Nỗ lực 'phủ sóng' Chương trình Phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng ở tuyến cơ sở

Hoạt động tập huấn Phục hồi chức năng cho người khuyết tật dựa vào cộng đồng đối với cán bộ chuyên trách Trung tâm Y tế Xã, Trạm Y tế/Thị trấn năm 2025. Ảnh: T.Đ

Tạo chuẩn mới cho mô hình phục hồi chức năng tuyến cơ sở

Thực hiện Chương trình Phát triển phục hồi chức năng giai đoạn 2023- 2030, tầm nhìn 2050 của Bộ Y tế, Bệnh viện Phục hồi chức năng Hải Dương (Sở Y tế TP Hải Phòng) đang trở thành một trong những điểm sáng của khu vực trong công tác truyền thông, tập huấn và triển khai phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng (PHCNDVCĐ).

Nhờ sự đồng thuận của chính quyền địa phương và nỗ lực của đội ngũ cán bộ chuyên môn, các hoạt động huấn luyện, khám sàng lọc, phân loại dạng khuyết tật và hướng dẫn cộng tác viên tuyến xã đã tạo chuyển biến rõ rệt về nhận thức của người dân đối với phòng ngừa khuyết tật, phát hiện sớm và can thiệp sớm cho trẻ em có nguy cơ.

Theo BSCKII Hứa Thành Chung - Phó Giám đốc Bệnh viện Phục hồi chức năng Hải Dương quan tâm từ nhiều năm nay. Những bài giảng, tài liệu tuyên truyền, cũng như sự đồng hành của các xã, phường trong việc nhập liệu vào phần mềm quản lý người khuyết tật của Bộ Y tế đã góp phần từng bước hình thành một hệ thống thống kê đồng nhất, phản ánh trung thực thực trạng khuyết tật tại cộng đồng.

Năm 2024, bệnh viện đã tổ chức khám sàng lọc tại hai huyện Tứ Kỳ (cũ) và Nam Sách (cũ); sang năm 2025, mục tiêu hoàn thành tập huấn cho 9 huyện còn lại, tiến tới bao phủ toàn tỉnh Hải Dương (cũ), tạo điều kiện để mỗi cộng đồng đều có khả năng tự phát hiện, theo dõi và tư vấn ban đầu cho người khuyết tật.

Chương trình đã mang lại những giá trị nhân văn khi đưa dịch vụ phục hồi chức năng đến gần hơn với người dân, đặc biệt là những gia đình khó khăn hoặc không có điều kiện đưa người khuyết tật đến bệnh viện tuyến tỉnh. Bên cạnh đó, các đoàn chuyên môn của bệnh viện thường xuyên quay lại địa phương để khám sàng lọc lần hai, bảo đảm tính chính xác của việc phân loại khuyết tật, đồng thời tư vấn cách chăm sóc phù hợp cho từng trường hợp. Đây là một hoạt động được người dân đánh giá cao và thể hiện cam kết của bệnh viện đối với trách nhiệm cộng đồng.

Bên cạnh với việc tập huấn Phục hục chức năng cho người khuyết tật dựa vào cộng đồng cho cán bộ chuyên trách, Trung tâm Y tế và Trạm Y tế xã/phường, còn thiết kế các bài giảng Phục hồi chức năng sau tai biến mạch máu não…

Cán bộ, bác sĩ chuyên môn của Bệnh viện phục hồi chức năng Hải Dương thị phạm các nội dung tập huấn về phục hồi chức năng sau tai biến mạch máu não cho cán bộ y tế cơ sở. Ảnh: T.Đ

Song song với công tác ngoại viện, bệnh viện cũng liên tục củng cố nội lực. Hệ thống 16 khoa, phòng; đội ngũ 225 cán bộ, viên chức; cùng các kỹ thuật hiện đại như máy giảm áp cột sống, máy giải nén cột sống công nghệ hàng đều của Mỹ, máy chụp cắt lớp vi tính, điện cơ, kéo giãn cột sống, kích thích thần kinh cơ… đã giúp đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu khám - điều trị nội trú và ngoại trú.

Mỗi ngày, bệnh viện tiếp nhận từ 250 - 350 bệnh nhân nội trú và khoảng 200 - 250 bệnh nhân ngoại trú, khẳng định vị thế tuyến tỉnh trong lĩnh vực phục hồi chức năng. Những nỗ lực này tạo nền tảng vững chắc để triển khai hiệu quả hơn chương trình PHCNDVCĐ trong những năm tới.

Loạt khó khăn cần tháo gỡ

Dù đạt được nhiều kết quả tích cực, chương trình PHCNDVCĐ tại Bệnh viện Phục hồi chức năng Hải Dương vẫn đang đối mặt với hàng loạt khó khăn mang tính đặc thù.

