Nóng trong tuần: Leo thang căng thẳng ở Trung Đông, những ưu tiên lớn của tân Thủ tướng Nhật Bản

Tên lửa phóng từ Iran bị hệ thống phòng không của Israel đánh chặn trên bầu trời Jerusalem, ngày 1/10/2024. Ảnh: THX/TTXVN

Leo thang căng thẳng ở Trung Đông sau vụ Iran tấn công tên lửa vào Israel

Tình hình Trung Đông trở nên vô cùng căng thẳng sau khi Iran đã phóng khoảng 200 tên lửa vào Israel, đánh dấu một bước leo thang nguy hiểm trong mối quan hệ vốn đã đối đầu gay gắt giữa hai nước. Vụ tấn công này được Iran tuyên bố là hành động trả đũa sau cái chết của ba thủ lĩnh quan trọng trong các phong trào dân quân thân Tehran: Hassan Nasrallah (Hezbollah), Abbas Nilforoushan (lực lượng Quds) và Ismail Haniyeh (Hamas). Sự kiện này không chỉ làm tăng nguy cơ một cuộc chiến tranh toàn diện giữa hai quốc gia, mà còn khiến cả thế giới lo ngại về những hệ lụy nghiêm trọng.

Ngay sau cuộc tấn công, cả hai phía đều đưa ra các tuyên bố cứng rắn, làm gia tăng lo ngại về khả năng xung đột quân sự quy mô lớn tại khu vực Trung Đông. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã đưa ra lời cảnh báo mạnh mẽ rằng Tehran sẽ phải "trả giá" cho hành động này. Ông Netanyahu cho biết Israel đã có nhiều phương án đáp trả, trong đó bao gồm các cuộc tấn công vào các mục tiêu quân sự tại Yemen và Syria – những nơi Iran có sự hiện diện chiến lược.

Phía Israel cũng đang cân nhắc kỹ lưỡng các phương án trả đũa nhằm vào các mục tiêu tiềm năng là cơ sở hạ tầng quân sự và dầu mỏ của Iran. Mặc dù một số ý kiến cho rằng Israel nên tấn công vào các cơ sở hạt nhân của Iran, nhưng có vẻ như chính quyền Netanyahu sẽ tập trung vào các mục tiêu quân sự nhằm tránh gây ra những phản ứng dữ dội hơn.

Tại Iran, Đại giáo chủ Iran Ali Khamenei ngày 4/10 đã đã lên tiếng bảo vệ cuộc tấn công tên lửa, gọi đó là một hành động "hợp pháp và chính đáng". Ông nhấn mạnh rằng Tehran sẽ không chần chừ trong việc bảo vệ quốc gia và đối đầu với Israel, đặc biệt sau các cuộc không kích gần đây nhằm vào các lãnh đạo cấp cao của Hezbollah và Hamas. Động thái này cho thấy Iran đang quyết tâm duy trì sức ảnh hưởng trong khu vực và không lùi bước trước sự đe dọa từ Israel.

Trước bối cảnh trên, Tổng thống Mỹ Joe Biden cho biết Israel có quyền tự vệ, nhưng cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tránh một cuộc xung đột lớn có thể kéo theo các hậu quả không mong muốn cho toàn khu vực. Mặc dù Mỹ đã thảo luận với Israel về các phương án đáp trả, Washington không có ý định tham gia trực tiếp vào các hoạt động quân sự, mà thay vào đó khuyến khích các biện pháp ngoại giao.

Cộng đồng quốc tế, bao gồm cả Nga và các quốc gia Arab, cũng đã lên tiếng kêu gọi cả hai bên kiềm chế và tránh leo thang thêm tình hình. Những lo ngại về một cuộc chiến toàn diện tại Trung Đông không chỉ ảnh hưởng đến các quốc gia liên quan mà còn đe dọa sự ổn định của toàn khu vực, vốn đã trải qua nhiều năm xung đột và bất ổn.

Hiện các nước trên thế giới đang theo dõi sát sao tình hình, lo lắng trước viễn cảnh xung đột lan rộng. Tình hình căng thẳng giữa Iran và Israel tiếp tục đặt ra nhiều thách thức đối với các nỗ lực hòa bình trong khu vực.

