Ô nhiễm ánh sáng 'làm mất' sao trời

Trong phần lớn lịch sử loài người, các ngôi sao tỏa sáng trên bầu trời đêm tối. Nhưng từ khi Cách mạng Công nghiệp nổ ra, ánh sáng nhân tạo thắp sáng ngày càng nhiều nơi khiến các ngôi sao dần “biến mất”.

Giới thiên văn học lâu nay phụ thuộc vào bầu trời tối đen để tiến hành hoạt động nghiên cứu. Suốt nhiều thập kỷ họ đặt kính viễn vọng ở những nơi tối nhất của Trái đất nhằm tránh tình trạng ô nhiễm ánh sáng.

Ngày nay, hầu hết mọi người sống ở thành phố hoặc vùng ngoại ô được thắp sáng về đêm – làm giảm đáng kể khả năng nhìn thấy sao trời.

Dữ liệu vệ tinh cho thấy, ô nhiễm ánh sáng ở châu Âu và Bắc Mỹ không đổi hoặc giảm nhẹ trong thập kỷ qua, nhưng tình hình ở các khu vực khác như châu Phi, châu Á, Nam Mỹ lại trầm trọng hơn. Ô nhiễm ánh sáng còn bị đánh giá thấp vì vệ tinh không ghi nhận được ánh sáng xanh từ đèn LED.

Dữ liệu từ dự án khoa học Globe at Night chỉ ra, mỗi năm bầu trời về đêm sáng thêm trung bình 9,6%. Bầu trời càng sáng thì số ngôi sao nhìn thấy càng ít đi.

Nếu xu hướng trên tiếp tục diễn ra, một đứa trẻ sinh ra hôm nay ở nơi có thể nhìn thấy 250 ngôi sao sẽ chỉ nhìn thấy 100 ngôi sao vào sinh nhật 18 tuổi.

Ô nhiễm ánh sáng ngày càng trầm trọng - Ảnh: Flickr

Nguyên nhân, ảnh hưởng và giải pháp

“Thủ phạm” chính làm tăng độ sáng của bầu trời về đêm là quá trình đô thị hóa và việc sử dụng ngày càng nhiều LED chiếu sáng ngoài trời.

Ô nhiễm ánh sáng đe dọa đến công tác nghiên cứu của giới thiên văn học, nhưng người dân thường cũng bị ảnh hưởng. Hàng nghìn năm qua bầu trời đêm đầu sao là cảm hứng cho nghệ sĩ, nhà văn, triết gia, đem lại cảm xúc không gì thay thế được cho rất nhiều người.

Ô nhiễm ánh sáng cũng làm thay đổi chu kỳ sáng tối mà động thực vật dựa vào để điều chỉnh giấc ngủ, chế độ dinh dưỡng và sinh sản. 2/3 khu vực đa dạng sinh học quan trọng của thế giới bị ảnh hưởng.

Từng cá nhân hay cộng đồng có thể góp phần giải quyết bằng cách sử dụng ánh sáng phù hợp, đúng nơi, đúng thời điểm; che chắn để thiết bị chiếu sáng ngoài trời để chúng chiếu xuống mặt đất; dùng đèn phát ra nhiều ánh sáng vàng hơn ánh sáng trắng; đặt hẹn giờ phát sáng hoặc dùng cảm biến chuyển động.

Cẩm Bình