Nổ mìn đánh sập hầm vàng, liệu chặn được nạn 'vàng tặc'?

Vườn Quốc gia Sông Thanh thuộc 2 huyện miền núi Nam Giang và Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam là một trong những “điểm nóng” về nạn khai thác vàng trái phép ở tỉnh Quảng Nam. Chỉ riêng khu vực vùng lõi của Vườn, cơ quan chức năng phát hiện 63 hầm vàng trái phép nối chằng chịt dưới lòng đất như địa đạo. Nhiều quả đồi bị băm nát, cây cối bật gốc, dòng suối nước đục ngầu.

Lán trại của “vàng tặc” dựng lên với đủ loại dụng cụ, phương tiện, máy móc phục vụ đào đãi vàng ngổn ngang dọc các con suối như một công trường xây dựng. Nhiều hầm đào sâu dưới lòng đất vừa đủ một người lọt qua. Chỉ cơn mưa rừng bất ngờ ập xuống, xảy ra sự cố sập hầm không kịp thoát ra sẽ là thảm họa.

Một hầm khai thác vàng được các đối tượng dùng ván gỗ gia cố chống sụt trượt đất.

Nhiều năm công tác tại Vườn Quốc gia Sông Thanh, Kiểm lâm viên Trần Duy Minh, Tổ phó Tổ truy quét, chốt chặn các bãi vàng trái phép Vườn Quốc gia Sông Thanh gần như nằm lòng từng hầm vàng trái phép giữa vùng lõi Vườn quốc gia này. Các phu vàng thường sử dụng thuốc nổ để phá đá, đào hầm mới. Trước Tết, lực lượng chức năng truy quét, đẩy đuổi hơn 100 đối tượng, phá hủy 50 lán trại cùng nhiều máy móc, dụng cụ mà đối tượng dùng để khai thác vàng trái phép.

Theo ông Trần Duy Minh, nhiều đối tượng làm vàng là con nghiện ma túy, rất nguy hiểm: “Cả đợt trước và sau Tết, quá trình tuần tra, anh em phát hiện ống tiêm rất nhiều, hầu hết đối tượng đã khai là sử dụng ma túy. Có đối tượng khi mình bắt giữ vẫn còn giữ ống tiêm trong tay, đầu ống tiêm còn dính máu. Trong người còn có thuốc họ giữ lại để sử dụng”.

Một hầm khai thác vàng được các đối tượng đào mới

Sông Thanh là Vườn Quốc gia đầu tiên của tỉnh Quảng Nam và là một trong những khu rừng đặc dụng có diện tích lớn ở Việt Nam với hơn 76.000 ha trên địa bàn 12 xã thuộc huyện Nam Giang và Phước Sơn. Tại đây ghi nhận hơn 830 loài thực vật bậc cao, trong đó 23 loài đặc hữu của Việt Nam; 49 loài có tên trong Sách Đỏ Việt Nam với hệ động thực vật rất đa dạng, đòi hỏi phải bảo vệ nghiêm ngặt. Đáng tiếc, ngay giữa vùng lõi của Vườn Quốc gia, hàng ngày có hàng trăm đối tượng vào khai thác, hủy hoại môi trường, rừng bị xâm hại nghiêm trong.

Phương tiện đãi vàng của các đối tượng để lại sau khi bị đẩy đuổi.

Ông Đinh Văn Hồng, Giám đốc Vườn Quốc gia Sông Thanh cho biết, lâu nay, các biện pháp truy quét, đẩy đuổi, phá hủy lán trại đều không mang lại hiệu quả. Theo ông Hồng, phương án nổ mìn đánh sập, phá hủy hầm vàng hy vọng sẽ ngăn được nạn vàng thổ phỉ tại vùng lõi Vườn Quốc gia Sông Thanh. Trong thời gian chờ triển khai đánh sập hầm vàng, nhiều tháng qua, lực lượng kiểm lâm của Vườn cắm chốt tại bãi vàng, sử sụng lán trại và đồ dùng của “vàng tặc” để lại canh giữ, ngăn đối tượng quay trở lại.

