Những tháng chuẩn bị tuyệt mật cho chuyến đi Ukraine của ông Biden

Tại Mỹ, vào đầu giờ sáng ngày 20/2, Nhà Trắng thông báo một ngày "không đi lại/chụp ảnh", tức là Tổng thống Mỹ Joe Biden sẽ không rời khỏi Nhà Trắng trong suốt hôm đó. Sự thật là khi đó tổng thống đã ở Kyiv rồi.

Mặc dù nhiều quan chức nội các của ông Biden và các nhà lập pháp Mỹ đã tới Ukraine, việc đưa tổng thống đến và ra khỏi một khu vực đang có xung đột quân sự phức tạp hơn nhiều do các yêu cầu an ninh.

Trong chuyến đi tới Ba Lan vào tháng 3/2022, Tổng thống Biden đã tới thành phố Rzeszow, cách biên giới Ukraine gần 100 km.

"Một phần nỗi thất vọng của tôi đến từ việc không thể trực tiếp đến thăm Ukraine giống như những nơi khác. Họ không để tôi băng qua biên giới", Tổng thống Biden nói sau chuyến đi.

Ông Biden đã có ý định đến thăm Ukraine trong một thời gian dài. "Tuy nhiên, mọi thứ phải phụ thuộc vào việc đáp ứng các nhu cầu về hậu cần và an ninh của chuyến đi", một quan chức Mỹ giấu tên trả lời Politico.

Kế hoạch tỉ mỉ trong nhiều tháng

Chuyến đi của ông Biden vào hôm 20/2 chỉ được một số người trong chính quyền Mỹ biết tới và được "lên kế hoạch tỉ mỉ" trong nhiều tháng trước đó.

Theo Politico, chuyến đi được lên kế hoạch bởi các nhóm nhỏ các quan chức, bao gồm thành viên từ nhiều cơ quan khác nhau của Mỹ như Văn phòng Nhà Trắng, Hội đồng An ninh Quốc gia, văn phòng quân sự Nhà Trắng, Bộ Quốc phòng, Sở Mật vụ và một số cơ quan tình báo.

Tổng thống Biden đã nhận được báo cáo thường xuyên trong suốt quá trình này. Sau khi được cung cấp một số lựa chọn, ông Biden quyết định điểm đến phải là thủ đô Kyiv nhằm thể hiện cam kết của Mỹ.

Trong nhiều tháng, Tổng thống Biden đã nhận được báo cáo thường xuyên về các phương án an ninh cho chuyến đi của ông tới Ukraine. Ảnh: Reuters.

Theo CNN, Nhà Trắng đã sử dụng nhiều biện pháp để bảo mật tối đa chuyến thăm Kyiv của Tổng thống Biden. Trong những tuần trước đó và cho đến những giờ phút cuối cùng trước chuyến đi, tổng thống cùng các quan chức trong chính phủ liên tục phủ nhận ý định thăm Ukraine nhằm đánh lạc hướng dư luận.

Càng gần thời điểm khởi hành, các quan chức tại Nhà Trắng có liên quan đến việc lên kế hoạch càng tin vào tính khả thi chuyến đi, dù cho viễn cảnh một tổng thống di chuyển vào khu vực chiến sự nơi Mỹ không có quyền kiểm soát trên không khiến nhiều người lo ngại.

Nhiều kế hoạch đã được đưa ra nhằm ứng phó với các thay đổi về tình hình an ninh trong chuyến đi. Mặc dù vậy, một quan chức chính phủ có liên quan đến quá trình lên kế hoạch cho biết Tổng thống Biden chỉ có một lần bày tỏ quan ngại về những rủi ro này.

"Tổng thống Biden sẵn sàng chấp nhận các rủi ro. Ông cảm thấy cần phải đến Ukraine và đã chỉ đạo đội ngũ của mình tìm cách để thực hiện chuyến đi này dù cho công tác hậu cần có khó khăn đến mức nào đi chăng nữa", giám đốc truyền thông Nhà Trắng Kate Bedingfield cho biết.

Bất chấp những phương án chuẩn bị được các quan chức chính phủ và quân đội Mỹ vạch ra trong nhiều tháng, quyết định thăm Ukraine của Tổng thống Biden chỉ được đưa ra vào hôm 17/2, trước chuyến đi khoảng 2 ngày.

Thay vì sử dụng Không lực Một, Tổng thống Biden đã bay trên chiếc Boeing 757 của không quân Mỹ có tên C-32 trong chuyến đi đến Ukraine. Ảnh: US Air Force.

"Tổng thống Biden... đánh giá mức độ rủi ro là chấp nhận được", cố vấn an ninh quốc gia Jake Sullivan cho biết vào hôm 20/2.

Sau khi ông Biden quyết định, chính phủ Mỹ đã lập tức thông báo cho phía Nga về kế hoạch của tổng thống Mỹ, một nỗ lực "giảm xung đột" nhằm tránh tình huống người đứng đầu Nhà Trắng bị tấn công khi đang trên lãnh thổ Ukraine.

