Nord Stream 2 tiếp tục đối mặt với những mối đe dọa mới

Bộ trưởng Năng lượng Nga Alexander Novak mới đây thông báo rằng, dự án Nord Stream 2 sẽ được hoàn thành. Thứ nhất, đây là một dự án dài hạn, không thể vì sự sụt giảm nhu cầu khí đốt nhất thời mà nói rằng dự án hạ tầng này không còn cần thiết. Khí thiên nhiên vẫn đóng vai trò quan trọng trong cân bằng năng lượng. Tỷ trọng của loại hình năng lượng này sẽ tiếp tục tăng ngay cả khi sự chuyển đổi sang sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo mạnh mẽ hơn. Tiềm năng to lớn của khí thiên nhiên vẫn sẽ duy trì mặc dù có những thách thức, khó khăn nhất định.

Tuy nhiên, theo giới chuyên gia của trang tin Expert.ru (Nga), những đánh giá của Bộ trưởng Novak không thực sự nhìn nhận thẳng vào vấn đề. Nord Stream 2 đang đối mặt với những khó khăn về công nghệ sau khi các nhà thầu nước ngoài từ chối tiếp tục đặt đường ống trước sức ép trừng phạt của Mỹ (12/2019). Khả năng hoàn thành đường ống của tàu “Akademik Chersky” không rõ ràng. Cùng lúc đó, câu hỏi về tính khả thi về mặt kinh tế của dự án này bắt đầu nảy sinh. Giá xăng dầu đang gần chạm mức thấp nhất. Và mới đây nhất, rủi ro chính trị mới hay khả năng áp đặt các biện pháp trừng phạt mới đối với Nord Stream 2 đang đẩy dự án đến gần ngưỡng “khai tử”.

Tổng thống Mỹ Trump đã lên tiếng phản đối dự án, tuyên bố sẽ ủng hộ chấm dứt Nord Stream 2 vì liên quan đến nghi vấn đầu độc thủ lĩnh phe đối lập Navalny tại Nga và một số động cơ khác. Tổng thống Trump cho biết, Mỹ đang bảo vệ Đức khỏi Nga khi Đức đang phải trả hàng tỷ USD để nhập khẩu năng lượng. Khí đốt của Nga đã chiếm 60-70% thị phần khí tại Đức.

Trong khi đó tại Đức, chính phủ nước này đã bắt đầu do dự về quan điểm bảo vệ dự án trước đó. Theo cổng thông tin Dw.com, Bộ trưởng Kinh tế Đức Peter Altmaier nghi ngờ về tính hiệu quả của các biện pháp trừng phạt đối với Nga, đồng thời không loại trừ khả năng bổ sung trừng phạt nhằm vào Nga liên quan đến việc đầu độc Navalny. Trước đó, Thủ tướng Angela Merkel (7/9) cũng cho biết, không loại trừ khả năng việc đưa ra các biện pháp trừng phạt nhằm vào Nord Stream 2. Ngoại trưởng Đức Heiko Maas thì bày tỏ hy vọng phía Nga sẽ không ép buộc Đức phải thay đổi quan điểm đối với Nord Stream 2. Việc kết thúc dự án sẽ gây thiệt hại cho các công ty Đức và châu Âu.

Chuyên gia phân tích hàng đầu của Alor Group (Nga) cho biết, xét từ khía cạnh kỹ thuật của dự án, đang có nhiều vấn đề mà giới chức Nga không muốn đề cập tới. Liệu tàu đặt ống duy nhất của Nga có thể hoàn thành nốt phần việc của nhà thầu Allseas để lại? Liệu sà lan “Fortuna” có sẵn sàng hỗ trợ kỹ thuật cho “Akademik Chersky”? Trong trường hợp không có “Fortuna”, Gazprom có phương án nào thay thế và tập đoàn này có đủ chuyên gia để hoàn thành dự án? Ngoài ra, phía Nga cũng chưa xác định được thời hạn cuối cùng để đưa dự án vào vận hành. Những cam kết về tiến độ tiếp tục bị trì hoãn, từ quý IV/2020 sang nửa đầu năm 2021.

Và hiện nay, tình hình với thủ lĩnh phe đối lập Navalny đang làm phức tạp nghiêm trọng vị thế của Nga trên thế giới, có nguy cơ bị áp đặt các lệnh trừng phạt mới của Mỹ mà EU có thể sẽ tham gia. Nord Stream 2 vốn là chủ đề thảo luận chính trong quan hệ Nga - EU, nay lại dễ bị tổn thương nhất trong tình huống này. Các biện pháp trừng phạt bổ sung có thể xảy ra là: (1) không cấp chứng nhận cơ sở hạ tầng vận chuyển khí đốt của dự án theo tiêu chuẩn châu Âu, điều này sẽ chấm dứt “số phận” của “Nord Stream 2; (2) đình chỉ công việc của dự án thêm 2 năm nữa.

Về mặt khách quan, Đức có thể áp đặt hai biện pháp trừng phạt bổ sung nêu trên. Điều này không khiến Đức bị thiếu hụt nguồn cung khí đốt. Gazprom vẫn có thể cung cấp khí cho Đức thông qua các đường ống hiện có. Tuy nhiên, trong trường hợp Thủ tướng Merkel mãn nhiệm, rủi ro cao là giới cầm quyền Đức có thể chuyển thái độ thân thiện với Gazprom sang thân Mỹ. Kết quả là tương lai của Nord Stream 2 càng trở nên mơ hồ hơn.

Khí đốt và vị thế của Nga tại EU

Chuyên gia Aleksei Kirienko tại công ty đầu tư EXANTE (Nga) cho biết, không nên bỏ qua các rủi ro thực tế về mặt kinh tế. Phía Đức có thể thay đổi quan điểm về Nord Stream 2 không phải vì sức ép từ Mỹ mà có thể là kết quả đánh giá lại xem Đức có cần thêm khí đốt của Nga hay không. Chuyên gia Kirienko lưu ý, tiêu thụ khí đốt tại châu Âu đang suy giảm do suy thoái kinh tế và mùa đông ấm bất thường.

Đức vẫn đang duy trì vị trí dẫn đầu châu Âu về tiêu thụ năng lượng và tăng trưởng kinh tế. Nhu cầu tiêu thụ mới sẽ ngày càng được ưu tiên cho các nguồn năng lượng tái tạo, cho phép Đức giảm tỷ lệ năng lượng từ than đá và điện hạt nhân, đồng thời giảm phụ thuộc vào nguồn cung khí đốt từ Nga. Do đó, ngay cả khi Nord Stream 2 có đi vào vận hành đi chăng nữa, khối lượng khí đốt vận chuyển trên đường ống này có thể ít hơn nhiều so với kế hoạch. Ngoài ra, không ngoại trừ khả năng phía Đức đề nghị giảm giá khí đốt hơn nữa hoặc lựa chọn các nguồn cung thay thế từ các đường ống khác hoặc LNG của Gazprom.

Các khách hàng khác của Gazprom đang ngày càng đa dạng hóa các lựa chọn nguồn cung khí đốt thay thế và điều này đang làm suy yếu vị thế đàm phán về độc quyền khí đốt của Nga. Khả năng một số đối tác từ bỏ nguồn khí đốt đường ống của Nga vẫn còn bỏ ngỏ.

Phạm TT