Nữ Thủ tướng Takaichi - 'người đàn bà thép' làm chấn động Nhật Bản

Bà Sanae Takaichi trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản. Ảnh: Reuters

Sinh năm 1961 tại tỉnh Nara, bà Sanae Takaichi có cha là nhân viên văn phòng, mẹ là cảnh sát. Sự nghiệp chính trị từng là điều xa lạ với bà.

Từ tay trống nhạc rock đến nữ thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản

Cuối thập niên 1970, nữ sinh viên Sanae Takaichi từng dành 6 tiếng mỗi ngày di chuyển bằng xe buýt và tàu hỏa từ nhà đến trường đại học.

Dù thi đỗ nhiều đại học danh tiếng ở Tokyo, bà Takaichi theo học Đại học Kobe vì cha mẹ muốn tiết kiệm tiền cho em trai của bà, họ cho rằng “con gái không cần học cao”.

Sau khi tốt nghiệp đại học, bà Takaichi học tiếp tại Học viện Quản trị Matsushita, nơi đào tạo nhiều chính trị gia Nhật Bản.

Bà Takaichi hồi năm 1993 khi trở thành nghị sĩ quốc hội. Ảnh: Asahi Shimbun.

Cảm hứng theo đuổi chính trị đến với bà Takaichi trong thập niên 1980, khi quan hệ thương mại Mỹ - Nhật căng thẳng. Để hiểu cách người Mỹ nhìn nhận Nhật Bản, bà sang Mỹ làm việc tại văn phòng nữ nghị sĩ Đảng Dân chủ Patricia Schroeder.

Trong thời gian ở Mỹ, bà Takaichi say mê tìm hiểu chính trị Mỹ. Trở về Nhật, bà làm người dẫn chương trình truyền hình, nổi tiếng với phong cách tranh luận mạnh mẽ.

Giai đoạn này, bà còn là một tay trống trong ban nhạc rock heavy metal. Bà yêu thích các nhóm nhạc như Iron Maiden, Black Sabbath và Deep Purple. Khi tham gia biểu diễn, bà luôn mang theo nhiều dùi trống vì thường đánh trống mạnh tới gãy dùi. Ngoài ra, bà còn có niềm đam mê dành cho lặn biển, xe máy phân khối lớn và xe hơi.

Bà Sanae Takaichi thời trẻ. Ảnh: Kyodo News.

Cho tới giờ, bà Takaichi vẫn giữ nguyên niềm đam mê dành cho rock. Bà có một bộ trống điện tử tại nhà và thường chơi để xả stress.

Năm 1992, bà lần đầu tranh cử quốc hội với tư cách ứng viên độc lập nhưng thất bại. Năm 1993, bà Takaichi bắt đầu sự nghiệp chính trị khi giành được ghế trong quốc hội với tư cách nghị sĩ độc lập của tỉnh Nara. Cha của bà đã dùng tiền tiết kiệm dưỡng già để con gái có kinh phí tranh cử.

Năm 1996, bà gia nhập Đảng Dân chủ Tự do (LDP) và dần trở thành tiếng nói nổi bật của đảng. Bà Takaichi từng tiết lộ những khó khăn khi là một nữ chính trị gia. Bà từng bị đồng nghiệp nam coi thường, họ tổ chức những cuộc hội bàn công việc sau giờ làm ở quán bar và phòng tắm hơi, nơi phụ nữ không thể cùng tham gia.

“Rất khó để phụ nữ gặp riêng nam giới trong giới chính trị gia mà không bị đàm tiếu. Về phần mình, tôi không muốn vướng vào scandal, nên phải chấp nhận rất nhiều hạn chế về khung giờ có thể xử lý công việc”, bà Takaichi từng tâm sự.

Trong cuộc sống riêng, bà Takaichi kết hôn với chính trị gia Taku Yamamoto năm 2004, hai người ly hôn năm 2017 vì “bất đồng quan điểm”, rồi tái hôn năm 2021. Khi tái hôn, chồng bà đổi họ theo vợ, điều hiếm thấy trong văn hóa Nhật.

Bà Takaichi cho biết chồng bà từng cầu hôn qua điện thoại một cách đường đột, dù hai người chưa hề hẹn hò trước đó. “Ông ấy nói đã để ý tôi từ lâu. Tôi đồng ý kết hôn vì ông ấy từng theo học nghề làm bếp, được đào tạo bài bản. Ông ấy hứa sẽ không bao giờ để tôi phải ăn đồ dở. Về phần mình, tôi không có năng khiếu nấu nướng”, bà Takaichi cho hay.

