Nỗi lo mất rừng cùng nỗi lo mất cán bộ: Báo động nạn 'ăn rừng'
Gần 100 ha rừng thuộc lâm phần Công ty TNHH Đỉnh Nghệ, xã Quảng Sơn, huyện Đăk Glong, tỉnh Đăk Nông, sau hơn 10 năm được giao, nay đã bị xóa sổ.
Như đã đề cập ở bài trước, rừng Tây Nguyên đã và đang bị tàn phá nghiêm trọng, nhiều cán bộ đã “xin hàng”, nhiều chủ rừng đã bất lực khi rừng bị phá.
Rừng bị phá bởi người dân, bởi doanh nghiệp và nay lại phát hiện rất nhiều cán bộ cũng đi phá rừng, chiếm đất, móc nối, tiếp tay cho lâm tặc. Nghiêm trọng hơn là trong khi bảo vệ rừng vốn đã khó khăn, nguồn lực đầu tư dành cho lâm nghiệp vốn đã ít ỏi thì chúng lại còn bị xà xẻo, tham nhũng, khiến cho tình hình càng tồi tệ.
Tiếp tục loạt bài “Nỗi lo mất rừng đi cùng nỗi lo mất cán bộ”, bài 2 với nhan đề “Báo động nạn “ăn rừng”.
Một dự án "ăn rừng" ở xã Quảng Sơn, huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông.
Gần 100 ha rừng thuộc lâm phần Công ty TNHH Đỉnh Nghệ, xã Quảng Sơn, huyện Đăk Glong, tỉnh Đăk Nông, sau hơn 10 năm được giao, nay đã bị xóa sổ. Còn lại ở dự án này là những tranh chấp không có hồi kết giữa người dân địa phương từng mua bán đất rừng với doanh nghiệp. Một người dân trong vùng dự án kể lại nỗi khổ của mình vì mua đất rồi tranh chấp với doanh nghiệp.
“Những khu đất công ty sợ không giữ được thì bán lại. Chính gia đình tôi có mua lại từ Công ty Đỉnh Nghệ từ năm 2013 đến nay. Đến 2015, công ty cũ đã sang nhượng lại cho ông Khanh, Giám đốc mới. Từ năm 2015 đến giờ, ông Khanh đã xảy ra tranh chấp rất nhiều với những hộ mua đất như tôi”, người dân vùng dự án cho biết.
Dự án của Công ty Đỉnh Nghệ chỉ là một trong số hàng chục dự án “ăn rừng” ở tỉnh Đắk Nông, và là một trong số cả trăm dự án tương tự ở Tây Nguyên. Nhưng không chỉ người dân, doanh nghiệp “ăn rừng”, một bộ phận không nhỏ cán bộ giờ đây được phát hiện cũng đi phá rừng, lấn chiếm và buôn bán đất rừng trái phép.
Huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk là nơi đầu tiên ở Tây Nguyên tiến hành khảo sát, thống kê cán bộ, lãnh đạo, đảng viên tham gia lấn chiếm, sử dụng đất rừng. Kết quả công bố đầu năm 2018 cho thấy, dù chỉ mới một nửa số cán bộ, đảng viên của huyện kê khai đã có hơn 1.200 người đang chiếm dụng đất rừng, tổng diện tích hơn 2.000 ha. Và tình trạng cán bộ, đảng viên tham gia lấn chiếm, buôn bán đất rừng ở Ea Súp ngày càng phức tạp.
Rừng tại các dự án ở Tây Nguyên bị tàn phá có hệ thống và xuyên suốt trong thời gian dài.
Giờ đây, việc phá rừng, lấn chiếm, buôn bán đất rừng còn có dấu hiệu có tổ chức, có hệ thống, có những đầu nậu thu gom số lượng lớn đất rừng để buôn bán, lừa đảo người dân thiếu hiểu biết.
Ông Y Giang Gry Niê Knơng, Phó chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk nhận định, tình trạng này không chỉ ở huyện Ea Súp và tỉnh đang chỉ đạo Công an vào cuộc điều tra, xử lý.
“Có yếu tố đầu nậu, xã hội đen và trong đó có luôn câu chuyện có cán bộ của chúng ta ở trong đó, chỉ dân vào khu vực này, khu vực kia canh tác, xúi giục dân lấn chiếm đất của các nông lâm trường. Hoặc là Ea Súp có báo cáo có chuyện lừa những đối tượng ở tỉnh ngoài lên, các anh cứ đứng chỉ thôi, chỉ chỗ này, chỗ kia, anh lấy tiền rồi đi mất. Rất nhiều người dân bị lừa về việc này. Tỉnh cũng đã chỉ công an xem xét, nghiên cứu có phương án xử lý dứt điểm các đối tượng này”, ông Niê Knơng cho hay.
