đảm các nguồn cung năng lượng trong tương lai.

Về mặt đối nội, tân Thủ tướng cần giải quyết bài toán khủng hoảng năng lượng và giá cả sinh hoạt vốn đang khiến tỷ lệ lạm phát tại Anh tăng cao nhất trong vòng 40 năm qua ở mức 10,1% hồi tháng 7 và dự kiến tăng lên 13% vào tháng 10. Bà Liz Truss biết rằng, cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt thách thức như thế nào đối với tất cả mọi người và sẽ hành động quyết liệt để bảo đảm các gia đình và doanh nghiệp có thể vượt qua mùa Đông này và tiếp theo. Bà cũng sẽ chỉ định một Hội đồng Cố vấn Kinh tế để có những ý tưởng tốt nhất về cách thúc đẩy nền kinh tế.

Về lĩnh vực thuế và chi tiêu, tân Thủ tướng Liz Truss vạch ra khoản cắt giảm thuế 30 tỷ bảng, bao gồm loại bỏ đề xuất tăng thuế doanh nghiệp và đảo ngược quyết định tăng mức bảo hiểm quốc gia đưa ra trước đó. Bà cũng muốn loại bỏ “thuế xanh” nhằm giảm bớt chi phí sinh hoạt hộ gia đình, đồng thời theo đuổi kế hoạch xem xét lại toàn bộ hệ thống thuế, cam kết cải cách nhằm ngăn tình trạng người dân bị phạt khi nghỉ làm để chăm sóc các thành viên gia đình. Mặc dù không loại trừ khả năng hỗ trợ trực tiếp cho hộ gia đình dễ bị tổn thương, bà hiện tại ngừng nêu cam kết và nhấn mạnh sau khi nhậm chức, tân Thủ tướng sẽ đưa ra kế hoạch dựa trên dữ liệu mới nhất. Trước đó, bà Liz Truss từng hứa sẽ mở “ngân sách khẩn cấp” nhằm thúc đẩy cắt giảm thuế nhanh chóng hơn.

Nhiều nhà phân tích nhận định, nếu tân Thủ tướng không thể hiện được sự linh hoạt trong việc theo đuổi chính sách nêu trên, nợ công của Anh có thể tăng vọt tới 350% vào năm 2050. Ngoài ra, một thách thức đối nội lớn khác mà bà phải xử lý đó là hàn gắn sự chia rẽ sâu sắc trong nội bộ đảng Bảo thủ thời gian qua cũng như tìm cách duy trì sự ủng hộ vốn đang giảm sút với chính đảng này. Mục tiêu cuối cùng của đảng Bảo thủ là lãnh đạo mới sẽ giành chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử, dự kiến kết thúc trước tháng 1.2025.

Cho đến nay, bà Liz Truss đã cam kết tuân thủ các quy tắc tài khóa hiện hành của chính phủ, gồm giảm nợ theo tỷ trọng Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và thu thặng dư thuế so với chi tiêu công hàng ngày trong vòng 3 năm. Hồi tháng 5 vừa qua, cựu Bộ trưởng Tài chính Sunak đã quyết định chi 10,5 tỷ bảng Anh để hỗ trợ cho các hộ gia đình khi nhu cầu tiêu thụ năng lượng sẽ tăng cao trong mùa Đông năm 2022. Các dịch vụ công cũng đang phải chịu áp lực của lạm phát, chi phí năng lượng và tiền lương cao hơn dự kiến.

Như Ý