Theo Politico, Nhà Trắng thậm chí còn từ chối xác nhận về chuyến đi cho đến khi ông Biden đã rời khỏi lãnh thổ Ukraine. Ngay cả khi chuyến thăm của người đứng đầu chính phủ Mỹ đến Ukraine đã kết thúc, các trợ lý của ông Biden cho biết sẽ chỉ cung cấp thông tin về các biện pháp an ninh được sử dụng sau khi tổng thống kết thúc chuyến đi của ông vào hôm 22/2.

"Biến mất trong 36 giờ"

Khoảng 19h (giờ địa phương) ngày 18/2, Tổng thống Biden vẫn được nhìn thấy đang ra ngoài ăn tối cùng vợ, bà Jill Biden trong tuần lễ Valentine, thưởng thức mỳ ống và xúc xích Ý trước khi quay trở lại Nhà Trắng.

Tuy nhiên trong 36 giờ sau đó, tổng thống đã không xuất hiện trước công chúng cho đến khi ông bước ra khỏi nhà thờ St Michael ở thủ Kyiv trong một buổi sáng mùa đông, và giữa tiếng còi báo động không kích.

Theo AFP, vào lúc 4h15 ngày 19/2, tổng thống Mỹ đã bí mật lên một chiếc Boeing 757 của không quân Mỹ với tên gọi C-32. Chiếc máy bay được đậu cách xa khu vực nơi ông Biden thường lên máy bay cho các chuyến công du nước ngoài. Mọi tấm chắn cửa sổ trên chiếc máy bay đều được kéo xuống.

Tổng thống Biden đã có chuyến tàu kéo dài khoảng 10 giờ để di chuyển từ Ba Lan đến thủ đô Kyiv. Ảnh: Reuters.

Chiếc máy bay đã cất cánh từ căn cứ Andrews ở thủ đô Washington trong khi truyền thông cũng như người dân Mỹ không hề hay biết gì. Chiếc C-32 đã dừng lại tại căn cứ không quân Ramstein ở Đức để tiếp nhiên liệu trước khi di chuyển đến sân bay Rzeszów-Jasionka ở Ba Lan.

Ngay cả khi chuyến bay chở Tổng thống Biden đang trên đường đến Ukraine, trong một chương trình của đài NBC được lên sóng vào hôm 19/2, người phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ John Kirby vẫn tiếp tục phủ nhận khả năng thăm Ukraine của người đứng đầu Nhà Trắng.

Theo CNN, trong khi đó, lịch trình chính thức của Nhà Trắng vẫn chỉ ghi rằng Tổng thống Biden sẽ khởi hành đi Ba Lan vào 19h ngày 20/2.

Tại thành phố Rzeszow của Ba Lan - nơi ông từng ghé thăm chỉ một năm trước đó, dưới sự yểm trợ của lực lượng không quân Mỹ, Tổng thống Biden cùng một nhóm nhỏ các quan chức, nhân viên an ninh và đội ngũ y tế đã lên một chuyến tàu gồm 8 toa đến thủ đô Kyiv.

Politico cho biết chỉ có 2 nhà báo được phép đi cùng đội ngũ của ông Biden trong chuyến đi đến Ukraine và họ chỉ được thông tin về chuyến đi vào chiều 17/2. Giám đốc truyền thông Nhà Trắng Kate Bedingfield bắt họ giữ bí mật, hướng dẫn họ tìm thông tin khởi hành trong một email được gửi vào ngày hôm sau với tiêu đề: "Hướng dẫn về chuyến đi chơi golf".

Sau khi lên máy bay, điện thoại của họ đã bị tịch thu trong suốt hành trình di chuyển và chỉ được trả lại sau khi tới thủ đô Kyiv.

Trả lời AFP, nhà báo Sabrina Siddiqui của tờ Wall Street Journal, một trong hai người đi cùng, cho biết phần lớn những người trên chuyến tàu là nhân viên an ninh được vũ trang hạng nặng.

Tại thủ đô Kyiv, thông tin về chuyến thăm của Tổng thống Biden bắt đầu được lan truyền vào sáng sớm ngày 20/2 khi có báo cáo các máy bay quân sự Mỹ di chuyển trong không phận Ba Lan. Người dân Ukraine cũng chia sẻ trên mạng xã hội những video ghi lại cảnh các tuyến đường bị phong tỏa ở thủ đô Kyiv. Trong khi đó, Bộ trưởng Ngoại giao Ukraine Dmytro Kuleba cũng đột ngột hủy chuyến thăm cùng ngày đến thủ đô Brussels của Bỉ.

Theo AFP, chuyến tàu kéo dài khoảng 10 tiếng đã dừng tại thủ đô Kyiv của Ukraine đúng vào thời điểm mặt trời đang lên vào buổi sáng hôm 20/2.

"Thật vui khi được trở lại Kyiv", Tổng thống Biden phát biểu sau khi bước ra từ chuyến tàu vào lúc 8h07.

An Bình