Những thông tin người dân cần biết

Thượng tá Nguyễn Văn Nước kiểm tra tình hình cấp CCCD gắn chip cho người dân (ảnh minh họa)

Thời gian qua, vấn đề “khai tử” sổ hộ khẩu giấy, sổ tạm trú giấy được người dân đặc biệt quan tâm. Hàng loạt câu hỏi đặt ra như: “Trường hợp nào sổ hộ khẩu bị thu hồi?”, “Vì sao phải thu hồi?”, “Thu hồi rồi lấy gì chứng minh thông tin cư trú?”… Để làm rõ những băn khoăn trên, phóng viên Báo Tây Ninh có cuộc trao đổi với Thượng tá Nguyễn Văn Nước- Trưởng Phòng Quản lý hành chính về trật tự xã hội, Công an tỉnh.

Phóng viên: Thưa Thượng tá Nguyễn Văn Nước, nhiều người đang lo ngại về thông tin sổ hộ khẩu bị thu hồi. Ông có thể giải thích rõ về những trường hợp nào sổ hộ khẩu bị thu hồi?

Thượng tá Nguyễn Văn Nước: Theo quy định tại khoản 3, Điều 38, Luật Cư trú năm 2020, bắt đầu từ ngày 1.1.2023, sổ hộ khẩu giấy, sổ tạm trú giấy sẽ chính thức không còn giá trị sử dụng. Cơ quan chức năng sẽ quản lý thông tin cư trú của người dân bằng phương thức điện tử, thay vì thủ công như trước đây. Kể từ ngày 1.7.2021, thời điểm luật có hiệu lực, khi công dân thực hiện các thủ tục đăng ký cư trú dẫn đến thay đổi thông tin trong sổ hộ khẩu, sổ tạm trú thì cơ quan đăng ký cư trú có trách nhiệm thu hồi sổ hộ khẩu, sổ tạm trú đã cấp, thực hiện điều chỉnh, cập nhật thông tin trong cơ sở dữ liệu về cư trú và không cấp mới, cấp lại sổ hộ khẩu, sổ tạm trú.

Đối với sổ hộ khẩu giấy, sổ tạm trú giấy đã được cấp trước ngày 1.7.2021 thì vẫn được sử dụng và có giá trị cho đến hết ngày 31.12.2022. Bộ Công an không có chủ trương thu hồi sổ hộ khẩu đại trà. Luật quy định rất rõ, chỉ những trường hợp làm các thủ tục dẫn đến thay đổi thông tin thì cơ quan Công an mới phải thu hồi.

Kể từ ngày 1.7.2021, cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư chính thức đưa vào hoạt động. Khi công dân thực hiện các thủ tục về cư trú, lực lượng Công an sẽ cập nhật vào cơ sở dữ liệu cư trú. Những thay đổi về cư trú sẽ được điều chỉnh trên hệ thống thông tin điện tử chứ không điều chỉnh trên sổ hộ khẩu giấy.

Phóng viên: Như vậy, những trường hợp người dân không thực hiện các thủ tục dẫn đến thay đổi thông tin cư trú thì vẫn có thể giữ lại sổ hộ khẩu?

Thượng tá Nguyễn Văn Nước: Việc thu hồi sổ hộ khẩu hoặc sổ tạm trú chỉ thực hiện nếu công dân có sự thay đổi thông tin cư trú. Những ai không thực hiện thay đổi, bổ sung thông tin liên quan đến sổ hộ khẩu giấy, sổ tạm trú giấy thì không bị thu hồi. Thêm vào đó, kể từ ngày 1.1.2023, sổ hộ khẩu và sổ tạm trú hết giá trị, các giao dịch không còn sử dụng đến hai loại giấy tờ này, thay vào đó là sử dụng thông tin trên hệ thống dữ liệu điện tử. Đồng nghĩa cơ quan Công an sẽ không thu hồi sổ hộ khẩu, người dân hoàn toàn có thể giữ lại.

Phóng viên: Hiện Công an đang cấp giấy xác nhận thông tin cư trú cho người dân, thay thế cho sổ hộ khẩu đã bị thu hồi. Nhiều người mong muốn kéo dài thời hạn của giấy này, thay vì chỉ có 30 ngày?

Thượng tá Nguyễn Văn Nước: Lẽ ra sau khi thu hồi sổ hộ khẩu, cơ quan Công an không cần phải cấp giấy này nữa. Về nguyên tắc, kể từ ngày 1.7.2021, khi cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư chính thức đi vào hoạt động, các cơ quan, đơn vị đã có thể khai thác thông tin để phục vụ người dân.

Tuy nhiên, do đang ở giai đoạn “giao thời”, một số đơn vị vẫn yêu cầu xuất trình sổ hộ khẩu và cũng để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân, cơ quan Công an sẽ cấp giấy xác nhận thông tin cư trú. Giấy này có giá trị trong vòng 30 ngày đối với trường hợp xác nhận thông tin về cư trú. Khi hết hạn, công dân có thể tiếp tục đến cơ quan Công an nơi mình đang cư trú hoặc thông qua Cổng dịch vụ công quốc gia, Cổng dịch vụ công Bộ Công an để xin cấp lại mà không phụ thuộc vào nơi thường trú.

Về vấn đề thời hạn chỉ có 1 tháng, việc này đã được tính toán và quy định rõ trong Luật Cư trú năm 2020. Thực tế, có người cả năm không thay đổi thông tin cư trú nhưng cũng có người trong 1 tháng đã có thể chuyển nơi thường trú, nếu không cập nhật kịp thời thì sẽ không chính xác.