Tại quê nhà Nara, người dân đang hân hoan trước bước tiến của bà Takaichi. Thợ làm tóc Yukitoshi Arai từng giúp bà lên ý tưởng cho kiểu tóc ngắn đặc trưng, giúp bà vừa quan sát vừa lắng nghe thoải mái. Ông Arai cho hay: “Tôi không nghĩ bà Takaichi là bà đầm thép kiểu bà Thatcher đâu. Bà Takaichi mang tinh thần của người dân vùng Kansai, đó là sự hài hước và khiêm nhường”.

Sau khi bà Takaichi trở thành Thủ tướng Nhật Bản, ông Arai đã nhắn tin chúc mừng và nhắc bà Takaichi giữ gìn sức khỏe. Hai ngày sau, bà Takaichi trả lời tin nhắn: “Trận chiến bây giờ mới thực sự bắt đầu”.

Học trò thân tín của cố Thủ tướng Shinzo Abe

Trong quá trình làm nghị sĩ quốc hội, bà Takaichi có mối liên hệ gắn bó với ông Shinzo Abe. Cả hai cùng chia sẻ quan điểm về việc tăng ngân sách quốc phòng và viết lại sách giáo khoa để đề cao lòng yêu nước.

Khi ông Abe làm Thủ tướng Nhật Bản, ông đưa bà Takaichi vào nội các, giúp bà trở thành một trong những nữ chính trị gia nổi bật nhất Nhật Bản.

Bà Takaichi xuất hiện bên ông Shinzo Abe (ngoài cùng bên trái) hồi năm 2014. Ảnh: Reuters.

Bà Takaichi từng giữ nhiều vị trí cấp cao như Bộ trưởng Kinh tế - An ninh, Bộ trưởng Công nghiệp - Thương mại, Bộ trưởng Nội vụ - Truyền thông.

Năm 2022, vụ ám sát ông Abe khiến bà Takaichi suy sụp. “Tôi chưa bao giờ cảm thấy suy kiệt cả thể chất lẫn tinh thần như vậy. Giờ tôi phải nỗ lực gấp đôi, nếu không, tôi sẽ thấy có lỗi với ông ấy”, bà Takaichi từng nói.

Năm 2021, bà Takaichi lần đầu tham gia tranh cử vị trí lãnh đạo Đảng LDP nhưng thua ông Fumio Kishida. Một năm sau, bà vẫn thất bại trước ông Shigeru Ishiba. Đến năm 2025, khi Thủ tướng Shigeru Ishiba từ chức, bà Takaichi một lần nữa tranh cử vị trí lãnh đạo Đảng LDP.

Ở lần tranh cử thứ ba, bà vượt qua bốn đối thủ nam và giành chiến thắng, được Quốc hội chính thức bầu làm nữ thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản.

Trong chiến dịch tranh cử, bà từng nói: “Mục tiêu của tôi là trở thành “người đàn bà thép” của Nhật Bản”.

Bà Takaichi đề cao các giá trị truyền thống của gia đình. Trong chiến dịch tranh cử, bà cam kết chính sách hỗ trợ thuế cho những gia đình phải thuê người trông trẻ, đồng thời giảm thuế cho những doanh nghiệp có dịch vụ giữ trẻ để hỗ trợ người lao động.

Chính trải nghiệm cá nhân khiến bà quan tâm sâu sắc đến các chính sách xã hội. “Tôi từng ba lần phải chăm sóc người thân bệnh nặng. Tôi muốn xây dựng một xã hội nơi người dân không phải bỏ việc vì chăm con hay chăm người ốm”, bà Takaichi cho hay.

Ngay sau khi chính thức trở thành Thủ tướng Nhật Bản, bà Takaichi thẳng thắn nhìn nhận: “Đảng LDP cần thay đổi vì hiện tại và tương lai của Nhật Bản. Chúng ta phải đặt lợi ích quốc gia lên hàng đầu và điều hành đất nước với sự cân bằng”.

Hiện bà Takaichi phải đối mặt với hàng loạt vấn đề: dân số già hóa, tỷ lệ sinh thấp, lạm phát cao và đồng yên yếu khiến chi phí sinh hoạt tăng mạnh.

Nhiều khả năng bà Takaichi sẽ khôi phục chính sách kinh tế “Abenomics” của ông Abe, chủ yếu dựa trên chi tiêu công lớn, sử dụng gói chính sách kích cầu và lãi suất thấp.

Bà Takaichi cũng sẽ phải khéo léo xử lý mối quan hệ thương mại với Mỹ, đặc biệt là thỏa thuận đầu tư 550 tỷ USD mà Nhật đã cam kết với Mỹ hồi tháng 9. Đổi lại, Mỹ giảm thuế nhập khẩu hàng Nhật xuống mức cơ bản 15%.

An Hòa