Nông nghiệp không chỉ là sản xuất mà phải được nhìn nhận như giải pháp chống ngập tự nhiên

Sáng 26-11, UBND TP.HCM tổ chức Hội thảo “Nông nghiệp đô thị - Tương lai nông nghiệp trong lòng Thành phố, đổi mới để phát triển bền vững”. Hội thảo do ông Bùi Minh Thạnh, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM và ông Bùi Bá Bổng, nguyên Thứ trưởng Bộ NN&PTNT đồng chủ trì.

Trụ cột của phát triển bền vững

Phát biểu chỉ đạo, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Bùi Minh Thạnh nhấn mạnh Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Thành phố lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 xác định tầm nhìn đến năm 2030, TP.HCM sẽ trở thành đô thị văn minh, hiện đại, thuộc nhóm 100 thành phố toàn cầu. Trong đó, nông nghiệp đô thị, công nghệ cao và sinh thái - hữu cơ là trụ cột quan trọng trong cấu trúc phát triển bền vững.

Phân tích bối cảnh, ông Bùi Minh Thạnh chỉ ra sáu cơ hội và thách thức lớn ngành nông nghiệp đang đối diện. Đáng chú ý, quá trình sáp nhập tạo ra không gian nông nghiệp lớn với hơn 454.000 ha, mở ra điều kiện hình thành các vùng sản xuất quy mô. Tuy nhiên, tốc độ đô thị hóa nhanh gây áp lực lên môi trường, đất nông nghiệp thu hẹp và lao động già hóa.

Ông Bùi Minh Thạnh, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM phát biểu tại hội thảo. Ảnh: QH

Lãnh đạo TP.HCM đặc biệt nhấn mạnh ngập úng đô thị là thách thức thời sự. "Nông nghiệp không chỉ là sản xuất mà phải được nhìn nhận như một giải pháp chống ngập tự nhiên, giúp giữ nước, thấm nước và làm chậm dòng chảy thông qua các không gian tự nhiên", ông Thạnh nói.

Từ thực tiễn đó, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM khẳng định để đóng góp cho tăng trưởng hai con số và xây dựng nông thôn mới, ngành nông nghiệp buộc phải chuyển sang mô hình giá trị gia tăng cao, công nghệ, tuần hoàn và bền vững.

Báo cáo của UBND TP.HCM tại hội thảo cũng cho thấy năm 2024 là thời điểm bản lề khi chương trình phát triển nông nghiệp đô thị được triển khai đồng bộ. TP đã xác định 5 khu vực phát triển theo vùng, hình thành các khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao với tổng diện tích hơn 1.100 ha tại huyện Củ Chi và Cần Giờ.

Hướng đi tất yếu

Trình bày tham luận, ThS.KTS Ngô Anh Vũ, Viện trưởng Viện Quy hoạch xây dựng TP.HCM, nhận định dù nông nghiệp đóng góp tỉ lệ nhỏ vào GRDP (dưới 5%) nhưng giữ vai trò sống còn trong đảm bảo an ninh lương thực. Điều này đã được minh chứng rõ nét qua đại dịch COVID-19.

Ông Vũ cho rằng trước tình trạng khan hiếm đất đai, ngành nông nghiệp phải thay đổi tư duy, chuyển đổi mạnh mẽ cơ cấu cây trồng vật nuôi. "Trong rất nhiều giải pháp, phát triển nông nghiệp đô thị là hướng đi có tính khả thi cao để giải quyết các bất cập của đô thị hóa, hướng tới đô thị sinh thái", ông Vũ khẳng định.

TP.HCM yêu cầu ngành nông nghiệp buộc phải chuyển sang mô hình giá trị gia tăng cao - công nghệ - tuần hoàn - bền vững. Ảnh: QH

Đồng quan điểm, TS Tô Thị Thùy Trang, Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM, nhận định nông nghiệp tái tạo kết hợp nông nghiệp 4.0 (AI, IoT) và kinh tế tuần hoàn là xu hướng tất yếu. TP.HCM có lợi thế là trung tâm khoa học công nghệ và thị trường tiêu thụ lớn, nhưng đối mặt thách thức về quỹ đất hẹp.

TS Trang đề xuất cần khoanh vùng bảo vệ diện tích đất nông nghiệp quan trọng cho công nghệ cao. Về cơ chế, TP cần có chính sách miễn giảm tiền thuê đất, thuế đất cho dự án nông nghiệp tái tạo đạt chuẩn; đơn giản hóa thủ tục vay vốn, chấp nhận tài sản trên đất (nhà màng, máy móc) làm tài sản thế chấp.

Giai đoạn 2026-2030, Thành phố tập trung hoàn thiện không gian phát triển với 05 khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Ảnh: QH

Đặc biệt, chuyên gia này nhấn mạnh giải pháp công nghệ. Các đô thị như TP.HCM cần đầu tư hệ thống xử lý nước thải cục bộ, áp dụng công nghệ tuần hoàn nước (Zero Discharge) và sử dụng AI để giám sát các chỉ số sức khỏe đất đai, từ đó chứng nhận và định giá cho sản phẩm tái tạo.

Dồn lực hoàn thiện 5 khu nông nghiệp công nghệ cao tại ngoại thành

Theo Sở NN&PTNT TP.HCM, năm 2024 đánh dấu bước chuyển dịch quan trọng sang kinh tế nông nghiệp. Giá trị sản xuất bình quân đạt 619 triệu đồng/ha, tăng 7% so với cùng kỳ. Nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao chiếm tới 45% tổng giá trị sản xuất toàn ngành.

Giai đoạn 2026-2030, TP tập trung hoàn thiện 5 khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao (quy mô 1.141 ha) tại Củ Chi và Cần Giờ. Đây sẽ là hạt nhân lan tỏa các mô hình sinh thái và đô thị thông minh.

QUANG HUY