(Hình ảnh phát qua truyền hình) Ứng viên Phó Tổng thống Mỹ của đảng Dân chủ Tim Walz (phải) và ứng viên đảng Cộng hòa J.D. Vance trong cuộc tranh luận trực tiếp tại New York, ngày 1/10/2024. Ảnh: THX/TTXVN

Tranh đua quyết liệt giữa hai ứng cử viên phó tổng thống Mỹ

Cuộc tranh luận giữa hai ứng cử viên phó tổng thống Mỹ, Thống đốc Tim Walz của đảng Dân chủ và Thượng nghị sĩ JD Vance của đảng Cộng hòa, diễn ra vào ngày 1/10 trong bối cảnh tình hình chính trị và an ninh toàn cầu căng thẳng. Đây là cuộc chạm trán đầu tiên giữa hai nhân vật chủ chốt, và diễn ra chỉ 5 tuần trước Ngày bầu cử (5/11), khi hàng triệu cử tri đã bắt đầu bỏ phiếu sớm.

Vấn đề nóng bỏng nhất trong cuộc tranh luận là cuộc khủng hoảng ở Trung Đông: Iran vừa phóng tên lửa vào Israel, tạo nên sự chia rẽ rõ rệt giữa các ứng cử viên về chính sách đối ngoại. Tim Walz, đại diện cho đảng Dân chủ, nhấn mạnh sự cần thiết của "sự lãnh đạo vững chắc" từ Phó Tổng thống Kamala Harris để duy trì ổn định khu vực. Ngược lại, JD Vance của đảng Cộng hòa bảo vệ chính sách “hòa bình thông qua sức mạnh” của cựu Tổng thống Donald Trump, cam kết sẽ tái áp dụng chính sách răn đe mạnh mẽ đối với Iran nếu ông Trump trở lại Nhà Trắng.

Đáp lại, Thống đốc Walz đã công kích trực tiếp vào cách tiếp cận của ông Trump và cho rằng cựu tổng thống này phản ứng trước các cuộc khủng hoảng toàn cầu một cách thiếu nghiêm túc, thường thông qua các bài đăng trên mạng xã hội. Về phần mình, Thượng nghị sĩ Vance thì tập trung tấn công Phó Tổng thống Harris, đổ lỗi cho bà về những vấn đề đối ngoại và cho rằng chính quyền hiện tại đã không ngăn chặn được các cuộc tấn công của Hamas vào Israel.

Cùng với đó, cả hai ứng cử viên đều cố gắng củng cố hình ảnh cá nhân của mình trong khi chỉ trích những người đồng hành không có mặt. Ông Walz chỉ trích ông Trump vì không hoàn thành lời hứa xây dựng tường biên giới, còn ông Vance thì cáo buộc bà Harris thất bại trong việc giải quyết vấn đề nhập cư.

Một điểm nóng khác trong cuộc tranh luận là quyền phá thai. Ông Walz chỉ trích mạnh mẽ lập trường của đối thủ cạnh tranh Vance, cho rằng quyền này không nên bị ảnh hưởng bởi địa lý và phải được bảo vệ như một quyền cơ bản của phụ nữ. Ông Vance phản ứng bằng cách đề xuất rằng vấn đề này nên được quyết định ở cấp bang, nhưng Thống đốc Walz không chấp nhận lập luận này, khẳng định rằng quyền phá thai là quyền con người và không thể bị giới hạn theo từng bang.

Cả hai ứng cử viên cũng không né tránh vấn đề biến đổi khí hậu. Trong khi ông Vance cho rằng cần phải chuyển nhiều hoạt động sản xuất trở lại Mỹ để đối phó với biến đổi khí hậu, ông Walz ca ngợi các khoản đầu tư vào năng lượng tái tạo của chính quyền Biden, nhấn mạnh rằng Mỹ có thể vừa phát triển năng lượng sạch vừa bảo vệ môi trường.

