Nobel Hòa bình 2020 vinh danh Chương trình Lương thực Thế giới: Giải thưởng xứng đáng

Giải thưởng Nobel Hòa bình năm 2020 được trao cho Chương trình Lương thực Thế giới của Liên hợp quốc (WFP). (Nguồn: Nobel Prize)

Sau nhiều đồn đoán, ngày 9/10, Ủy ban Nobel Na Uy tại Oslo đã công bố giải Nobel Hòa bình 2020 thuộc về Chương trình Lương thực thế giới (WFP) của Liên hợp quốc (LHQ). Theo CNN, WFP là tổ chức nhân đạo lớn nhất thế giới giải quyết nạn đói - được trao giải Nobel Hòa bình vì “những nỗ lực chống lại nạn đói; những cống hiến cho hòa bình ở những khu vực tranh chấp và vì đã hành động để ngăn chặn việc sử dụng nạn đói như vũ khí của chiến tranh và xung đột”.

Phát ngôn viên WFP Tomson Phiri nói, giải Nobel Hòa bình là vinh dự và là “một khoảnh khắc đáng tự hào” đối với tổ chức của LHQ. “Một trong những nét đẹp của các hoạt động của WFP là chúng tôi không chỉ cung cấp lương thực cho hôm nay và ngày mai, chúng tôi còn trang bị cho mọi người kiến thức, phương tiện để nuôi sống bản thân cho mai sau”, ông Phiri nói.

Giám đốc WFP, ông David Beasley chia sẻ, ông đã không thốt ra được lời nào và quá đỗi bất ngờ khi được thông báo WFP thắng giải Nobel hòa bình. “Chắc đây là lần đầu tiên tôi không nói thành lời. Tôi quá sốc và bất ngờ” - ông Beasley, người từng giữ chức thống đốc bang Nam Carolina (Mỹ), trả lời Hãng thông tấn AP từ Niger.

Lịch sử thành lập

WFP được thành lập vào năm 1962 theo yêu cầu của Tổng thống Mỹ Dwight Eisenhower. Ban đầu, chương trình được coi là một thử nghiệm kéo dài ba năm, nhằm đánh giá sự hiệu quả của việc cung cấp viện trợ lương thực khẩn cấp thông qua hệ thống của LHQ.

Trong những năm đầu, cơ quan non trẻ của LHQ được giao nhiệm vụ đối phó với những hậu quả của một loạt các thảm họa tự nhiên và do con người tạo ra. Ra đời được vài tháng thì một trận động đất xảy ra ở miền Bắc Iran khiến hơn 12.000 người chết. WFP đã gửi cho những người sống sót 1.500 tấn lúa mì, 270 tấn đường và 27 tấn chè. Những nơi khác cũng bắt đầu cần sự giúp đỡ của WFP: một cơn bão đổ bộ vào Thái Lan; những người tị nạn chiến tranh cần lương thực ở Nigeria…

Ngay từ đầu, WFP tập trung vào hỗ trợ khẩn cấp cũng như hỗ trợ phục hồi và phát triển. Năm 1963, WFP khởi động chương trình phát triển đầu tiên để hỗ trợ người Nubia tại Wadi Haifa (Sudan) và dự án bữa ăn học đường ở Togo.

Thời hạn ba năm kết thúc, LHQ đã thấy rõ rằng cuộc thử nghiệm đã chứng minh được giá trị của nó và WFP trở thành một cơ quan chính thức của LHQ. Trong gần 60 năm hoạt động, các quốc gia thành viên của LHQ đã nhận thấy một sự thật rằng, những nỗ lực đa phương về hỗ trợ nhân đạo sẽ luôn tồn tại và chỉ kết thúc đến khi nào thế giới thực sự hòa bình, không còn xung đột và thiên tai.

Chương trình vì nhân loại

WFP có trụ sở chính tại Rome (Italy) và hơn 80 văn phòng quốc gia trên thế giới. Theo số liệu chính thức, WFP cung cấp hỗ trợ lương thực cho trung bình 91,4 triệu người ở 83 quốc gia mỗi năm. Tính đến năm 2019, phạm vi tiếp cận của tổ chức này đã tăng lên 97 triệu người ở 88 quốc gia, lớn nhất kể từ năm 2012, và 2/3 hoạt động của tổ chức này được tiến hành trong các khu vực có xung đột.

