Nỗi lo của Hoàng gia Nhật Bản sau lễ trưởng thành của Hoàng tử 'chuồn chuồn'

Hoàng tử Nhật Bản Hisahito tại Cung điện Hoàng gia ở Tokyo trong nghi lễ trưởng thành của mình vào ngày 6/9. Ảnh: Kyodo News

Theo kênh CNN, các nghi lễ cung đình long trọng được tổ chức ngày 6/9 để chính thức công nhận Hisahito trưởng thành là lời nhắc nhở về triển vọng ảm đạm của hoàng triều lâu đời nhất thế giới. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ quy định nối ngôi chỉ dành cho nam giới và số lượng người kế vị ngày càng ít đi.

Hisahito hiện đứng thứ hai trong danh sách kế vị Ngai vàng Hoa cúc và nhiều khả năng sẽ trở thành hoàng đế một ngày nào đó. Tuy nhiên, sau Hisahito thì không còn ai nữa, khiến Hoàng gia Nhật đối mặt với tình thế khó xử: có nên đảo ngược một quy định thế kỷ 19 từng bãi bỏ quyền kế vị của nữ giới.

Hisahito – Hoàng tử mê côn trùng

Là sinh viên năm nhất Đại học Tsukuba, Hisahito theo học ngành sinh học và thích chơi cầu lông. Hisahito đặc biệt say mê loài chuồn chuồn và từng đồng tác giả một bài nghiên cứu khoa học về khảo sát loài côn trùng này trong khuôn viên dinh thự Akasaka ở Tokyo.

Trong buổi họp báo ra mắt hồi tháng 3, Hoàng tử Hisahito nói mình hy vọng tập trung nghiên cứu chuồn chuồn và các loài côn trùng khác, bao gồm cả cách bảo vệ quần thể côn trùng tại các đô thị.

Hisahito sinh ngày 6/9/2006, là con trai duy nhất của Hoàng thái tử Akishino, người thừa kế ngai vàng, và Thái tử phi Kiko. Hisahito có hai chị gái là Công chúa Kako và cựu Công chúa Mako, người đã từ bỏ địa vị hoàng gia sau khi kết hôn với thường dân.

Nghi lễ thành niên của Hisahito diễn ra muộn một năm sau khi hoàng tử này tròn 18 tuổi, vì hoàng tử muốn tập trung ôn thi đại học.

Hisahito có thể là hoàng đế cuối cùng

Hisahito là cháu của Nhật hoàng Naruhito. Nhật hoàng Naruhito chỉ có một con là Công chúa Aiko. Cha của Hisahito là ông Akishino, em trai Nhật hoàng, là nam giới gần nhất trong hoàng gia bước vào tuổi trưởng thành năm 1985.

Hisahito hiện là thành viên trẻ nhất trong 16 người thuộc Hoàng gia trưởng thành. Hisahito và cha là hai người duy nhất trẻ hơn Nhật hoàng Naruhito trong số các nam kế vị. Hoàng tử Hitachi, em trai của cựu Nhật hoàng Akihito, hiện đứng thứ ba trong danh sách kế vị nhưng đã 89 tuổi.

Việc thiếu người nối ngôi nam giới là mối lo ngại lớn với hoàng triều Nhật vốn được các sử gia cho rằng đã tồn tại suốt 1.500 năm. Vấn đề này phản ánh tình trạng dân số già hóa và suy giảm nhanh chóng của Nhật Bản.

Trong lịch sử, Nhật Bản vốn chủ yếu có hoàng đế là nam giới, nhưng từng cho phép nữ giới kế vị. Đã có tám nữ hoàng, gần nhất là Gosakuramachi trị vì từ năm 1762 đến 1770. Tuy nhiên, không ai trong số họ sinh ra người thừa kế trong thời gian trị vì.

Lần đầu tiên việc kế vị bị giới hạn chỉ dành cho nam giới được quy định trong Hiến pháp thời tiền chiến năm 1889. Luật Hoàng gia năm 1947 sau chiến tranh, vốn giữ lại nhiều giá trị bảo thủ của gia đình hoàng gia trước đó, cũng chỉ cho phép nam giới kế vị.

Các chuyên gia cho rằng hệ thống kế vị nam giới duy nhất vốn có khiếm khuyết và trước đây hiệu quả là nhờ vào các phi tần, những người vẫn sinh con cho hoàng tộc cho tới khoảng 100 năm trước.

Công chúa Aiko, con gái duy nhất của Nhật hoàng Naruhito và Hoàng hậu Masako, không thể kế vị, dù bà được công chúng ủng hộ rộng rãi trở thành nữ thiên hoàng trong tương lai.