Phóng viên: Thưa Thượng tá, có những phương pháp nào thay thế cho việc xuất trình sổ hộ khẩu?

Thượng tá Nguyễn Văn Nước: Thời gian qua, Bộ Công an đã tham mưu Chính phủ ban hành Đề án 06 về phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022-2025, tầm nhìn đến năm 2030. Hiện nay, Chính phủ đang chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương rà soát toàn bộ quy trình, tiến tới bỏ quy định yêu cầu người dân phải xuất trình sổ hộ khẩu; đồng thời xây dựng hệ thống công nghệ thông tin cũng như dữ liệu chuyên ngành để kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.

Một khi đã kết nối và liên thông, các cơ quan, đơn vị sẽ phải sử dụng thông tin của người dân trong cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Người dân chỉ cần xuất trình CCCD gắn chip là có thể khai thác đầy đủ thông tin, thay vì phải cung cấp nhiều loại giấy tờ.

Do đó, người dân có thể sử dụng thẻ CCCD gắn chip điện tử là giấy tờ pháp lý chứng minh thông tin về cá nhân, nơi thường trú khi gặp các vướng mắc trong trường hợp bị thu hồi sổ hoặc không được cấp mới. Khi công dân xuất trình thẻ CCCD theo yêu cầu, cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền không được yêu cầu công dân xuất trình thêm giấy tờ khác.

Công dân, cơ quan, tổ chức sử dụng thiết bị đọc QR code (theo tiêu chuẩn do Bộ Thông tin và Truyền thông ban hành) tích hợp với máy tính hoặc thiết bị di động để đọc thông tin công dân từ mã QR code trên thẻ CCCD.

Ngoài ra, người dân tra cứu, khai thác thông tin cá nhân trực tuyến trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để sử dụng khi thực hiện thủ tục hành chính, giao dịch dân sự, qua các bước. Công dân truy cập trang web dân cư quốc gia theo địa chỉ: https://dichvucong.dancuquocgia.gov.vn; đăng nhập tài khoản/mật khẩu truy cập (sử dụng tài khoản Cổng dịch vụ công quốc gia); xác thực nhập mã OTP được hệ thống gửi về điện thoại. Tại trang chủ, người dân truy cập vào chức năng “Thông tin công dân” và nhập các thông tin theo yêu cầu; sau đó thông tin cơ bản của công dân sẽ hiện thị trên màn hình...

Người dân có thể sử dụng ứng dụng VNeID hiển thị thông tin trên các thiết bị điện tử để phục vụ giải quyết thủ tục hành chính, giao dịch dân sự (theo Quyết định số 34/QĐ-TTg ngày 8.11.2021 của Thủ tướng Chính phủ). Sử dụng giấy xác nhận thông tin về cư trú (ban hành kèm theo Thông tư số 56/2021/TT-BCA của Bộ Công an).

Cơ quan đăng ký cư trú sẽ cấp giấy xác nhận thông tin về cư trú cho công dân dưới hình thức văn bản hoặc văn bản điện tử theo yêu cầu của công dân. Thời gian qua, lực lượng Công an nỗ lực triển khai thực hiện hiệu quả, tạo điều kiện tối đa cho công dân khi giải quyết thủ tục cấp giấy xác nhận thông tin về cư trú để thực hiện thủ tục hành chính khi có yêu cầu.

Người dân có thể sử dụng thông báo số định danh cá nhân và thông tin trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư (theo quy định tại Thông tư số 59/2021/TT-BCA của Bộ Công an). Trước đó, Bộ Công an đã chỉ đạo thực hiện cấp thông báo số định danh và thông tin trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư cho 100% người dân chưa được cấp CCCD trên toàn quốc để người dân sử dụng giải quyết các thủ tục hành chính, giao dịch dân sự cần chứng minh nơi cư trú của công dân.

Phóng viên: Xin cảm ơn ông.

Các trường hợp bị thu sổ hộ khẩu giấy trước ngày 1.1.2023

Theo quy định khoản 2, Điều 26, Thông tư 55/2021/TT-BCA, người dân sẽ bị thu hồi sổ hộ khẩu, sổ tạm trú khi thực hiện một trong các thủ tục sau: Thủ tục đăng ký thường trú; Thủ tục điều chỉnh thông tin trong Cơ sở dữ liệu về cư trú; Thủ tục tách hộ; Thủ tục xóa đăng ký thường trú; Thủ tục đăng ký tạm trú; Thủ tục gia hạn tạm trú; Thủ tục xóa đăng ký tạm trú dẫn đến thay đổi thông tin trong sổ hộ khẩu, sổ tạm trú.

Khi thực hiện một trong các thủ tục trên, ngoài việc bị thu lại sổ hộ khẩu, sổ tạm trú, cơ quan thực hiện thủ tục đăng ký cư trú sẽ cập nhật, điều chỉnh lại thông tin của công dân trong Cơ sở dữ liệu về cư trú. Có thể thấy, đây đều là các thủ tục dẫn đến thay đổi thông tin về sổ hộ khẩu, sổ tạm trú của công dân. Thay vì điều chỉnh thông tin trong sổ hộ khẩu, thông tin cư trú của công dân sẽ được cập nhật lên Cơ sở dữ liệu quốc gia, sổ hộ khẩu điện tử do cơ quan Nhà nước quản lý.

Phương Thảo

(thực hiện)