Tóm lại, cuộc tranh luận này thể hiện sự khác biệt sâu sắc về chính sách và tầm nhìn giữa hai đảng. Ông Walz và ông Vance đã không chỉ tranh luận về những vấn đề quốc gia mà còn tranh đấu để thể hiện vai trò phó tổng thống có thể tạo ảnh hưởng lớn đến tương lai của nước Mỹ.

Tân Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba phát biểu tại cuộc họp báo ở Tokyo ngày 1/10/2024. Ảnh: Kyodo/TTXVN

Những ưu tiên lớn của tân Thủ tướng Nhật Bản

Ngày 1/10, ông Shigeru Ishida chính thức trở thành Thủ tướng Nhật Bản sau khi được Quốc hội bầu chọn, chỉ ba ngày sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Chủ tịch Đảng Dân chủ Tự do (LDP). Với tân Thủ tướng và nội các mới, Nhật Bản bước vào giai đoạn chuyển mình đầy thử thách, đối mặt với những vấn đề trong nước và quốc tế.

Một trong những ưu tiên lớn nhất của Thủ tướng Ishida là khôi phục niềm tin của người dân đối với chính quyền. Đảng LDP đã phải đối mặt với nhiều bê bối trong thời gian qua, khiến người dân mất niềm tin vào hệ thống chính trị. Với tư cách là nhà lãnh đạo mới, ông Ishida cam kết sẽ thúc đẩy cải cách chính trị và đoàn kết nội bộ, tạo sự đồng thuận trong đảng cũng như trong xã hội.

Nội các mới của Thủ tướng Ishida gồm 20 bộ trưởng, đã thể hiện quyết tâm xây dựng một chính quyền thống nhất và đa dạng. Hai vị trí quan trọng được trao cho các nhân vật có kinh nghiệm là cựu Bộ trưởng Quốc phòng Takeshi Iwaya làm Bộ trưởng Ngoại giao và ông Gen Nakatani đảm nhiệm Bộ trưởng Quốc phòng. Đây là những bước đi quan trọng để thiết lập một nội các vững mạnh, hướng tới giải quyết những vấn đề quốc gia cấp bách.

Kinh tế cũng là trọng tâm lớn trong chương trình nghị sự của Thủ tướng Ishida. Nhật Bản đang phải đối mặt với nhiều thách thức về kinh tế, từ tình trạng giảm phát kéo dài đến sự suy giảm dân số. Ông Ishida cam kết tiếp tục các chính sách kinh tế của người tiền nhiệm, nhằm đạt được tăng trưởng bền vững và giải quyết tình trạng giảm tỷ lệ sinh. Các sáng kiến hướng tới việc hồi sinh các khu vực nông thôn, hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng nằm trong kế hoạch của ông, với mục tiêu xây dựng một nền kinh tế mạnh mẽ và cân bằng hơn.

Thách thức lớn đối với chính phủ của ông Ishida là tìm ra biện pháp giải quyết vấn đề nợ công mà không gây ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế. Chính phủ Nhật Bản đã tích lũy một lượng lớn nợ trong những thập kỷ qua, và đây là bài toán mà chính quyền mới cần phải giải quyết, đặc biệt là trong bối cảnh lạm phát có dấu hiệu quay trở lại.

Về an ninh và quốc phòng, Thủ tướng Ishida nổi tiếng với quan điểm cứng rắn. Ông đề xuất tăng cường ngân sách quốc phòng nhằm nâng cao khả năng tự vệ của Nhật Bản trước các mối đe dọa từ khu vực, đặc biệt là từ Triều Tiên và sự trỗi dậy của Trung Quốc. Chính phủ của ông Ishida ủng hộ việc hiện đại hóa Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản và thúc đẩy vai trò của Nhật Bản trong các hoạt động quân sự quốc tế.

Do đó, việc răn đe và phòng thủ sẽ là trọng tâm trong chính sách an ninh của Nhật Bản dưới thời Thủ tướng Ishida, đặc biệt là khi tình hình an ninh ở Đông Á ngày càng phức tạp. Ông Ishida cũng nhấn mạnh vai trò quan trọng của liên minh Mỹ-Nhật và cam kết tiếp tục củng cố mối quan hệ này, nhưng theo hướng hợp tác cân bằng hơn.