Cuộc tranh luận về kế vị

Để giải quyết mối lo kế vị, chính phủ Nhật từng đưa ra đề xuất cho phép nữ giới làm hoàng đế vào năm 2005. Nhưng khi Hoàng tử Hisahito chào đời, dư luận đã đổi chiều và những người theo chủ nghĩa dân tộc quay lưng với đề xuất này.

Một hội đồng chuyên gia bảo thủ vào tháng 1/2022 khuyến nghị chính phủ duy trì hệ thống kế vị theo dòng nam, đồng thời cho phép các công chúa giữ địa vị hoàng gia sau khi kết hôn và tiếp tục thực hiện nhiệm vụ chính thức. Phe bảo thủ cũng đề xuất nhận nuôi các hậu duệ nam từ những nhánh hoàng tộc xa xưa đã tuyệt tự để duy trì dòng nam.

Tuy nhiên, cuộc tranh luận bị đình trệ quanh vấn đề có nên trao địa vị hoàng gia cho thường dân kết hôn với công chúa và con cái của họ hay không.

Theo cựu lãnh đạo Cơ quan Nội chính Hoàng gia Shingo Haketa, tình hình đình trệ này đã buộc Hisahito phải gánh vác số phận của cả Hoàng gia một mình. Ông viết trên báo Yomiuri đầu năm nay: “Vấn đề căn bản không phải là cho phép dòng nam hay dòng nữ kế vị, mà là làm thế nào để cứu hoàng triều”.

Báo Yomiuri hồi tháng 5 cũng đưa ra đề xuất riêng, kêu gọi khẩn trương sửa đổi Luật Hoàng gia để trao địa vị hoàng gia cho chồng và con của các công chúa, đồng thời cho phép nữ giới kế vị. Báo này kêu gọi quốc hội có trách nhiệm đưa ra kết luận về cuộc khủng hoảng liên quan đến nhà nước và biểu tượng của sự thống nhất dân tộc.

Vương miện, xe ngựa và lời cầu nguyện

Nghi lễ ngày 6/9 của Hoàng tử Hisahito bắt đầu tại dinh thự gia đình, nơi hoàng tử xuất hiện trong trang phục tuxedo để nhận vương miện được một sứ giả của Nhật hoàng Naruhito trao.

Trong nghi lễ chính tại Hoàng cung, có sự tham dự của các thành viên hoàng gia khác và quan chức cấp cao, Hisahito mặc lễ phục truyền thống với áo choàng màu be tượng trưng cho giai đoạn tiền trưởng thành. Mão đội đầu của hoàng tử được thay bằng vương miện, chiếc kanmuri màu đen dành cho người trưởng thành, đánh dấu sự kiện hoàng tử chính thức trưởng thành. Hisahito cúi chào Nhật hoàng để cảm ơn vì vương miện, cảm ơn cha mẹ đã tổ chức buổi lễ và cam kết sẽ hoàn thành trách nhiệm với tư cách một thành viên hoàng gia.

Sau đó, hoàng tử mặc lại bộ tuxedo và ngồi xe ngựa hoàng gia đi cầu nguyện tại ba ngôi đền trong khuôn viên Hoàng cung.

Buổi chiều, Hisahito đến Hoàng cung chào Nhật hoàng Naruhito và Hoàng hậu Masako trong căn phòng danh giá Matsu-no-Ma. Trong một nghi lễ khác, hoàng tử được trao Đại Thụy bội của Huân chương Hoa cúc, theo truyền thống sau chiến tranh. Hisahito cũng đến thăm ông bà nội, cựu Nhật hoàng Akihito và cựu Hoàng hậu Michiko, tại cung điện.

Buổi tối, Hoàng thái tử Akishino và vợ tổ chức tiệc mừng riêng cho con trai tại một khách sạn ở Tokyo cùng các thân nhân.

Nghi lễ còn bao gồm chuyến viếng thăm đầu tuần sau của Hisahito tới đền Ise – ngôi đền Thần đạo hàng đầu Nhật Bản, lăng mộ vị hoàng đế huyền thoại đầu tiên Jinmu ở Nara, cũng như lăng mộ của cố Nhật hoàng Hirohito ở ngoại ô Tokyo. Hoàng tử cũng sẽ có bữa trưa với Thủ tướng Shigeru Ishiba và các quan chức cấp cao khác vào ngày 10/9.

Thùy Dương/Báo Tin tức và Dân tộc