Nọc độc của cá mặt thỏ nguy hiểm thế nào?

Cá mặt thỏ hay cá nóc đầu thỏ mắt tròn thuộc chi lagocephalus trong họ cá nóc. Tại Việt Nam, chúng là một trong các loài cá nóc có độc tính mạnh nhất.

Một trong 8 loài cá nóc đoạt mạng người

Theo Tạp chí New Scientist, cá mặt thỏ có nguồn gốc từ Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương. Loài vật này đang có khả năng phát triển mạnh ở vùng biển Địa Trung Hải thông qua kênh đào Suez. Một số cơ quan của cá mặt thỏ có chứa tetrodotoxin. Đây là chất độc gây chết người.

Cá mặt thỏ được nhận xét có ngoại hình kỳ dị với phần đầu rất lớn và răng nhô ra như răng thỏ. Phần đuôi của chúng lại có đốm đen giống cá mú. Tuy nhiên, thịt của của loài này được nhận xét ngon và hấp dẫn hơn nhiều so với cá mú. Da cá mặt thỏ có giá trị kinh tế cao, do đó, chúng thường bị lột da trước khi đem bán làm thực phẩm.

Ngoại hình cá mặt thỏ được nhận xét khá kỳ dị. Ảnh: Pinterest.

Tương tự họ hàng của các loài cá nóc, cá mặt thỏ sống ngoài khơi xa, sâu dưới đáy biển, cách mực nước khoảng 40-50 m. Với hàm răng sắc nhọn, cá mặt thỏ có đặc tính hung dữ, chuyên tấn công các loài vật khác. Thậm chí, chúng ăn thịt đồng loại và cắn lưới để trốn thoát. Cá mặt thỏ có số lượng ít, do đó, chúng rất hiếm gặp trên thị trường và giá thành thường cao.

Theo Viện Nghiên cứu Hải sản, cá mặt thỏ là một trong 8 loài cá nóc có độc tính mạnh nhất. Các loài còn lại là cá nóc chuột chấm son, cá nóc sao, cá nóc chuột vân bụng, cá nóc chuột chấm sao, cá nóc vằn, cá nóc chuột chấm đen, cá nóc chấm cam vằn mắt.

Mức độ độc tố trong từng bộ phận của cá nóc được sắp xếp theo thứ tự: trứng, tinh sào, gan, ruột đến da và thịt. Độc tính của cá nóc thường tăng cao vào các tháng 2-3 và 7-9 trong năm, đây cũng là mùa sinh sản của cá nóc. Cá nóc sống ở vùng nước khác nhau cũng có thể cho lượng độc tính không giống nhau.

Chất độc từ cá mặt thỏ nguy hiểm thế nào?

Theo tạp chí chuyên ngành của Viện Nghiên cứu Hải sản, cá mặt thỏ chứa độc tố thần kinh cực độc. Chất này gây tình trạng ngộ độc cấp tính cho người và gia súc. Độc tố này đang được các nhà khoa học trên thế giới quan tâm nghiên cứu, ứng dụng trong y dược để chữa một số bệnh hiểm nghèo như bệnh tim mạch, cai nghiện…

Ở Việt Nam, cá nóc nói chung và cá mặt thỏ nói riêng phân bố trên khắp các vùng biển từ Bắc đến Nam, chủ yếu từ Đà Nẵng đến Bà Rịa - Vũng Tàu. Trong những năm gần đây, hàng loạt vụ ngộ độc do tiêu thụ các sản phẩm chế biến từ cá nóc đã xảy ra ở nhiều địa phương trên phạm vi cả nước, nhất là các khu vực dân cư ven biển.

Mới đây nhất là một bệnh nhân 36 tuổi, bị liệt toàn thân sau khi ăn bao tử cá mặt thỏ. Người này được các bác sĩ Bệnh viện quận 2 (TP.HCM) cấp cứu kịp thời và giữ được mạng sống.

Người đàn ông ở quận 2 bị ngộ độc sau khi ăn bao tử cá mặt thỏ. Ảnh: Xuân Bình.

Theo phác đồ điều trị của Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ninh, khi ăn hải sản có chứa tetrodotoxin (cá nóc, mực đốm xanh, cua móng ngựa...) trước đó vài phút hoặc vài giờ, nạn nhân sẽ có triệu chứng mệt, hoa mắt, chóng mặt, tê bì các chi, nôn và mất phản xạ. Với lượng độc tố cao, nạn nhân có thể bị hạ huyết áp, liệt toàn thân.

Thông thường, tác động của độc tố tetrodotoxin trên lâm sàng được chia thành 4 cấp độ:

- Độ 1: Tê bì và dị cảm quanh miệng, có thể xuất hiện triệu chứng tiêu hóa như buồn nôn, tăng tiết nước bọt, tiêu chảy.

- Độ 2: Tê bì ở lưỡi, mặt, đầu chi và các vùng khác của cơ thể, liệt vận động và thất điều, nói ngọng, đau đầu, vã mồ hôi, các phản xạ vẫn bình thường.

- Độ 3: Co giật, liệt mềm toàn thân, suy hô hấp, nói không thành tiếng, đồng tử giãn tối đa, mất phản xạ ánh sáng, có thể vẫn còn tỉnh.

- Độ 4: Liệt cơ hô hấp nặng, ngừng thở, hạ huyết áp, nhịp tim chậm hay loạn nhịp, hôn mê.

Độc tố này chưa có thuốc giải. do đó, các bác sĩ cấp cứu cho nạn nhân bằng việc hạn chế hấp thu độc tố của cơ thể, điều trị triệu chứng. Khi có triệu chứng đe dọa tính mạng như liệt toàn thân, suy hô hấp nặng, bệnh nhân cần được can thiệp tích cực.

Về tiên lượng của các bệnh nhân ngộ độc cá mặt thỏ, các bác sĩ cho biết điều này phụ thuộc vào hàm lượng độc tố, thời gian từ khởi phát đến khi được điều trị.

Các trường hợp ăn lượng độc tố cao, nạn nhân thường tử vong trong 4-6 giờ nếu không được cấp cứu kịp thời. Người bệnh được đặt nội khí quản và thở máy kịp thời, sau 24 giờ đầu thường hồi phục tốt.

Bích Huệ