Nỗi lo khi robot của Amazon đẩy người lao động ra đường

Hệ thống này mang tên Blue Jay, bao gồm một loạt cánh tay robot treo trên đường ray tương tự băng chuyền. Mỗi cánh tay đều được gắn đầu hút chân không, cho phép nắm bắt và phân loại các vật phẩm có hình dạng, kích cỡ khác nhau.

Blue Jay có thể thực hiện đồng thời nhiều tác vụ

Theo blog chính thức của Amazon, Blue Jay hợp nhất ba trạm robot riêng biệt trước đây thành một khu vực làm việc duy nhất, có thể nhặt, phân loại và gom hàng chỉ trong một vị trí.

Mục tiêu của hệ thống là hỗ trợ nhân viên trong những công việc nặng nhọc, đồng thời nâng cao hiệu quả vận hành trong không gian nhỏ hơn.

Hệ thống Blue Jay ở các kho hàng.

Hiện Blue Jay đang được thử nghiệm tại một nhà kho của Amazon ở bang South Carolina. Theo quan sát ban đầu, hệ thống này có thể nhặt, đóng gói, cất trữ và hợp nhất khoảng 75% số mặt hàng được lưu trữ tại các trung tâm của Amazon.

Blue Jay gia nhập “đội quân” robot ngày càng đông đảo trong mạng lưới kho hàng của Amazon. Trong những năm gần đây, công ty đã lần lượt giới thiệu nhiều loại robot có chức năng khác nhau: từ lấy hàng trên kệ, phân loại thùng hàng, đến cảm nhận xúc giác như hệ thống Vulcan ra mắt hồi tháng 5 vừa qua.

Nỗ lực tự động hóa kho hàng của Amazon thực chất bắt đầu từ thương vụ mua lại công ty Kiva Systems trị giá 775 triệu USD năm 2012, đặt nền móng cho cuộc cách mạng robot trong chuỗi hậu cần của tập đoàn.

Tự động hóa và làn sóng tranh luận về việc làm tại Amazon

Thông báo về Blue Jay được đưa ra trong bối cảnh Amazon đang chịu sự giám sát ngày càng lớn liên quan đến tác động của công nghệ tự động hóa đối với lực lượng lao động tuyến đầu.

Theo một cuộc điều tra của The New York Times công bố hôm 21.10, đội ngũ phụ trách tự động hóa của Amazon dự kiến có thể tránh được việc tuyển hơn 160.000 nhân viên tại Mỹ từ nay đến năm 2027, giúp công ty tiết kiệm khoảng 30 xu trên mỗi sản phẩm được đóng gói và giao đi.

Theo các tài liệu nội bộ bị rò rỉ, Amazon đang đẩy mạnh việc xây dựng và sử dụng robot trong dây chuyền vận hành, với mục tiêu tự động hóa phần lớn hoạt động tại các trung tâm hoàn thiện đơn hàng.

Mặc dù The New York Times không nêu rõ liệu kế hoạch này có dẫn đến đợt sa thải quy mô lớn hay không, nhưng theo báo cáo, robot sẽ giúp Amazon tránh việc phải tuyển thêm lao động mới để đáp ứng nhu cầu tăng trưởng. Tính đến năm 2033, số lượng việc làm bị thay thế bởi máy móc có thể lên tới 600.000 vị trí.

Để hình dung quy mô của kế hoạch này: rất ít công ty Mỹ có tới 600.000 nhân viên, và nếu Amazon giảm lực lượng ở mức đó, tác động tương đương với việc toàn bộ hãng vận chuyển FedEx (hiện có khoảng 550.000 lao động) biến mất khỏi thị trường việc làm.

Xu thế dùng robot đe dọa việc làm của con người

Nhiều nghiên cứu học thuật cũng đã chỉ ra tác động tiêu cực của robot đối với tiền lương và việc làm. Theo dữ liệu năm 2020, mỗi robot được triển khai trên 1.000 lao động sẽ làm giảm trung bình 0,42% tiền lương, và ước tính khiến người Mỹ mất khoảng 400.000 việc làm.

Robot đang ngày càng chiếm công việc của con người.

Vào tháng 6, Amazon công bố rằng họ đã đạt cột mốc triển khai hơn 1 triệu robot trong mạng lưới hoàn thiện và giao hàng - tương đương khoảng 2/3 quy mô lực lượng lao động con người của công ty. The Times cho biết mục tiêu dài hạn của Amazon là tự động hóa 75% hoạt động vận hành.

Theo ước tính của nhà phân tích Brian Nowak (Morgan Stanley), việc tăng tỷ lệ robot trong các kho hàng có thể giúp Amazon tiết kiệm tới 4 tỉ USD mỗi năm vào năm 2027.

Với tư cách là nhà tuyển dụng tư nhân lớn thứ hai nước Mỹ, chiến lược tự động hóa của Amazon được xem như “phong vũ biểu” cho xu hướng thị trường lao động toàn quốc. Tính đến cuối quý II, công ty có hơn 1,54 triệu nhân viên trên toàn cầu, chưa bao gồm đội ngũ tài xế giao hàng thuộc các đối tác bên thứ ba.

Theo ước tính của Morgan Stanley, việc triển khai các kho hàng tự động kết hợp với giảm chi phí lao động và hoàn tất đơn hàng có thể giúp Amazon tiết kiệm tới 4 tỷ USD vào năm 2027.

Amazon khẳng định “nhân viên con người vẫn là trung tâm”

Đáp lại thông tin về sa thải nhân viên hàng loạt, người phát ngôn của Amazon cho hay những tài liệu được trích dẫn chỉ phản ánh quan điểm của một nhóm nhỏ, không đại diện cho chiến lược tuyển dụng tổng thể của công ty. Đại diện Amazon cho biết: “Những thông tin đó không thể hiện đầy đủ hay chính xác kế hoạch tuyển dụng của chúng tôi hiện tại hoặc trong tương lai”.

Amazon khẳng định rằng việc tự động hóa kho hàng sẽ giúp cải thiện an toàn lao động và giảm chấn thương, song nhận định này vẫn gây nhiều tranh cãi. Báo cáo của Trung tâm Báo chí Điều tra (Reveal) năm 2020 cho thấy tỷ lệ chấn thương tại các kho có robot cao hơn đáng kể so với những cơ sở không sử dụng tự động hóa.

Mặc dù triển khai robot ồ ạt, Amazon vẫn tiếp tục tuyển người quy mô lớn. Tuần trước, công ty thông báo kế hoạch tuyển 250.000 nhân viên toàn thời gian và bán thời gian cho mùa mua sắm cuối năm, tương tự hai năm trước.

Trong tuyên bố hôm 22.10, Amazon nhấn mạnh rằng con người vẫn nằm ở trung tâm chiến lược phát triển robot của hãng. Mục tiêu của công ty là "giảm bớt các công việc nặng nhọc, đơn giản hóa quy trình ra quyết định và mở ra cơ hội nghề nghiệp mới cho người lao động".

Amazon cũng cho biết họ đang mở rộng chương trình đào tạo nghề về cơ điện tử và robot, giúp nhân viên trang bị kỹ năng bảo trì và giám sát các hệ thống robot hiện đại. Tập đoàn hy vọng việc gia tăng tự động hóa sẽ giúp người lao động chuyển sang những công việc “bổ ích hơn” trong nội bộ công ty.

Bùi Tú