Nông thôn Thủ đô bước vào kỷ nguyên mới

Xây dựng nông thôn mới là một trong những chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước nhằm nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân nông thôn. Tại Thủ đô Hà Nội – nơi có cả đô thị hiện đại và vùng nông thôn rộng lớn – Chương trình này không chỉ là nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội mà còn là hành trình đổi mới toàn diện nông thôn, gắn với bảo tồn văn hóa và phát triển bền vững. Từ những vùng quê thuần nông yên bình đến các vùng ven đô phát triển năng động, Hà Nội đã và đang viết nên hành trình chuyển mình mạnh mẽ, trở thành Thành phố Nông thôn mới kiểu mẫu của cả nước.

Để đạt được kết quả đó, trong suốt 15 năm qua, Thành ủy Hà Nội đã ban hành 2 chương trình công tác trọng tâm toàn khóa là Chương trình số 02 với nội dung trọng tâm về phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới và nâng cao đời sống nông dân và Chương trình số 04 về Đẩy mạnh thực hiện hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới gắn với cơ cấu lại ngành nông nghiệp và phát triển kinh tế nông thôn, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nông dân.

Gần 15 năm triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, Hà Nội đã từng bước biến những vùng quê ngoại thành thành những không gian sống hiện đại, sạch đẹp và đáng sống hơn. Điều này thể hiện qua các thành quả trong công tác xây dựng nông thôn mới nổi bật khi Hà Nội là địa phương đứng đầu cả nước về xây dựng nông thôn mới với các con số ấn tượng, đó là 100% số xã đạt chuẩn NTM; 229 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao (đạt 146,8% so với mục tiêu Chương trình); 109 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu (đạt 136,2% so với mục tiêu Chương trình); 100% huyện, thị xã đạt chuẩn/hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM; 06/17 huyện đạt chuẩn huyện NTM nâng cao (đạt 150% so với mục tiêu Chương trình).

Đặc biệt, Thủ đô đã hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM cấp thành phố năm 2024, trước 01 năm so với Kế hoạch. Đồng thời, trong chương trình Mỗi xã một sản phẩm – OCOP, Hà Nội dẫn đầu cả nước về số lượng sản phẩm với trên 3.400 sản phẩm đã được đánh giá, phân hạng.

Ngoài ra, xuất khẩu nông, lâm sản vượt ngưỡng 2 tỷ đô. Tỷ lệ hộ nghèo toàn Thành phố xuống 0% theo chuẩn nghèo đa chiều Thành phố Hà Nội.

“Kỷ nguyên mới” của nông thôn Thủ đô

Có thể nói, giai đoạn 2021–2025, Hà Nội đã viết nên một dấu son mới trong hành trình xây dựng nông thôn mới – một hành trình không chỉ đo bằng thời gian, mà đo bằng những đổi thay tận gốc rễ. Thành quả ấy không chỉ đo bằng những con số ấn tượng mà còn đo bằng chất lượng sống ngày càng cao, bằng nụ cười rạng rỡ của người dân nơi thôn xóm.

Với sự chuyển đổi tư duy – từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp, đây không chỉ là sự thay đổi trong cách làm, mà còn là thay đổi căn bản trong cách nghĩ, cách tổ chức lại sản xuất nông nghiệp gắn với thị trường, khoa học – công nghệ và chuỗi giá trị. Kinh tế nông thôn chuyển mình mạnh mẽ với tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất nông nghiệp bình quân 5 năm đạt 3,19%, xuất khẩu nông, lâm sản vượt ngưỡng 2 tỷ USD, trong đó nhóm nông sản – thực phẩm đạt 1,463 tỷ USD (năm 2024). Những mô hình nông nghiệp thông minh, nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp tuần hoàn không còn là khái niệm xa lạ, mà đã từng bước đi vào thực tiễn, góp phần thực hiện mục tiêu "tăng trưởng xanh" của Thủ đô.

Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” khẳng định vị trí số 1 cả nước với hơn 3.400 sản phẩm OCOP – chiếm 21,3% tổng số sản phẩm OCOP toàn quốc. Bên cạnh đó, với 1350 làng nghề và làng có nghề, làng nghề Hà Nội đang ngày càng phát huy thế mạnh và khẳng định vị thế trên bản đồ văn hóa thế giới. Các làng nghề đã có sự tăng trưởng về giá trị sản xuất và giá trị xuất khẩu, với gần 200 làng nghề đạt doanh thu 10 - 50 tỷ đồng/1 năm. Các sản phẩm thuộc nhóm thủ công mỹ nghệ của thành phố đã xuất khẩu trên 40 Quốc gia và vùng lãnh thổ. Đặc biệt, hai làng nghề đầu tiên của Hà Nội cũng như của Việt Nam là làng nghề gốm sứ Bát Tràng (xã Bát Tràng) và lụa Vạn Phúc (Phường Hà Đông) đã chính thức trở thành thành viên của Mạng lưới các thành phố thủ công sáng tạo Thế Giới.

Hà Nội xác định: xây dựng NTM là vì dân, do dân và cho dân. Vì vậy, mục tiêu xuyên suốt 3 giai đoạn thực hiện Chương trình đều hướng tới đích cuối cùng là làm thế nào để nhân dân được sống trong sự ấm no, hạnh phúc, được vươn lên bằng chính đôi tay và được tiếp sức bởi những chính sách đúng đắn.

Chính vì đó, không chỉ phát triển kinh tế, Hà Nội còn chăm lo toàn diện đời sống người dân. Tỷ lệ hộ nghèo giảm về 0% theo chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2022–2025; thu nhập bình quân đầu người tăng gấp 6 lần so với năm 2010; 97,46% lao động có việc làm thường xuyên; 100% người dân tham gia bảo hiểm y tế. Hạ tầng nông thôn đồng bộ, 100% trạm y tế xã có bác sĩ. Công tác đảm bảo an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội và an ninh nông thôn được giữ vững.

Về ngoại thành Hà Nội hôm nay, không chỉ là những con đường nhựa rộng rãi, trải đầy hoa, trường lớp khang trang, học sinh cười nói rộn ràng sau giờ tan học, hay tinh thần phấn khởi của nhân dân tại các khu vui chơi, giải trí, thể thao ..., mà quan trọng hơn, là tư duy phát triển cộng đồng, là chất lượng sống của người dân nông thôn ngày càng được nâng cao. Vai trò “chủ thể” của người nông dân trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của Thủ đô được khẳng định vững chắc, đồng thời qua đó khu vực nông thôn dần trở thành “miền quê đáng sống”.

Trải qua nhiều thử thách càng khẳng định tính đúng đắn, giá trị lịch sử, ý nghĩa thực tiễn lâu dài của chủ trương, định hướng phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới, nâng cao đời sống nhân dân trong sự nghiệp xây dựng và phát triển Thủ đô nói riêng, góp phần vào sự phát triển chung của Vùng Đồng bằng sông Hồng và cả nước nói chung. Những bước đi vững chắc, những thành quả đáng khích lệ đó có được là nhờ sự vào cuộc quyết liệt, đồng lòng, dốc sức của các cấp ủy Đảng, chính quyền cũng như người dân.

15 năm đi qua, Hà Nội không dừng lại ở việc hoàn thành trước kế hoạch, mà đã định hình một chuẩn mực mới: nông thôn hiện đại, phồn vinh, hạnh phúc, dân chủ, văn minh; có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ theo tiêu chí đô thị; phát triển nông nghiệp, nông thôn gắn với không gian di sản và bản sắc văn hóa dân tộc. Đây chính là nền móng vững chắc để Hà Nội tự tin bước vào chặng đường tiếp theo – nơi nông thôn mới không chỉ là đích đến, mà còn là động lực lan tỏa giá trị văn minh, thịnh vượng đến từng người dân, từng cộng đồng.

Để tiếp tục phát huy các kết quả đã đạt được, bước vào giai đoạn phát triển mới, Thành phố sẽ triển khai mạnh mẽ các giải pháp về cơ chế, chính sách để thúc đẩy phát triển nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới tiên tiến, điển hình. Hà Nội sẽ có một nền nông nghiệp đô thị xanh - an toàn - thân thiện và bền vững; một nông thôn hiện đại và thịnh vượng của văn hóa Tràng An và văn hóa xứ Đoài, với một tầng lớp nông dân mới, những ‘thanh nông tri điền’ văn minh, nông dân của thời chuyển đổi số. Hướng tới mục tiêu xây dựng Thủ đô Hà Nội “Văn minh - Văn hiến - Hiện đại” để cùng đất nước bước vào “Kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”.

* Thông tin có sự phối hợp của Văn phòng Điều phối Chương trình Xây dựng Nông thôn mới thành phố Hà Nội.

.