Nữ điệp viên tài sắc Sara Aaronsohn

NILI là mạng lưới tình báo Do Thái ở Palestine hoạt động cho Vương quốc Anh chống lại Đế chế Ottoman trong Thế chiến thứ nhất. Chắc chắn, NILI là lưới tình báo thân Anh lớn nhất vào thời kỳ này ở Trung Đông, vì vậy, vai trò của các thành viên nhóm NILI bị làm ngơ một thời gian dài trong lịch sử của nhà nước Israel. Nhưng Sara hành động hoàn toàn không phải vì lợi ích của nước Anh. Mục đích của bà là đấu tranh giải phóng Palestine khỏi ách thống trị của Đế chế Ottoman. Giống như anh trai mình, bà tin chắc rằng nếu người Anh đánh bại quân đội Thổ Nhĩ Kỳ, thì nhà nước Do Thái sẽ sớm xuất hiện ở đây.

Nữ điệp viên Sara Aaronsohn

Sara không kịp nhìn thấy kết quả cuộc đấu tranh của mình. Bà qua đời ngày 9/10/1917. Nhưng chỉ vài tuần sau, người Anh đã giành chiến thắng trong trận đánh giải phóng thành phố Beersheba ở miền nam Israel. Và tháng 12/1917, sau khi người Anh chiếm được Jerusalem, 400 năm cai trị của Đế chế Ottoman cũng chấm dứt ở Palestine. Không nghi ngờ gì nữa, những thông tin do lưới tình báo NILI cung cấp đã góp phần không nhỏ vào chiến thắng này của nước Anh.

Sara sinh ngày 5/1/1890 tại Zikhron Yaakov - khu định cư Do Thái đầu tiên ở Palestine. Bà là con thứ năm trong số sáu người con của ông Malka Aaronsohn và bà Ephraim Fischel. Bố mẹ bà di cư từ Romania năm 1882 và là một trong những người xây dựng khu định cư Zikhron Yaakov với sự tài trợ của nam tước Rothschild. Tại khu định cư, gia đình bà rất được tôn trọng: đầu tiên là nhờ kinh nghiệm làm nông nghiệp của ông bố, sau đó là nhờ việc học hành giỏi giang của con trai cả Aaron, về sau trở thành nhà thực vật học nổi tiếng. Thực ra, nam tước Rothschild đã giúp đỡ những đứa con tài năng của những người nhập cư học tập. Là học sinh xuất sắc tại một Hội đường Do Thái, Aaron được nam tước Rothschild gửi sang Pháp học Trường Nông nghiệp Grignon, gần thành phố Versailles.

Sau hai năm học tập, Aaron trở về Palestine và làm cán bộ nông nghiệp tại khu định cư mới Metula của người Do Thái. Tuy nhiên, do xung đột với các quan chức tham nhũng của Quỹ Rothschild, ông xin từ chức. Sau đó, Aaron bắt đầu làm nghề dạy học và dành toàn bộ thời gian rảnh rỗi để sưu tầm các loại khoáng sản và thực vật ở địa phương. Năm 1906, dưới chân núi Hermon, Aaron tìm thấy một loại ngũ cốc cổ xưa được nhắc đến trong Kinh Thánh, đó là giống lúa mì hoang emmer mà ông gọi là "mẹ của lúa mì".

Phát hiện này gây chấn động trong giới khoa học - Aaron được mời tham dự các hội nghị khoa học ở nhiều nước khác nhau. Ông được gặp Tổng thống Mỹ Theodore Roosevelt và Louis Brandeis - người Do Thái đầu tiên tại Tòa án Tối cao Mỹ.

Ông Aaron Aaronsohn.

Năm 1913, cùng với em gái Sara và các em trai, em gái khác trong gia đình Aaronsohn, Aaron đã thành lập tổ chức bán quân sự ngầm “Gideon”, nhằm mục đích bảo vệ các khu định cư của người Do Thái khỏi các cuộc đột kích của dân Ảrập. Hai năm sau, cuối năm 1915, NILI ra đời và ban đầu nó cũng tự đặt ra những nhiệm vụ tương tự như “Gideon”. Chính Sara đã biến NILI thành một lưới tình báo.

