Nông dân đổi đời từ liên kết trong HTX thủy sản ở Hậu Giang

Vài năm trở lại đây, mô hình HTX thủy sản đã từng bước nâng cao hiệu quả sản xuất thủy sản của người dân. Bằng việc tổ chức sản xuất theo chuỗi liên kết – từ con giống, kỹ thuật nuôi, thu hoạch, sơ chế đến tiêu thụ sản phẩm – các HTX đã giúp người dân tăng năng suất, kiểm soát chất lượng và nâng cao giá trị hàng hóa.

Hình thành liên kết chuỗi giá trị

Tính đến cuối năm 2024, toàn tỉnh Hậu Giang có 271 HTX hoạt động trên nhiều lĩnh vực, trong đó có hàng chục HTX thủy sản đang phát huy hiệu quả tích cực. Theo thống kê của Liên minh HTX tỉnh Hậu Giang, khu vực kinh tế tập thể đã tạo việc làm thường xuyên cho gần 13.000 lao động nông thôn, góp phần đáng kể vào mục tiêu giảm nghèo và phát triển bền vững.

Đặc biệt, sự ra đời của Liên hiệp HTX Thủy sản Hậu Giang Mekong vào năm 2023 chính là bước ngoặt liên kết trong nuôi trồng thủy sản của địa phương. Đây là tổ chức liên kết cấp cao giữa các HTX hoạt động trong lĩnh vực thủy sản, giúp tăng cường tính chuyên nghiệp, mở rộng quy mô và nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường. Liên hiệp này gồm 7 HTX thành viên tiêu biểu: HTX Kỳ Như (huyện Phụng Hiệp) HTX nuôi lươn Thuận Phát (huyện Long Mỹ) HTX Bắc Xà No (huyện Vị Thủy) HTX nuôi ba ba Thạnh Lợi (huyện Châu Thành A) HTX Nông nghiệp Hai Huynh (huyện Vị Thủy) HTX Kim Ngoan (huyện Vị Thủy) HTX Nông Gia (TP. Vị Thanh).

Cá thát lát được nhiều người dân, HTX lựa chọn là đối tượng nuôi trồng chính.

Liên hiệp hoạt động theo cơ chế cổ phần hóa, mỗi thành viên thực hiện góp vốn (cổ phần) để tạo vốn điều lệ. Hoạt động chính của Liên hiệp là cung ứng con giống, nuôi trồng, chế biến và tiêu thụ thủy sản theo chuỗi giá trị khép kín, đảm bảo lợi ích cho tất cả các bên tham gia, đặc biệt là người nông dân.

Bên cạnh đó, sự đồng hành của Liên minh HTX tỉnh chính là bệ đỡ cho người dân, HTX, Liên hiệp HTX thủy sản Hậu Giang phát triển. Trong thời gian qua, đơn vị này đã triển khai nhiều chương trình thiết thực như: Đào tạo và tập huấn về kỹ thuật nuôi thủy sản theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP; Hỗ trợ các HTX xây dựng nhãn hiệu hàng hóa, đăng ký thương hiệu, giúp sản phẩm có chỗ đứng trên thị trường

Trung bình mỗi năm, Liên minh HTX tỉnh đã phối hợp với các sở, ngành tổ chức hàng chục lớp tập huấn cho thành viên HTX thủy sản. Nhờ đó, nhiều HTX đã mạnh dạn chuyển đổi sang sản xuất theo hướng an toàn sinh học, giảm thiểu rủi ro, đáp ứng yêu cầu thị trường.

Đa dạng đối tượng nuôi trồng

Từ đây, những HTX điển hình giúp người dân thoát nghèo ngày càng nở rộ ở Hậu Giang. Tiêu biểu như HTX nuôi lươn Thuận Phát (Long Mỹ) thành lập từ năm 2020 với 15 thành viên. HTX Thuận Phát chuyên nuôi lươn trong bể bạt không bùn theo hướng VietGAP.

Nhờ quy trình khép kín và kiểm soát dịch bệnh tốt, sản phẩm của HTX đạt chất lượng cao, được thương lái thu mua tận nơi với giá ổn định. Hiện mỗi hộ thành viên có thể đạt lợi nhuận từ 80 – 100 triệu đồng/năm. Hầu hết các thành viên trước đây thuộc diện hộ nghèo, nay đã thoát nghèo, xây dựng được nhà cửa khang trang.