Còn tại huyện Krông Bông, điểm nóng nhất về tình trạng phá rừng, khai thác gỗ trái phép tỉnh Đắk Lắk từ đầu năm 2020 đến nay, ông Lê Văn Long, Chủ tịch UBND huyện nhận định, có những tiêu cực, tiếp tay cho lâm tặc từ chính đội ngũ cán bộ bảo vệ rừng. Vì vậy, UBND huyện đã chỉ đạo Công an huyện vào cuộc, lập chuyên án, đồng thời giám sát hoạt động của các chủ rừng và cơ quan chức năng.
“Trong thời gian vừa qua, những vụ việc xảy ra chủ yếu liên đến con người quản lý. Chúng tôi đã chỉ đạo cho công an huyện thành lập chuyên án riêng, tác chiến độc lập. Ngoài tuần tra chung, kiểm soát chung, lực lượng công an có trách nhiệm điều tra, thâm nhập địa bàn, mật phục để xác định những đầu nậu buôn lậu gỗ, xử lý những vụ phát sinh, kể cả giám sát các lực lượng chức năng khác xem có tiếp tay cho lâm tặc hay không”, ông Long nêu ý kiến.
Huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk là nơi đầu tiên ở Tây Nguyên thống kê cán bộ, đảng viên tham gia lấn chiếm, sử dụng đất rừng.
Chưa dừng lại ở “ăn gỗ”, “ăn đất rừng”, giờ đây tại một số tỉnh Tây Nguyên còn phát hiện cán bộ “ăn tiền” quản lý, bảo vệ rừng. Điển hình, Thanh tra tỉnh Đắk Nông phát hiện có 12 đơn vị, tổ chức kê khống hơn 12.600 ha rừng để nhận tiền dịch vụ môi trường rừng chênh lệch gần 3 tỷ đồng trong giai đoạn 2014-2016; có 14 tổ chức, đơn vị khai khống diện tích trồng rừng thay thế để được thanh toán “thêm” số tiền lên đến hơn 10,5 tỷ đồng trong giai đoạn 2015-2018.
Tại tỉnh Gia Lai, thanh tra tỉnh cũng phát hiện hàng loạt dấu hiệu tham nhũng tiền quản lý, bảo vệ rừng. Điển hình là vụ việc sai phạm lên tới hơn 12 tỷ đồng, có dấu hiệu tham nhũng tại Ban Quản lý rừng phòng hộ Ia Grai.
Bà Trần Thùy Thanh, Phó Chánh Thanh tra tỉnh Gia Lai cho biết, sai phạm có dấu hiệu tham nhũng chủ yếu là từ nguồn tiền dịch vụ môi trường rừng. Cùng với sự buông lỏng quản lý của ngành chủ quản thì các quy định về quản lý thu chi chưa chặt chẽ đã tạo điều kiện cho các chủ rừng dễ dàng tham nhũng.
“Tiền dịch vụ môi trường không phải là ít. Nhiều Ban quản lý được chi tiền này rất nhiều nhưng quy định về chi lại không rõ ràng. Tiền này đơn vị có thể dùng để giao khoán bảo vệ rừng hoặc có thể sử dụng để cho hoạt động của đơn vị. Nhưng chi thế nào, nội dung chi không rõ. Cho nên quá trình thanh tra chúng tôi thấy nhiều Ban quản lý chi tiền này vô tội vạ. Nếu việc này không quy định rõ, sẽ tạo cơ hội cho tham nhũng phát sinh”, bà Thanh nhấn mạnh.
Sau một vụ cháy rừng tại Ban quản lý rừng phòng hộ Ia Grai, cơ quan chức năng phát hiện có dấu hiệu kê khai khống diện tích rừng trồng và đến nay xác định sai phạm 12 tỷ đồng, có dấu hiệu tham nhũng.
Cán bộ lấn chiếm đất rừng rồi hợp thức hóa, hay chủ rừng khai khống diện tích rừng, diện tích trồng rừng, khai khống các hạng mục để rút ruột tiền quản lý, bảo vệ rừng tựu chung lại là những hành vi có dấu hiệu tham nhũng. Dù là tiền hay đất thì đó đều là tham nhũng, bởi đó là những giá trị vật chất cụ thể, có thể định lượng, được quy định trong Luật phòng chống tham nhũng.
Với số lượng thanh tra chưa nhiều, số vụ phát hiện thời gian qua có thể nói mới chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Và đây là điều cực kỳ tệ hại, rất nguy hiểm, bởi nguồn lực dành cho quản lý, bảo vệ rừng vốn đã ít ỏi, luôn trong tình trạng thiếu thốn mà còn bị xà xẻo, tham nhũng thì hiệu quả bảo vệ rừng càng đi xuống.
Thanh kiểm tra, điều tra, xử lý nghiêm những sai phạm là yêu cầu cấp bách lúc này để lập lại trật tự trong lĩnh vực quản lý, bảo vệ rừng. Tuy nhiên, để nhận diện, điều tra, xử lý tham nhũng trong quản lý, bảo vệ rừng hiện nay đang gặp khó và vướng ở nhiều mặt. Vấn đề này, chúng tôi sẽ đề cập ở kỳ sau, cũng là kỳ cuối với nhan đề “Điều tra, xử lý sai phạm, tham nhũng rừng: Khó và vướng ở đâu”./.