Trong lĩnh vực đối ngoại, ông Ishida dự định tiếp nối chính sách của người tiền nhiệm, trong đó liên minh với Mỹ vẫn là nền tảng chiến lược. Ông cũng thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ đối với khuôn khổ hợp tác "Bộ tứ" gồm Mỹ, Nhật, Australia và Ấn Độ, nhằm đối phó với sự gia tăng ảnh hưởng của Trung Quốc trong khu vực. Bên cạnh đó, việc thiết lập đối thoại với Triều Tiên cũng là một ưu tiên của chính quyền mới, đặc biệt là trong việc tìm kiếm giải pháp cho vấn đề công dân Nhật bị bắt trong quá khứ.

Công nhân làm việc tại nhà máy lọc dầu ở Wasit, Iraq. Ảnh: THX/TTXVN

Giá dầu tăng vọt sau căng thẳng gia tăng ở Trung Đông

Thị trường dầu mỏ toàn cầu đã chứng kiến sự biến động mạnh trong những ngày đầu tháng 10, khi giá dầu tăng vọt do căng thẳng giữa Israel và Iran leo thang. Các nhà đầu tư lo ngại rằng cuộc xung đột có thể làm gián đoạn nguồn cung dầu thô từ Trung Đông, khu vực đóng vai trò quan trọng trong thị trường năng lượng toàn cầu.

Theo số liệu cập nhật vào ngày 3/10, giá dầu thô ngọt nhẹ Tây Texas (WTI) kỳ hạn tháng 11 tăng lên 73,78 USD/thùng, tương đương mức tăng 5,25% so với phiên trước. Cùng thời điểm, dầu Brent biển Bắc kỳ hạn tháng 12 đạt mức 77,80 USD/thùng, tăng 5,14%. Đây là mức giá cao nhất trong một tháng qua, cho thấy sự lo ngại từ các nhà đầu tư về triển vọng nguồn cung dầu mỏ bị gián đoạn.

Nguyên nhân chính dẫn đến đà tăng này là những lo ngại về khả năng Israel sẽ trả đũa Iran sau khi Tehran phóng hàng loạt tên lửa vào Israel hôm 1/10. Điều này đã làm dấy lên nguy cơ xung đột quân sự leo thang, không chỉ ảnh hưởng đến khu vực mà còn đến nguồn cung dầu toàn cầu. Tổng thống Mỹ Joe Biden đã xác nhận Mỹ đang thảo luận về khả năng Israel tấn công cơ sở dầu mỏ của Iran, mặc dù ông cũng nhấn mạnh rằng kịch bản này đang ở mức hạn chế.

Iran hiện là một trong những nhà sản xuất dầu lớn trong khu vực, cung cấp khoảng 2 triệu thùng dầu mỗi ngày, chiếm khoảng 2% nguồn cung dầu toàn cầu. Nếu các cơ sở dầu mỏ của Iran bị tấn công, thị trường có thể mất đi khoảng 1,5 triệu thùng dầu mỗi ngày, tạo ra nguy cơ giá dầu tiếp tục leo thang. Các nhà phân tích của ngân hàng JPMorgan dự báo, mặc dù Israel khó có khả năng thực hiện một cuộc tấn công quy mô lớn, nhưng lượng dự trữ dầu toàn cầu thấp cho thấy giá dầu sẽ tiếp tục duy trì ở mức cao cho đến khi xung đột được giải quyết.

Với dự trữ dầu thô ở mức thấp nhất trong nhiều năm qua và những rủi ro về nguồn cung từ Trung Đông, các chuyên gia dự báo giá dầu có thể tiếp tục tăng trong thời gian tới. Công ty StoneX thậm chí cho rằng giá dầu có thể tăng thêm 3-5 USD/thùng nếu các cơ sở dầu mỏ của Iran bị tấn công.

Trong khi đó, Iran đã tuyên bố sẽ đáp trả mạnh mẽ nếu các cơ sở năng lượng của nước này bị tấn công, làm gia tăng nguy cơ căng thẳng trong khu vực. Tình hình này sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến thị trường dầu mỏ và có thể tạo ra các biến động lớn trong tương lai gần.

Công Thuận/Báo Tin tức (Tổng hợp)