“Tình trạng khai thác vàng trong vùng lõi Vườn Quốc gia Sông Thanh kéo dài từ lâu rồi. Vườn Quốc gia sông Thanh sẽ xây dựng phương án chốt chặn 24/24 giờ đến khi UBND tỉnh có quyết định đánh sập hầm vàng. Đánh xong bãi vàng chưa kỳ vọng sẽ chấm dứt, tin rằng, đây sẽ là tín hiệu báo động trước cho các đối tượng xâm phạm vùng lõi bảo tồn”, ông Đinh Văn Hồng cho hay.

Dụng cụ đãi vàng của đối tượng trôi dạt dưới lòng suối.

Mới đây, lực lượng liên ngành tỉnh Quảng Nam trực tiếp đi kiểm tra, khảo sát hiện trường các hầm vàng trái phép tại Vườn Quốc gia Sông Thanh. Lực lượng liên ngành gồm Công an, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh, Bộ đội Biên phòng, Tài nguyên và Môi trường, Kiểm lâm, Ban quản lý Vườn Quốc gia Sông Thanh và chính quyền địa phương 2 huyện Nam Giang và Phước Sơn thống nhất phương án dùng mìn cài sâu vào lòng các hầm vàng để cho nổ đánh sập.

Thượng tá Nguyễn Mạnh Hùng, Phó Tham mưu Trưởng Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Nam cho rằng, để đào và gia cố hầm vàng có thể vào khai thác, những người khai thác vàng trái phép mất rất nhiều thời gian và công sức, vì vậy, nếu đánh sập phá hủy họ rất khó quay lại. Tuy nhiên, đánh sập hầm vàng chỉ là một trong rất nhiều giải pháp để ngăn chặn nạn vàng tặc.

“Địa hình rừng núi cách trở, do đó, lực lượng không thể bao quát hết được. Khi có lực lượng chức năng truy quét, chúng rút ra, khi lực lượng chức năng rút về thì chúng vào triển khai lại, cứ lặp đi lặp lại nhiều lần. Theo tôi, đánh sập hầm vàng cũng chỉ là một giải pháp thôi, giải pháp cơ bản là tuyên truyền vận động, tăng cường năng lực quản lý của lực lượng chức năng, kết hợp nhiều biện pháp thì sẽ giải quyết tình trạng này”, Thượng tá Nguyễn Mạnh Hùng nói.

Lực lượng chức năng tỉnh Quảng Nam kiểm tra hiện trường, bàn phương án đánh sập hầm vàng tại vùng lõi Vườn Quốc gia Sông Thanh.

Tỉnh Quảng Nam đang làm thủ tục đề nghị Bộ Quốc phòng cho phép nổ mìn đánh sập, phá hủy các hầm khai thác vàng trái phép tại các vùng miền núi. Trước mắt, địa phương triển khai đánh sập 17 hầm vàng đầu tiên tại khu vực Tà Vạt, vùng lõi Vườn Quốc gia Sông Thanh, sau đó đánh giá, rút kinh nghiệm tiếp tục triển khai trên diện rộng.

Ông Hồ Quang Bửu, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam, Trưởng ban chỉ đạo đánh sập các hầm khai thác vàng trái phép trong lâm phận Vườn Quốc gia Sông Thanh cho biết, cùng với phương án đánh sập hầm vàng, tỉnh yêu cầu tăng cường trách nhiệm quản lý của các cơ quan chức năng; tiến tới việc khai thác khoáng sản phải có chủ, ngăn chặn vĩnh viễn nạn khai thác vàng trái phép.

“Khai thác vàng không quản lý được tác động rất lớn đến môi trường, mất an ninh trận tự, gây xáo trộn cuộc sống, ảnh hưởng nguồn nước. Chúng tôi đã lường trước được, khi đánh sập thì khó có thể có ai quay lại khu vực này. Chúng tôi tiếp tục bảo vệ nghiêm ngặt để vĩnh viễn nơi này không có vàng thổ phỉ, đưa vào hoạt động khai thác khoáng sản bài bản hơn, cần có chủ thể khai thác cùng với nhà nước để quản lý”, ông Hồ Quang Bửu nhấn mạnh./.

Đình Thiệu/VOV-Miền Trung