Nỗi lo trên phố Wall: Kinh tế Mỹ tăng trưởng quá nóng

Giao dịch viên tại Sàn chứng khoán New York, Mỹ, ngày 31/1/2024. Ảnh: THX/TTXVN

Dựa trên một số báo cáo kinh tế nổi bật, có thể thấy các chỉ số kinh tế chính của Mỹ đều tích cực, thậm chí cao vượt kỳ vọng. Dữ liệu về lạm phát, tăng trưởng kinh tế và thị trường lao động đã nghiêng hẳn về phía cho thấy nền kinh tế lớn nhất thế giới đang phát triển quá nóng. Tuy nhiên, theo nhận định của các nhà đầu tư, dường như nhiều nhà kinh tế vẫn coi nhẹ những vấn đề này và đề cập đến những chỉ số khác ít báo động hơn.

Điều đáng lưu ý là các số liệu bất thường mới chỉ xuất hiện vào tháng Giêng. Do đó, có thể chưa đủ để các nhà kinh tế học lên tiếng về các nguy cơ có thể xảy ra.

Vậy vì sao các nhà đầu tư lại tỏ ra lo lắng? Thị trường thường mong chờ một kịch bản “hoàn hảo”, trong đó tăng trưởng đủ mạnh để tránh suy thoái kinh tế, nhưng cũng đủ nhẹ nhàng để cho phép Cục Dự trữ liên bang (Fed) cắt giảm lãi suất, ngay cả khi lạm phát vẫn đang cao hơn mức mục tiêu 2% của Fed.

Sẽ không có gì là bất thường khi xem xét các báo cáo trong quá khứ trái ngược với tình hình đầy hy vọng hiện nay của nền kinh tế Mỹ. Các nhà kinh tế cũng thường cảnh báo thị trường không nên phản ứng thái quá trước một đợt công bố số liệu kinh tế mới, có khả năng gây biến động cao, bất kể theo hướng tốt hay xấu.

Sau ngày 13/2, thời điểm Bộ Lao động Mỹ công bố số liệu Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng Một tăng cao hơn dự báo, đã xuất hiện tình trạng “bán tháo” trên thị trường Phố Wall trong ngày 14/2. Toàn bộ các chỉ số chứng khoán chính đều giảm điểm, trong đó S&P 500 “bốc hơi” 1,37%. Tuy nhiên, đóng cửa phiên giao dịch tuần trước, chỉ số S&P 500 đ chỉ thấp hơn 0,5% so với mức cao kỷ lục và các nhà đầu tư tiếp tục đặt cược vào triển vọng Fed sẽ cắt giảm lãi suất vào nửa cuối năm nay.

Chuyên gia kinh tế cấp cao tại Mỹ của UBS Global Wealth Management, Brian Rose, nhận định: Từ góc độ toàn cảnh nền kinh tế, tình hình vẫn có vẻ khả quan.

Các nhà kinh tế lập luận rằng sự tăng trưởng “nóng” của dữ liệu kinh tế có thể chỉ xảy ra một lần trong năm, liên quan đến việc các doanh nghiệp điều chỉnh lại giá bán sản phẩm vào đầu năm nay.

Mức tăng giá đặc biệt lớn ở các lĩnh vực dịch vụ sử dụng nhiều lao động như chăm sóc y tế và sửa chữa ô tô, cho thấy những người sử dụng lao động trong các ngành này cảm thấy buộc phải tăng giá để theo kịp với chi phí nhân công ngày càng tăng.

Chuyên gia Gregory Daco, nhà kinh tế trưởng tại công ty kế toán và tư vấn EY, cho biết: “Chỉ số CPI nóng hơn một chút so với dự đoán của tôi, nhưng tôi thận trọng khi tiếp nhận các thông tin trong các báo cáo được công bố trong các tháng Một hàng năm”.

Sự bất thường từ một số dữ liệu khác cũng khiến các nhà đầu tư bận tâm. Đó là bảng lương khu vực phi nông nghiệp Mỹ trong tháng Một. Dữ liệu mới phát hành cho thấy nền kinh tế lớn nhất thế giới đã tạo thêm được 353.000 việc làm vào tháng đầu năm nay - cao hơn nhiều so dự đoán của các nhà kinh tế và là mức tăng lớn nhất kể từ tháng Một năm ngoái.

Đáng chú ý, 353.000 là con số được điều chỉnh theo mùa. Hàng năm, nhiều doanh nghiệp thuê nhân công trước kỳ nghỉ lễ Giáng Sinh và sau đó sa thải một số trong tháng Giêng. Để đánh giá tốt hơn xu hướng tuyển dụng, Bộ Lao động Mỹ đã sử dụng các mô hình điều chỉnh theo mùa, trong đó, sự sụt giảm lớn trong bảng lương thực tế vào tháng Giêng thường thể hiện dưới dạng mức tăng được điều chỉnh theo mùa.