Năm 14 tuổi, được anh trai Aaron kèm cặp, Sara nói thành thạo tiếng Do Thái, tiếng Yiddish, tiếng Thổ Nhĩ Kỳ, tiếng Ảrập và tiếng Pháp, bà học nông nghiệp và thường tháp tùng anh trong các chuyến khảo sát ở Palestine. Trong những chuyến khảo sát này, họ thường đi ngựa - vì vậy Sara đã trở thành nữ kỵ sĩ lão luyện, bà còn học bắn súng và nhiều lần cùng anh trai chống trả các cuộc tập kích của các bộ lạc người Bedouin. Bà không chấp nhận thua kém đàn ông, luôn luôn sẵn sàng cùng họ xông vào những nơi nguy hiểm nhất.

Năm 1914, Sara kết hôn với một thương gia giàu có người Romania, và ông đưa bà đến Constantinopolis. Nhưng Sara không thành công trong vai người vợ nhu mì: chồng bà không chia sẻ tư tưởng phục quốc của bà, vì vậy bà buộc phải chia tay chồng để trở về quê hương. Cuộc hôn nhân tan vỡ. Trên con tàu trở lại Eretz Israel, Sara gặp nhiều người tị nạn Armenia, nghe họ kể về các cuộc truy lùng và sát hại của người Thổ Nhĩ Kỳ. Lo lắng rằng sau người Armenia, quân đội Thổ Nhĩ Kỳ sẽ tấn công người Do Thái, Sara thúc giục anh trai và bạn bè hành động.

Tình hình ở Palestine thực sự đáng lo ngại. Trong Thế chiến thứ nhất, đế chế Ottoman đứng về phía Đức chống lại liên quân Anh, Pháp và Nga. Và điều này đã cách ly Eretz-Israel với các quốc gia cung cấp thực phẩm và một số hàng hóa thiết yếu. Mọi người bắt đầu chết đói, nhưng sự bất mãn của người dân bị đàn áp dã man. Chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ đã tịch thu vũ khí của người Do Thái, áp dụng nghĩa vụ lao động, cấm mọi biểu hiện của chủ nghĩa dân tộc, kể cả các biển báo bằng tiếng Do Thái. Sau đó, những người Do Thái di cư từ các nước khác và không có hộ chiếu Thổ Nhĩ Kỳ bắt đầu bị trục xuất. Đó là lý do tại sao mấy anh em nhà Aaronsohn và các chiến hữu của họ quyết định làm mọi cách để đánh đuổi người Thổ Nhĩ Kỳ khỏi Palestine.

Lễ cưới của Sara với nhà buôn Romania giàu có.

Họ đã thành lập một lưới tình báo rộng khắp để thu thập thông tin về quân đội Thổ Nhĩ Kỳ và kế hoạch của họ, cũng như vẽ bản đồ chi tiết các cơ sở quân sự quan trọng, bao gồm cả các căn cứ tàu ngầm của Đức. Tuy nhiên, các thành viên của nhóm NILI không nhận được sự thông cảm của đồng bào mình: lo sợ những hành động trả đũa tàn bạo của người Thổ Nhĩ Kỳ, họ không những không giúp đỡ các thành viên của NILI mà còn thường xuyên dọa tố cáo họ. Ngay cả người Anh cũng không vội vàng giúp đỡ các thành viên nhóm NILI.

Thật bất ngờ, dịch châu chấu bùng phát năm 1915 đã giúp các thành viên nhóm thoát khỏi tình trạng bế tắc. Tướng Thổ Nhĩ Kỳ ở Palestine đã mời Aaron Aaronsohn tham gia chống dịch châu chấu. Vì vậy, Aaron có thể tự do di chuyển khắp đất nước, thậm chí ra khỏi biên giới "để tham khảo ý kiến của các nhà khoa học Đức và Mỹ về cách bào chế thuốc xua đuổi châu chấu". Được phép ra khỏi đất nước, Aaron một lần nữa bí mật nhờ đại sứ Anh tại Constantinoplis bố trí gặp gỡ các đại diện của tình báo Anh. Kết quả là, người Anh đã dàn dựng vụ bắt giữ ông trên con tàu thủy hành trình đến Mỹ vì tội "làm gián điệp cho Thổ Nhĩ Kỳ".

