Nông nghiệp hữu cơ - hướng sản xuất nâng cao giá trị nông sản

Khi doanh nghiệp "đầu tàu" vào cuộc

Đồng chí Đoàn Thị Thuấn, Quyền Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt tỉnh, cho biết: Nông nghiệp hữu cơ trước hết cần đảm bảo và tăng cường sức khỏe của đất, của cây trồng, động vật, con người và cả hành tinh như một thể thống nhất không thể tách rời. Điều cốt lõi nhất, chính là sức khỏe của hệ sinh thái, nếu “đất 'khỏe” tạo ra cây trồng khỏe, để nuôi dưỡng sức khỏe của vật nuôi và con người; phải đi ngược lại hoàn toàn với thói quen canh tác thâm dụng hóa chất. Nó phải “tránh sử dụng các loại phân hóa học tổng hợp, thuốc trừ sâu bệnh, thuốc kháng sinh và các chất kích thích”.

Trên địa bàn tỉnh, Công ty TNHH Phát triển nông nghiệp và Tư vấn môi trường (DACE) là một trong những đơn vị đầu tiên tạo sự liên kết thành công trong lĩnh vực phát triển cây trổng hữu cơ. Giám đốc Công ty DACE Trần Văn Hiếu chia sẻ: Từ khâu làm đất, chọn giống, trồng, chăm sóc, thu hoạch đến chế biến, bảo quản đều phải tuân thủ quy trình. Mục tiêu là tạo ra sản phẩm chất lượng cao, gia tăng giá trị và nâng cao thu nhập cho nông dân. Đến năm 2015, DACE đã bắt tay vào xây dựng các vùng nguyên liệu đặc thù để trồng cây gừng và cây ớt chỉ thiên. DACE ký kết hợp đồng đầu tư phát triển cây trồng hữu cơ và bao tiêu sản phẩm cho 460 ha gừng tại các xã: Lũng Nặm, Tổng Cọt.

Là người trồng gừng từ năm 2016, mỗi năm trồng hơn 1.000 m2, ông Trương Văn Lần, thôn Ngườm Vài, xã Tổng Cọt cho biết: Nhờ canh tác đúng quy trình kỹ thuật, mỗi năm tôi thu về khoảng 15 tấn gừng tươi. Với giá thu mua 12.000 - 15.000 đồng/kg, gia đình tôi thu nhập gần 200 triệu đồng/vụ. Từ khoản tiền này, gia đình tôi đã thoát nghèo 3 năm rồi. Sau 2 năm trồng, gừng hữu cơ cho năng suất 50 - 80 tấn/ha, thu nhập bình quân 300 triệu đồng/ha/năm, cao hơn trồng ngô, lạc từ 150 - 200 triệu đồng.

Năng suất gừng hữu cơ đạt 50 - 80 tấn/ha, thu nhập bình quân 300 triệu đồng/ha/năm, cao hơn trồng ngô, lạc từ 150 - 200 triệu đồng.

Khai thác thế mạnh về cây trồng đặc hữu địa phương, DACE đầu tư vào phát triển cây hồi ở các xã: Minh Khai, Đông Khê, Thạch An... Ông Trần Văn Hiếu nhận định: “Cao Bằng là một vùng đất có tiềm năng vô cùng lớn để phát triển các loại gia vị. Chúng tôi nhìn thấy ở cây hồi không chỉ là giá trị kinh tế trước mắt, mà còn là tiềm năng xuất khẩu bền vững nếu được sản xuất theo đúng tiêu chuẩn quốc tế.” Là doanh nghiệp không chỉ đi tiên phong mà còn quyết liệt triển khai đồng bộ các giải pháp. Đến cuối năm 2022, sau một quá trình kiểm tra, lấy mẫu và đánh giá nghiêm ngặt, 1.444 ha đất trồng hồi ở huyện Thạch An (cũ) đã chính thức được Tổ chức liên minh Quốc tế cấp giấy chứng nhận hữu cơ theo tiêu chuẩn Nhật, Mỹ và châu Âu.

Chủ tịch UBND xã Đức Long Vũ Đức Thiện cho biết: Từ khi có Công ty DACE liên kết, hoa hồi được thu mua với giá ổn định từ 30.000 - 33.000 đồng/kg. Nhiều hộ trong xã có thu nhập từ 100 - 200 triệu đồng mỗi năm, đời sống bà con có cuộc sống khá. Theo bà Nông Thị Eng, xóm Bản Pằng, xã Đức Long: Những gốc cây hồi cổ thụ có từ những năm 1950 năm nào cũng sai trĩu cành. Trước đây, giá thu mua bấp bênh, từ khi có DACE, mọi thứ đã thay đổi.

