Những truyện dài mở đầu nghiệp viết của nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư

Tác phẩm "Nguyễn Xí", "Nguồn sống" và "Dì ghẻ, con chồng" mới được NXB Tổng hợp TP.HCM ấn hành. Ảnh: Đình Ba.

Nguyên quán đất Nghệ An, nhà nghiên cứu bách niên Nguyễn Đình Tư được độc giả biết đến với gia tài đồ sộ là những tác phẩm ở các mảng tiểu thuyết lịch sử, nghiên cứu lịch sử, địa chí…

Có thể điểm qua một vài tác phẩm nổi bật của ông, ở mảng địa phương chí: Non nước Phú Yên, Non nước Khánh Hòa, Non nước Ninh Thuận, Địa chí hành chính các tỉnh Nam Kỳ thời Pháp thuộc (1859 - 1954), Đường phố nội thành Thành phố Hồ Chí Minh, Nam Kỳ địa hạt tổng thôn danh hiệu mục lục; tác phẩm lịch sử có thể kể đến: Chế độ thực dân Pháp trên đất Nam Kỳ (1859 - 1954), Gia Định - Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh dặm dài lịch sử (1698 - 2020)...

Nhiều tác phẩm của nhà nghiên cứu bách niên nhận được sự đánh giá cao của giới nghiên cứu, sự ghi nhận của các tổ chức uy tín thông qua những giải thưởng chất lượng như Chế độ thực dân Pháp trên đất Nam Kỳ (1859 - 1954) bộ 2 tập đoạt giải A Sách hay tại giải Sách Quốc gia lần thứ nhất năm 2018; bộ sách 2 tập Gia Định - Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh dặm dài lịch sử (1698 - 2020) với dung lượng 1.700 trang được nhận Giải thưởng khoa học Trần Văn Giàu năm 2023…

Dù nay đã bước sang tuổi 104, nhưng nhà nghiên cứu ở tuổi xưa nay hiếm vẫn là tấm gương lao động cần mẫn. Hàng ngày, ông vẫn miệt mài bên những trang tư liệu cùng chiếc máy tính, tự mình gõ chữ để thành hình bản thảo cho những đề tài nghiên cứu mới.

Được đông đảo độc giả, giới nghiên cứu khoa học xã hội biết đến là nhà nghiên cứu lịch sử, địa chí, nhưng xuất phát điểm của nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư, lại là những truyện dài dành cho thiếu nhi. Khởi sự cho nghiệp viết lách ấy, phải quay về hơn 80 năm trước khi năm 1943, tác phẩm đầu tiên truyện dài mang tên “Nguyễn Xí” đăng trên báo Truyền bá số 85, ra ngày 10/6/1943 tại Hà Nội, viết về cụ tổ dòng họ. Lúc đó, chàng trai Nguyễn Đình Tư ở tuổi 23.

Báo Truyền bá khi ấy, có những cây bút đã thành danh, tên tuổi như Nguyễn Công Hoan, Lê Văn Trương, Thâm Tâm… Đây cũng là những tên tuổi bảo chứng cho Nhà xuất bản Tân Dân, đơn vị in ấn, phát hành loại báo in dạng sách nhỏ. Thế mà, chàng trai Nguyễn Đình Tư từ tỉnh lẻ Trung Kỳ đã "chen chân" được lên báo Truyền bá, và không chỉ có tác phẩm Nguyễn Xí.

Sẵn đà cảm hứng sáng tác, Nguyễn Đình Tư còn có những tác phẩm Dì ghẻ, con chồng trên Truyền bá số 103, ra ngày 14/10/1943, Thù chồng nợ nước tập II trên Truyền bá số 113, ra ngày 3/2/1944, Nguồn sống trên Truyền bá số 150, ra ngày 19/10/1944.

Những tưởng các tác phẩm của thuở ban đầu nghiệp viết ấy chỉ còn là kỷ niệm với nhà nghiên cứu bách niên khi những đầu báo in hơn 80 năm trước bởi những chảy trôi của thời gian không còn giữ lại được. May thay, Thư viện quốc gia Pháp vẫn còn lưu gần đầy đủ những số báo Truyền bá có bài viết của tác giả Nguyễn Đình Tư (thiếu Thù chồng nợ nước tập I).

Trên tinh thần tri ân nhà nghiên cứu, cũng để giúp tác phẩm quay trở lại với độc giả hiện nay, Nhà xuất bản Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh thực hiện ấn hành các tác phẩm của nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư đã in trên báo Truyền bá.

Do Thù chồng nợ nước tập I vẫn chưa tìm được sách cũ để có thể ấn hành trọn vẹn các tác phẩm của nhà nghiên cứu trên tờ báo thiếu nhi này, nên Nhà xuất bản Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh đành “mắc nợ” độc giả, hiện tại chỉ có thể xuất bản các truyện Nguyễn Xí, Dì ghẻ, con chồng và Nguồn sống.

Trần Đình Ba