Nuôi trồng thủy sản là thế mạnh ở Hậu Giang.

Còn HTX nuôi ba ba Thạnh Lợi (Châu Thành A) lại là đơn vị tiên phong trong mô hình nuôi ba ba kết hợp sinh thái. HTX Thạnh Lợi đã thành công trong việc kết hợp nuôi ba ba với trồng cây ăn trái. Mô hình này không chỉ tăng hiệu quả sử dụng đất mà còn hạn chế ô nhiễm môi trường. Với đầu ra ổn định, giá bán cao (trung bình 150.000 – 180.000 đồng/kg ba ba), thu nhập của thành viên HTX ngày càng nâng cao. Mỗi hộ thu về trên 120 triệu đồng/năm.

Chuyên nuôi cá thát lát, một đặc sản nổi tiếng của Hậu Giang, HTX Bắc Xà No đã xây dựng thành công thương hiệu cá thát lát VietGAP, được phân phối vào chuỗi siêu thị và xuất khẩu sang Campuchia. Nhờ liên kết tốt và đầu tư công nghệ, sản phẩm cá thát lát của HTX có đầu ra ổn định, giá cả cao hơn thị trường bình quân 20 – 30%. HTX cũng đầu tư kho lạnh, máy móc sơ chế để nâng cao giá trị sản phẩm.

Tác động rõ nét đến đời sống người dân

Sự phát triển của các HTX thủy sản không chỉ nâng cao thu nhập cho thành viên mà còn tạo việc làm ổn định cho hàng trăm lao động địa phương. Phụ nữ, thanh niên và người lớn tuổi đều có cơ hội tham gia sản xuất, đóng góp vào thu nhập gia đình.

Tính đến cuối năm 2024, diện tích nuôi thủy sản toàn tỉnh là 70,44 ha, tăng 3,15% so với 2023. Tổng sản lượng thủy sản là 8.774,97 tấn, tăng 13,34%. Sản xuất sản phẩm chế biến, bảo quản thủy sản và các sản phẩm từ thủy sản (chiếm tỷ trọng trên 43,39% trong ngành chế biến thực phẩm), tăng 15,47% so với 2023.

Theo thống kê của Liên minh HTX tỉnh, thu nhập bình quân của thành viên HTX thủy sản tăng từ 35 triệu đồng/năm (năm 2019) lên 72 – 160 triệu đồng/năm (năm 2024). Tỷ lệ hộ nghèo ở các địa phương có HTX thủy sản giảm rõ rệt, nhiều thành viên không chỉ thoát nghèo mà còn vươn lên làm giàu chính đáng.

Dù đạt nhiều kết quả tích cực, các HTX thủy sản Hậu Giang vẫn đối mặt với không ít thách thức như vốn đầu tư còn hạn chế, nhất là khi mở rộng quy mô hoặc đầu tư hạ tầng. Do thị trường thế giới biến động, nhiều HTX gặp khó khăn trong tìm kiếm thị trường xuất khẩu ổn định. Có HTX lại rơi vào tình trạng thiếu nhân lực quản trị HTX chuyên nghiệp, trong khi tiềm năng phát triển ngành nghề nuôi trồng thủy sản ở địa phương rất lớn.

Để tháo gỡ khó khăn, các HTX thủy sản mong muốn được tiếp tục nhận sự hỗ trợ từ Nhà nước về vốn ưu đãi, hạ tầng thủy lợi – giao thông, và mở rộng chương trình xúc tiến thương mại. Đồng thời, cần có thêm các chương trình đào tạo chuyên sâu về quản trị HTX, kỹ thuật nuôi hiện đại và marketing sản phẩm.

Rõ ràng, HTX thủy sản đang từng bước khẳng định là mô hình hiệu quả giúp người dân Hậu Giang thoát nghèo bền vững. Với sự hỗ trợ đúng hướng từ chính quyền và sự liên kết ngày càng chặt chẽ giữa các HTX, tỉnh Hậu Giang đang đi đúng hướng trong chiến lược phát triển nông nghiệp hiện đại, thích ứng với biến đổi khí hậu và hội nhập thị trường. Nếu được nhân rộng và đầu tư đúng mức, mô hình HTX thủy sản không chỉ mang lại sinh kế ổn định cho nông dân mà còn góp phần tạo nên một nền kinh tế tập thể năng động, vững mạnh cho khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

Quang Am