WFP cho biết ngày nào tổ chức này cũng có 5.600 xe tải, 30 tàu và gần 100 máy bay đang trên đường di chuyển và phân phối hơn 15 tỉ khẩu phần lương thực hằng năm. Tổ chức huy động được tám tỷ USD vào năm 2019. Số tiền này dùng để cung cấp 4,2 triệu tấn lương thực và 2,1 tỷ USD tiền mặt. WFP có hơn 17.000 nhân viên. Khoảng 90% trong đó làm việc tại các quốc gia nơi tổ chức này cung cấp hỗ trợ.

Ngoài viện trợ lương thực khẩn cấp, WFP tập trung vào cứu trợ và phục hồi, viện trợ phát triển và các hoạt động đặc biệt, chẳng hạn như làm cho hệ thống lương thực linh hoạt hơn trước biến đổi khí hậu và bất ổn chính trị.

WFP là thành viên điều hành của Nhóm Phát triển LHQ, cùng hướng tới mục tiêu hoàn thành 17 Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDG), và ưu tiên hàng cho đích đến là đạt được SDG 2 “không còn nạn đói” vào năm 2030.

Giải thưởng xứng đáng

Nhân loại tiến bộ đang hướng đến mục đích thúc đẩy hòa bình thế giới bằng các phương pháp như: đấu tranh để cấm vũ khí hạt nhân, hạn chế sản xuất vũ khí và buôn bán vũ khí, ngăn chặn những xung đột thông qua đàm phán ngoại giao...

Thế nhưng, việc tập trung vào giải quyết hậu quả của chiến tranh cũng là một phần không thể thiếu nhằm đạt được mục tiêu thế giới hòa bình và hạnh phúc. Đó chính là những gì mà WFP đang hướng đến.

Theo nhận xét của Ủy ban Nobel Na Uy, WFP đóng một vai trò quan trọng trong hợp tác đa phương nhằm “biến an ninh lương thực trở thành một công cụ hòa bình”.

Chủ tịch Ủy ban Nobel Na Uy Berit Reiss-Andersen nhấn mạnh trong bối cảnh đại dịch Covid-19, những việc làm của WFP có ý nghĩa vô cùng quan trọng với nhân loại. Ngoài ứng phó với thiên tai, việc giúp đỡ người dân ở các khu vực xung đột vũ trang chiếm phần lớn nỗ lực cứu trợ của WFP.

Chiến tranh và xung đột vũ trang vẫn là những kẻ thù lớn nhất mà WFP phải đối mặt. WFP cảnh báo hơn 821 triệu người trên thế giới đang bị đói thường xuyên, 135 triệu người đối mặt với nạn đói trầm trọng và 130 triệu người sẽ bị đói vào cuối năm 2020 do đại dịch Covid-19.

Nói về lý do vì sao trao giải cho WFP, Ủy ban Nobel Na Uy cho biết: “Mối liên hệ giữa nạn đói và xung đột vũ trang là một vòng luẩn quẩn: chiến tranh và xung đột có thể gây ra tình trạng mất an ninh lương thực và nạn đói, cũng như nạn đói và mất an ninh lương thực có thể dẫn tới các cuộc xung đột và sử dụng vũ lực”.

Xung đột vũ trang tiếp tục tàn phá toàn cầu, và khiến hàng triệu người rơi vào cảnh đói nghèo. Năm nay, khoảng 20 triệu người ở Nam Sudan, Yemen, Somalia và miền Bắc Nigeria đang sống trên bờ vực của nạn đói. WFP cũng lưu ý số người rơi vào tình trạng mất an ninh lương thực nghiêm trọng trên thế giới đã tăng gần 70% trong vòng bốn năm qua và suy thoái kinh tế do Covid-19 sẽ gây ra “đại dịch đói”.

Không những vậy, biến đổi khí hậu khiến cho nạn hạn hán, lũ lụt… và các thảm họa tự nhiên khác diễn ra ngày một phức tạp và khó lường hơn, là một trong những mối lo lớn nhất của nhân loại. Vì vậy, trong bối cảnh đầy biến động hiện nay, thế giới đang cần WFP hơn bao giờ hết và giải thưởng Nobel Hòa bình cho tổ chức này là hoàn toàn xứng đáng.

Quang Đào

(tổng hợp)