Thành công của mô hình hồi hữu cơ tại các xã: Minh Khai, Đông Khê, Thạch An, với sản lượng 3.000 tấn/năm, mang về doanh thu hơn 100 tỷ đồng, là một minh chứng cho tính ưu việt của mô hình liên kết "Nhà nước - Doanh nghiệp - Nông dân". Người nông dân không còn lo đầu ra. Doanh nghiệp có vùng nguyên liệu ổn định, Công ty tự tin với kế hoạch đầu tư thêm 60 tỷ đồng xây dựng nhà máy sơ chế, kho bảo quản, hướng tới thu mua hàng nghìn tấn hoa hồi tươi/năm, khẳng định vị thế nông sản Cao Bằng trên thị trường gia vị toàn cầu.

Nếu Công ty DACE chứng minh sức mạnh của mô hình liên kết trên diện rộng, thì Công ty TNHH Kolia ở Phja Đén, xã Thành Công lại mở ra hướng chiến lược phát triển nông nghiệp hữu cơ theo chiều sâu, khai thác các "ngách" thị trường cao cấp. Với độ cao trên 1.200 m và khí hậu mát mẻ quanh năm, Phja Đén là một "tiểu ôn đới" lý tưởng. Tận dụng lợi thế này, Công ty Kolia đã hợp tác với 50 hộ dân, phát triển 30 ha chè hữu cơ chất lượng cao như: Kim Tuyên, Thanh Tâm, Ô long, Bát Tiên... Đơn vị không chỉ sản xuất theo tiêu chuẩn hữu cơ, mà còn đầu tư nhà máy chế biến theo công nghệ Hàn Quốc, áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế nghiêm ngặt. Sản phẩm trà hữu cơ của Kolia đã chinh phục được thị trường khó tính nhất thế giới là Đài Loan. Việc xuất khẩu được trà sang Đài Loan, một "vương quốc" về trà Ô long, khẳng định về chất lượng tuyệt hảo của sản phẩm, cho thấy khi đầu tư đúng và trúng hướng, người nông sản hoàn toàn có thể cạnh tranh ở đẳng cấp cao nhất.

Tại Phia Đén, xã Thành Công, Công ty TNHH Kolia phát triển chè hữu cơ, đầu tư nhà máy chế biến theo công nghệ Hàn Quốc, áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế.

Những “điểm nghẽn" cần tháo gỡ

Chuỗi liên kết trong phát triển các cây trồng: hồi, gừng, chè, ớt là kết quả của sự đồng hành các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương và doanh nghiệp, nâng số diện cây trồng sản xuất theo hướng hữu cơ toàn tỉnh hiện có 1.113 ha. Nhưng nếu nhìn vào bức tranh tổng thể, bước tiến này vẫn còn nhiều “điểm nghẽn”. Một ví dụ điển hình là cây rau hữu cơ. Mặc dù tổng diện tích rau đậu hằng năm của tỉnh trên 4.400 ha, nhưng diện tích rau hữu cơ thực sự chỉ đạt 1,5 ha. Con số ít ỏi này cho thấy việc chuyển đổi sang sản xuất hữu cơ là vô cùng khó khăn.

Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Nông Thanh Mẫn, sản xuất nông nghiệp của tỉnh chủ yếu vẫn là "hộ gia đình, nhỏ lẻ, manh mún". Trong khi đó, các tổ chức, doanh nghiệp tham gia đầu tư còn quá ít. Sản xuất hữu cơ mới tập trung vào cây trồng, chưa phát triển ở chăn nuôi, thủy sản. Chi phí sản xuất hữu cơ thường cao hơn nhiều so với sản xuất truyền thống, do yêu cầu kỹ thuật nghiêm ngặt, thời gian canh tác dài, và nguy cơ rủi ro cao từ thời tiết, dịch bệnh. Trong khi đó, nguồn lực hỗ trợ, chi phí cấp chứng nhận còn hạn chế và "điểm nghẽn" thị trường.

Để hiện thực hóa các chủ trương nghị quyết của Trung ương của tỉnh, cần tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho cả người sản xuất, doanh nghiệp và người tiêu dùng về vai trò, giá trị thực sự của sản phẩm hữu cơ. Huy động mọi nguồn lực, lồng ghép các chương trình, dự án, tăng cường huy động vốn từ doanh nghiệp và người dân. Ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp hữu cơ để tăng năng suất, chất lượng và thích ứng với biến đổi khí hậu. Bồi dưỡng, nâng cao năng lực cho cán bộ, doanh nghiệp, hợp tác xã về quy trình giám sát, chứng nhận sản phẩm. Đổi mới tổ chức sản xuất, tiếp tục xây dựng các chuỗi giá trị, liên kết chặt chẽ các hộ sản xuất với doanh nghiệp.

H.N