Tăng minh bạch cho công ty bảo hiểm

Tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV đang diễn ra, nội dung góp vốn thành lập doanh nghiệp bảo hiểm được đưa ra bàn thảo trong phiên thảo luận về dự án Luật Kinh doanh bảo hiểm sửa đổi đầu tuần qua.

Điều 3a - dự thảo Luật yêu cầu “Tổ chức, cá nhân tham gia góp vốn, thành lập, quản lý, kiểm soát doanh nghiệp bảo hiểm, doanh nghiệp tái bảo hiểm, doanh nghiệp môi giới bảo hiểm, tổ chức tương hỗ cung cấp bảo hiểm vi mô, chi nhánh nước ngoài tại Việt Nam phải không thuộc đối tượng bị cấm thành lập và quản lý doanh nghiệp tại Việt Nam theo quy định của Luật Doanh nghiệp”.

Đại biểu Nguyễn Hữu Thông (Đoàn đại biểu Lâm Đồng) cho rằng, quy định trên còn hẹp, gây khoảng trống pháp lý bởi Luật Doanh nghiệp không chỉ nêu rõ các chủ thể bị cấm thành lập, quản lý doanh nghiệp tại Việt Nam, mà còn quy định cả đối tượng không được góp vốn vào doanh nghiệp.

Do đó, vị này đề xuất dự thảo Luật cần quy định rõ các chủ thể tham gia góp vốn, thành lập, quản lý, kiểm soát doanh nghiệp bảo hiểm phải thuộc đối tượng có quyền góp vốn, có quyền thành lập, quản lý doanh nghiệp, đồng thời không thuộc các trường hợp bị cấm góp vốn, mua cổ phần, mua phần góp vốn, bị cấm thành lập, quản lý doanh nghiệp theo quy định của Luật Doanh nghiệp và các luật khác.

Quan điểm trên nhận được sự đồng tình của nhiều đại biểu khác để bảo đảm thống nhất với Luật Doanh nghiệp. Ngoài ra, đại biểu Tô Thị Bích Châu (Đoàn đại biểu TP.HCM) đề xuất, dự thảo Luật cũng cần bổ sung quy định yêu cầu doanh nghiệp bảo hiểm phải công khai về thông tin về cơ cấu cổ đông sáng lập, người hưởng lợi cuối cùng và bên liên quan nhằm tăng cường tính minh bạch. Bởi lâu nay, có những trường hợp khó xác định khi xảy ra tranh chấp.

Về vấn đề này, luật sư Nguyễn Thị Tình - Đoàn luật sư TP. Hà Nội cho biết, Điều 119 - Luật Kinh doanh bảo hiểm hiện hành đã quy định công ty bảo hiểm phải công khai thông tin trong giấy phép thành lập và hoạt động (trong đó có nội dung các cổ đông góp vốn), phải công khai cả về những thay đổi lớn về cổ đông sở hữu trên 10% vốn điều lệ.

Trên thực tế, khi công ty bảo hiểm có những thay đổi lớn về cổ đông sáng lập, cổ đông nắm quyền chi phối, làm thay đổi công tác quản trị và điều hành, người tham gia bảo hiểm có thể đối mặt với rủi ro khi công ty gặp hạn chế về năng lực chi trả bồi thường. Trong quá trình hỗ trợ pháp lý cho bên mua bảo hiểm, các văn phòng luật sư nhận thấy người bị khởi kiện thường là người đại diện pháp luật của doanh nghiệp, chứ không phải cổ đông sáng lập. Chưa kể, tại một số công ty bảo hiểm, cổ đông sáng lập, cổ đông lớn, chủ tịch Hội đồng quản trị, tổng giám đốc, người đại diện pháp luật đôi khi chỉ là “nhân vật đóng thế”, chứ không phải là ông chủ thực sự, không có quyền quyết định.

Theo số liệu của Bộ Tài chính, thị trường bảo hiểm Việt Nam hiện có 86 doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm (32 doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ, 20 doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ, 2 doanh nghiệp tái bảo hiểm và 32 doanh nghiệp môi giới bảo hiểm) và 1 chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài. Dự kiến, năm 2025, tổng doanh thu phí của các công ty bảo hiểm ước đạt 239.636 tỷ đồng; tổng số phí bảo hiểm thu xếp qua các công ty môi giới bảo hiểm ước đạt 19.555 tỷ đồng.

Một vấn đề quan trọng khác được đưa ra thảo luận là an toàn tài chính tại các công ty bảo hiểm khi áp dụng mô hình vốn theo rủi ro (RBC), bởi đây là nội dung có sức ảnh hưởng sâu rộng đến toàn bộ cấu trúc tài chính và hoạt động của khối doanh nghiệp này.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Đoàn đại biểu Quảng Trị) đề nghị Ban soạn thảo làm rõ tính khả thi của việc áp dụng mô hình RBC trong bối cảnh Việt Nam chưa có sự đồng bộ về hạ tầng dữ liệu và nguồn nhân lực am hiểu mô hình này. Cần quy định lộ trình cụ thể, khả thi, đi kèm với các giải pháp hỗ trợ về kỹ thuật, đào tạo để doanh nghiệp bảo hiểm có thời gian chuẩn bị và chuyển đổi, tránh áp dụng cứng nhắc gây sốc thị trường.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, trước năm 2022, công ty bảo hiểm áp dụng mô hình vốn cố định vẫn được áp dụng tại Việt Nam và nhiều nước trong khu vực. Song, để tiệm cận chuẩn mực quốc tế, Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 quy định từ năm 2028, doanh nghiệp bảo hiểm phải chuyển sang mô hình quản lý vốn theo rủi ro. Tuy nhiên, qua giám sát thị trường, Bộ nhận thấy yêu cầu chuyển đổi ngay từ 2028 là khó khả thi vì doanh nghiệp cần chuẩn bị tài chính, nhân lực, công nghệ…, còn cơ quan quản lý cần hoàn thiện cơ sở dữ liệu và hệ thống tính toán.

Do đó, dự thảo Luật cho phép áp dụng song song 2 mô hình đến hết năm 2030 và từ năm 2031 sẽ áp dụng thống nhất một mô hình. Bộ Tài chính sẽ rà soát thêm về thời hạn chuyển đổi, cân nhắc rút ngắn để sớm tiếp cận thông lệ quốc tế.

Kim Lan