Trước hết là vấn đề kinh phí. Nguồn ngân sách phân bổ cho hoạt động phục hồi chức năng cộng đồng nhiều năm không ổn định, có năm được bố trí, có năm không; mức trung bình khoảng 200 triệu đồng/năm để triển khai toàn tỉnh. Năm 2025, kinh phí dự kiến tăng là 300 triệu đồng, song vẫn chỉ đáp ứng một phần nhỏ nhu cầu điều tra, tập huấn, truyền thông, nhập dữ liệu và tổ chức các đoàn khám sàng lọc. Việc mở rộng chương trình đến toàn bộ các huyện cùng nhu cầu tái đánh giá theo định kỳ khiến áp lực tài chính ngày càng lớn.

Khó khăn thứ hai đến từ nhân lực tuyến cơ sở. Dù bệnh viện có đủ chuyên môn, nhưng tại các xã, phường, đội ngũ cộng tác viên chưa được đào tạo chuyên sâu nên việc phát hiện sớm, tư vấn ban đầu cho người khuyết tật còn hạn chế. Trong khi đó, các bác sĩ và kỹ thuật viên của bệnh viện phải vừa bảo đảm nhiệm vụ khám chữa bệnh hằng ngày, vừa đi tuyến, giảng dạy và tập huấn, dẫn đến tình trạng kiêm nhiệm kéo dài. Việc thiếu biên chế dành riêng cho hoạt động phục hồi chức năng cộng đồng cũng khiến nhiều đầu việc chưa thể triển khai đúng tiến độ.

Bên cạnh nhân lực, trang thiết bị triển khai tại cộng đồng vẫn còn đơn sơ, hầu hết chưa có máy móc hỗ trợ bài bản. Một số hoạt động can thiệp đòi hỏi thiết bị chuyên môn nhưng không thể thực hiện do thiếu nguồn đầu tư. Phần mềm quản lý người khuyết tật của Bộ Y tế - công cụ quan trọng trong quản lý dữ liệu hiện chưa được cập nhật địa giới hành chính mới, khiến việc thống kê, phân tích và nhập liệu gặp nhiều bất cập.

Không gian của Bệnh viện phục hồi chức năng Hải Dương. Ảnh: Trí Đức

Khó khăn không chỉ đến từ chương trình cộng đồng mà còn từ chính nội lực bệnh viện. Cơ sở hạ tầng hiện nay đã xuống cấp sau nhiều năm sử dụng, mặc dù đảm bảo diện tích 50m2/ giường bệnh, nhưng diện tích tổng thể của bệnh viện chưa đạt 1 ha, trong khi số lượng bệnh nhân những tháng cao điểm lên tới 350 - 360 người nội trú mỗi ngày.

Một số khoa như Khoa Nhi luôn trong tình trạng quá tải, phòng làm việc chật hẹp, thậm chí Trưởng khoa chưa có phòng riêng, phải ghép phòng. Là đơn vị tự chủ loại 2, bệnh viện chưa thể tự đầu tư lớn để cải tạo cơ sở vật chất hay mua sắm thiết bị hiện đại. Những đề xuất mở rộng diện tích từ quỹ đất hành chính dôi dư chưa được chấp thuận, càng khiến việc phát triển khó đạt kỳ vọng.

Trong dài hạn, lãnh đạo bệnh viện kỳ vọng các đề án đầu tư của TP Hải Phòng, trong đó có kế hoạch xây dựng bệnh viện mới giai đoạn 2026 - 2030, sẽ mở ra cơ hội giải quyết bài toán cơ sở vật chất. Tuy nhiên, khi chưa có cơ sở mới, bệnh viện vẫn phải xoay trở trong điều kiện chật hẹp để phục vụ người dân tốt nhất.

“Dù còn nhiều trở ngại, tinh thần nỗ lực của tập thể cán bộ y tế cùng sự quan tâm của các cấp chính quyền cho thấy chương trình phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng tại Hải Dương sẽ tiếp tục được duy trì và phát triển. Mỗi bước tiến, dù nhỏ, đều góp phần đưa dịch vụ phục hồi chức năng đến gần hơn với từng người dân, giúp họ có cơ hội hòa nhập, sống độc lập và cải thiện chất lượng cuộc sống” - BSCKII Nguyễn Thị Liễu, Giám đốc Bệnh viện Phục hồi chức năng Hải Dương chia sẻ.

Bà cho biết thêm, bệnh viện rất mong muốn được đầu tư thêm trang thiết bị hiện đại để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người bệnh; đồng thời mở rộng cơ sở hạ tầng, ưu tiên quỹ đất trong các kế hoạch phát triển y tế của TP Hải Phòng nhằm bảo đảm điều kiện chăm sóc và điều trị ngày một tốt hơn cho người dân.

Trí Đức