Rất ít người đặt nghi vấn đối với cách tính này. Tuy nhiên, nhiều nhà đầu tư tin rằng sự điều chỉnh trong tháng Giêng năm nay là quá mạnh. Họ lý giải các doanh nghiệp sa thải ít công nhân hơn bình thường, vì các doanh nghiệp đã thuê ít hơn trong những tháng trước. Đồng thời, họ cho rằng trên thực tế, vấn đề mùa vụ đã trở nên ít quan trọng hơn đối với các doanh nghiệp.

Do đó, nhiều người kỳ vọng mức tăng việc làm lớn trong tháng đầu năm sẽ được bù đắp bằng những con số yếu hơn trong những tháng tới, khi Bộ Lao động Mỹ dự báo hoạt động tuyển dụng sẽ phục hồi theo mùa.

Việc giảm tầm quan trọng của dữ liệu tháng Một đã mở rộng sang một ngoại lệ đáng chú ý, khi các báo cáo kinh tế mạnh mẽ được công bố mới đây. Dữ liệu hôm 15/2 cho thấy doanh số bán lẻ của Mỹ đã giảm 0,8% trong tháng Một, dấu hiệu cho thấy nhu cầu tiêu dùng có thể đang suy yếu sau một thời gian dài duy trì ở mức tốt. Tuy nhiên, nhiều nhà phân tích cho rằng chi tiêu có thể bị giảm do thời tiết mùa Đông xấu bất thường.

Đối với tăng trưởng chung, số liệu Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) cho thấy nền kinh tế tăng trưởng với tốc độ sau điều chỉnh lạm phát là 4,9% vào quý III/2023 và 3,3% trong quý IV/2023. Cả hai chỉ số này đều cao hơn mức trung bình khoảng 2% mà nhiều nhà kinh tế tin là bền vững, mà không làm tăng lạm phát.

Tuy nhiên, một thước đo tăng trưởng khác là Tổng thu nhập quốc nội (GDI) đã thấp hơn rất nhiều so với số liệu GDP kể từ cuối năm 2022 và chỉ ở mức 1,5% trong quý III/2023 - là số liệu được công bố gần đây nhất.

Về mặt lý thuyết, GDP và GDI cần phải ở mức cân bằng nhau. Bộ Thương mại Mỹ - cơ quan công bố cả hai chỉ số này - chính thức coi GDP “đáng tin cậy hơn vì nó dựa trên dữ liệu toàn diện và kịp thời hơn”. Nhưng các nhà phân tích lưu ý rằng mức trung bình của cả hai chỉ số này là tốt nhất trong việc dự đoán ước tính GDP cuối cùng của từng quý.

Trong một báo cáo gần đây, các nhà phân tích tại ngân hàng Goldman Sachs đã trích dẫn số liệu GDI để đưa ra con số ước tính cho tăng trưởng kinh tế Mỹ. Báo cáo viết: “Chúng tôi vẫn nghĩ rằng sản lượng thực tế chỉ tăng trưởng khiêm tốn so với mức tiềm năng, mặc dù dữ liệu GDP tốt hơn nhiều”.

Các nhà đầu tư tin rằng có hơn 50% khả năng Fed sẽ bắt đầu cắt giảm lãi suất trước cuộc họp chính sách vào tháng Sáu tới, với tốc độ cắt giảm ít nhất ba lần trong năm 2024, mỗi lần 0,25 điểm phần trăm.

Trái ngược với tâm lý lo lắng của Phố Wall, các nhà phân tích đón nhận các dữ liệu kinh tế của Mỹ tích cực hơn. Một số nhà phân tích thậm chí còn cho rằng nền kinh tế hiện đang gặp khó khăn trong việc đạt được điều kiện lý tưởng là “hạ cánh mềm”, với lạm phát ổn định ở mức 2% mà không có suy thoái.

Chuyên gia Joe Davis, nhà kinh tế trưởng toàn cầu tại quỹ đầu tư Vanguard, cho biết, dữ liệu gần đây cho thấy mức lãi suất hiện tại không gây ra nhiều lực cản đối với nền kinh tế Mỹ như các quan chức Fed đã từng đề cập. Ông nói: “Tôi ngày càng lo ngại rằng sẽ có mong muốn cắt giảm lãi suất mạnh mẽ khi thị trường lao động chưa hoàn toàn cân bằng. Thị trường lao động đã hạ nhiệt nhưng vẫn còn thắt chặt”.

Quang Huy (P/v TTXVN tại New York)