Aaron đã thuyết phục tình báo Anh rằng những dự định của các thành viên nhóm NILI là chân thành và cung cấp một số thông tin cực kỳ quan trọng về quân đội Thổ Nhĩ Kỳ. Họ quyết định tiếp tục liên lạc thông qua cảng Atlit của Palestine, phía nam thành phố Haifa. Tuy nhiên, sau khi "bị bắt", Aaron đến Ai Cập, từ đó ông bắt liên lạc với các thành viên của NILI. Còn Sara bắt đầu điều hành toàn bộ lưới tình báo trên lãnh thổ Palestine

Bà chủ động thu thập thông tin, chọn lọc những thông tin quan trọng nhất nhận được từ các điệp viên khác. Sau đó, mã hóa chúng và cùng với một vận động viên bơi lội bơi từ bờ đến con tàu thủy “Monegan” của Anh đang bí mật tiến vào thành phố Atlit vào giờ đã hẹn.

Anh em Sara và Aaron Aaronsohn thời trẻ.

Sau đó, hoạt động của những con tàu ngầm Đức trở nên nguy hiểm đối với cách thức chuyển thông tin như vậy, Sara buộc phải sử dụng chim bồ câu đưa thư. Hơn 6 tháng trời, đàn bồ câu thực hiện nhiệm vụ được giao một cách hoàn hảo, nhưng tháng 9 năm 1917, một con tình cờ bị một người Ảrập bắt được và nộp cho viên thống đốc Thổ Nhĩ Kỳ ở Caesarea. Sau khi giải mật, người Thổ Nhĩ Kỳ bắt đầu khẩn trương truy lùng và bắt giữ các thành viên nhóm NILI. Ngày 1/10/1917, Sara bị bắt. Với sự giúp đỡ của tình báo Anh, bà có thể rời khỏi Palestine, nhưng đã từ chối lời đề nghị để cứu gia đình mình.

Bốn ngày liên tiếp, Sara bị tra tấn trong chính ngôi nhà của bà, trước mặt bố bà, nhưng ông không thể giúp được gì cho con gái ngoài những lời cầu nguyện. Không khai thác được thông tin gì, chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ đã ra lệnh giải Sara đến một nhà tù ở Damascus để tiếp tục tra tấn. Trước khi đi, Sara xin vào phòng vệ sinh thay bộ quần áo đẫm máu, ở đó, trên một mảnh giấy tìm thấy, bà viết: “Tôi sẽ không để những bàn tay vấy máu người vô tội chạm vào người tôi. Tôi cầu mong hạnh phúc cho nhân dân tôi. Tôi không thể viết nữa". Khi tên lính Thổ Nhĩ Kỳ phá cửa bước vào, Sara Aaronsohn đã tự bắn vào đầu bằng khẩu súng lục được giấu từ lâu trong phòng vệ sinh.

Viên đạn sướt qua não khiến Sara đau đớn khủng khiếp - thậm chí tiêm morphine cũng không làm dịu cơn đau. Bà cầu xin bác sĩ "kết liễu bà", nhưng hắn ta thực hiện nhiệm vụ người Thổ Nhĩ Kỳ giao cho một cách cần mẫn: cứu sống Sara với mục đích khai thác thông tin mà bà đã chuyển cho người Anh. Nhưng vô ích: Sara chỉ nhổ nước bọt vào mặt bọn lính Thổ Nhĩ Kỳ. Không một bí mật nào của lưới tình báo NILI bị tiết lộ.

Bìa cuốn sách viết về Sara và Aaron Aaronsohn.

Đầu năm 1918, anh trai của bà, Aaron Aaronsohn, trở về Palestine và tham gia soạn thảo bản ghi nhớ về biên giới của nước Palestine tự trị. Năm 1919, ông đáp máy bay từ London đến Paris, là hành khách duy nhất trên máy bay. Chiếc máy bay mất tích khi bay qua eo biển La Manche, theo giả thuyết chính thức, máy bay đã rơi xuống biển cách bờ biển nước Pháp không xa.

Ở Israel, một thời gian dài, người ta không mấy mặn mà với thắng lợi của người Anh, bởi mặc dù đã đánh bại người Thổ Nhĩ Kỳ, nhưng họ không khẩn trương giúp người Do Thái thành lập nhà nước của mình. Chính vì vậy, mãi đến năm 1967, những đóng góp của các thành viên nhóm NILI vào cuộc đấu tranh giành độc lập của dân tộc Israel mới được chính thức công nhận.

Trần Đình (Tổng hợp)